Zstępowanie jąder do moszny powinno zakończyć się jeszcze w trakcie życia płodowego. Od około 6. tygodnia w zarodku zachodzą zmiany, które przygotowują organizm do zstąpienia jądra. Procesy te trwają do końca ciąży, by ostatecznie zakończyć się między jej 24. a 35. tygodniem – najczęściej między 30. a 32. tygodniem. Stan, w którym nie dochodzi do zstąpienia jądra, nazywa się wnętrostwem. Oznacza on, że jądra nadal zlokalizowane są poza moszną.
Objawy wnętrostwa i jego rodzaje: wnętrostwo obustronne i jednostronne
Wnętrostwo występuje częściej u chłopców urodzonych przedwcześnie – problem ten może dotyczyć nawet od 15 do 30 procent wcześniaków. U chłopców urodzonych po pełnych 9 miesiącach ciąży wnętrostwo zdarza się rzadko – występuje u od 1 do 4 procent dzieci. Zdecydowanie więcej, bo nawet dwukrotnie, jest przypadków wnętrostwa jednostronnego niż obustronnego. Obustronne wnętrostwo oznacza, że oba jądra nie zstąpiły do moszny.
Zobacz także: Wodniak jądra – co to jest? Przyczyny, objawy i operacja wodniaka
Wśród wnętrostwa jednostronnego rozróżnia się postać lewo- i prawostronną. Wnętrostwo lewostronne stanowi około jednej trzeciej wszystkich przypadków jednostronnego niezstąpienia jąder.
Rodzaje wnętrostwa ze względu na ulokowanie jąder to:
- wnętrostwo prawdziwe, brzuszne – jądro jest „uwięzione” w brzuchu i często niewyczuwalne w badaniu dotykowym, można zobaczyć je dopiero podczas badania ultrasonograficznego,
- wnętrostwo kanałowe – jądro zatrzymało się podczas zstępowania, jest wyczuwalne dotykowo, ale nie ma możliwości przesunięcia go do moszny,
- wnętrostwo rzekome, tzw. jądro wędrujące – jądro jest wyczuwalne, daje się przesunąć do moszny, ale po pewnym czasie wraca na swoją pierwotną, nieprawidłową pozycję,
- jądro ektopiczne – jądro podczas zstępowania zboczyło z właściwej drogi i przemieściło się, najczęściej do powierzchownego zachyłka kanału pachwinowego, ale czasem też do krocza, kanału udowego czy przeciwnej strony moszny.
Wnętrostwo u dzieci w około 70 procent przypadków znika w ciągu 3 pierwszych miesięcy życia. Do spontanicznego zstąpienia jądra może dojść do 6. miesiąca życia. Jeśli po upływie 6 miesięcy od porodu jądro lub jądra nadal nie znajdują się w mosznie, wnętrostwo wymaga leczenia, ponieważ przypadki samoistnego zstąpienia jądra po tym czasie są bardzo rzadkie.
Zobacz także: Guzek na jądrze, penisie lub mosznie - objawy, charakterystyka, wygląd i przyczyny
Leczenie wnętrostwa – terapia hormonalna, zabieg chirurgiczny
W leczeniu wnętrostwa kluczowe jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia, jeśli do 6. miesiąca życia nie dojdzie do samoistnego zstąpienia jądra do moszny. Wnętrostwo u dzieci leczy się hormonalnie lub operacyjnie, a wnętrostwo u dorosłych – operacyjnie.
Leczenie hormonalne możliwe jest w przypadku wnętrostwa kanałowego, w innych przypadkach wykonuje się orchidopeksję, czyli zabieg chirurgiczny polegający na odnalezieniu jądra i umieszczeniu do w mosznie. W leczeniu zachowawczym stosuje się m.in. zastrzyki z gonadotropiny kosmówkowej (hCG) i analogi gonadoliberyny – naturalne hormony wytwarzane przez podwzgórze – donosowo. Jeśli leczenie w ciągu kilku miesięcy nie przyniesie skutku, niezbędne jest przeprowadzenie operacji.
Operacja na wnętrostwo trwa około 20 do 30 minut i jest bezbolesna – odbywa się w krótkim znieczuleniu ogólnym. Szwy z pachwiny zdejmuje się po tygodniu, a szwy z moszny po upływie od 10 do 12 dni w zależności od gojenia ran. Zabieg, jeśli jest taka możliwość, przeprowadza się laparoskopowo. Skraca to czas rekonwalescencji i pozwala na większą precyzję działania lekarzom.
Operację wnętrostwa można wykonać prywatnie, jej średni koszt to 3500 złotych.
Wnętrostwo a płodność – konsekwencje nieleczonego wnętrostwa
Nieleczone wnętrostwo może mieć powikłanie w postaci ograniczenia zdolności do rozmnażania lub jej utraty – występuje zależność wnętrostwo a płodność. Zmniejszenie płodności może dotyczyć osób z wnętrostwem wyleczonym później niż do 2. roku życia. Również tak wcześnie podjęte leczenie nie gwarantuje, że płodność nie zostanie zaburzona – mimo zabiegu kilkanaście procent chłopców w przyszłości może mieć problem ze spłodzeniem potomka. Bardzo duże ryzyko bezpłodności powoduje wnętrostwo u dorosłych, gdy nie zostało wyleczone przed okresem dojrzewania. U dorosłego mężczyzny wnętrostwo jednostronne zmniejsza płodność, ale nie musi znosić jej całkowicie – jest to indywidualne w każdym przypadku i wymaga przeprowadzenia badań.
Zobacz także: Niepłodność – najczęstsze przyczyny u kobiet i u mężczyzn, leczenie
Jądra ulokowane poza moszną, w brzuchu, przegrzewają się, co jest dla nich szkodliwe. Wnętrostwo prowadzić może m.in. do opóźnienia lub zaburzenia rozwoju spermatocytów oraz zmniejszenia ilości komórek płciowych. Niezstąpione jądra mogą rozwijać się prawidłowo, ale nie są w stanie funkcjonować tak, jak należy.
Wnętrostwo u dorosłych lub późno wykryte (po 12. roku życia chłopca) zwiększa ryzyko wystąpienia raka jądra. Szacuje się, że około 10 procent wszystkich przypadków złośliwych nowotworów jądra jest skutkiem wnętrostwa.
