Wirus HBV (hepatitis B virus), czyli wirusowe zapalenie wątroby typu B, to zakażenie mogące mieć postać ostrą lub przewlekłą. Cechą charakterystyczną wirusa jest wbudowywanie cząsteczki kodu genetycznego w genom komórki osoby, która uległa zakażeniu. Dlatego też usunięcie tego wirusa z organizmu człowieka jest trudne. Szczepienia stanowią skuteczna formę profilaktyki zakażeń HBV.
Wirus HBV – czynniki ryzyka
Zakażenie HBV pochodzi wyłącznie od człowieka, a do zakażenia dochodzi poprzez jedną z trzech dróg. Wirus przenosi się drogą krwiopochodną, płciową oraz okołoporodową. Do czynników ryzyka zakażenia zalicza się:
- bliski kontakt z zakażoną osobą,
- ryzykowne zachowania seksualne,
- zabiegi operacyjne,
- zabiegi kosmetyczne i fryzjerskie,
- narażenie zawodowe na krew i substancje krwiopochodne (w grupie ryzyka znajduje się personel służby zdrowia).
Dodatkowo wśród czynników ryzyka przejścia ostrego zakażenia HBV w przewlekłe znajdują się:
- obciążony wywiad okołoporodowy,
- wysoki poziom cząsteczek wirusa we krwi,
-
żółtaczka,
- niski poziom fosfatazy zasadowej w fazie ostrej,
- nagromadzenie cząsteczek wirusa,
- obniżona odporność organizmu,
- starszy wiek,
- leczenie glikokortykosteroidami w fazie ostrej i fazie objawów prodromalnych.
Ostre zakażenie HBV
HBV to wirus hepatotropowy, czyli mający powinowactwo do komórek wątroby. Należy do rodziny Hepadnaviridae. W budowie zawiera nić DNA, co odróżnia go od innych typów wirusa (A, E, C i D). Okres wylęgania wirusa wynosi średnio 80 dni. Zakażenie HBV może mieć charakter ostry, natomiast u niektórych chorych przechodzi w formę przewlekłą. W badaniach laboratoryjnych celem wykrycia zakażenia w momencie intensywnej replikacji wykrywa się DNA wirusa oraz HBeAg (antygen wirusowy zawierający na powierzchni glikoproteinę e). Zakażenie wirusem wykrywa się poprzez wykonanie badań serologicznych z krwi obwodowej, których interpretacja jest dość trudna. Po obecności określonych antygenów i typów przeciwciał można stwierdzić, czy chory jest nosicielem, przewlekle chorym czy może trwa u niego faza ostra zakażenia. Oczywiście na wyniki badań nakładają się dodatkowo objawy kliniczne.
Objawy ostrego zakażenia HBV mogą początkowo być bardzo niespecyficzne, polegające na bólu mięśni i stawów. Związane są z obecnością kompleksów immunologicznych. Po pojawieniu się jawnej żółtaczki objawy prodromalne ustępują.
Do metod zapobiegania zakażeniu HBV zalicza się metody swoiste, czyli szczepienia, oraz metody nieswoiste. Należy do nich przestrzeganie zasad higieny i dezynfekcji, szczególnie w takich miejscach, jak salony kosmetyczne czy fryzjerskie. Powinny one być wyposażone w sterylizatory i narzędzia jednorazowego użytku.
Przewlekłe zakażenie HBV
Zakażenie HBV trwające powyżej 6 miesięcy określa się mianem przewlekłego zapalenia wirusowego wątroby. Zakażenie przewlekła polega na tym, że DNA wirusa zostaje zintegrowane z genomem komórki wątrobowej. Ze względu na to, iż wirus HBV należy do tzw. wirusów onkogennych, przewlekłe zakażenie HBV predysponuje do rozwoju raka wątrobowo-komórkowego.
Objawy choroby mogą być bardzo subtelne, np. zmęczenie i obniżony nastrój. Często też przez długi czas chory może nie zauważać żadnych symptomów. Tak naprawdę pierwsze objawy mogą pojawić się dopiero jako pewnego rodzaju powikłania zakażenia. Mowa tu np. o powiększeniu śledziony w wyniku narastającego nadciśnienia wrotnego. Powodem jest rozwijająca się marskość wątroby czy obecność pozawątrobowych kompleksów immunologicznych. Przebieg zakażenia dzieli się na kolejne fazy. Pierwszą jest faza immunotolerancji. W tym okresie zmiany w wątrobie są nieznaczne bądź nie ma ich wcale. Później następuje faza immunoreaktywności, kiedy pojawiają się zmiany martwiczo-zapalne w wątrobie oraz nieaktywne nosicielstwo. Ostateczną fazą jest zapalenie przewlekłe. Może się zdarzyć, że w surowicy krwi nie wykrywa się DNA wirusa. Obecne są tylko przeciwciała. Mowa wtedy o utajonym zakażeniu.
Zobacz, jak zbudowana jest wątroba:
