Wirus HCV został odkryty pod koniec lat 80. XX w. Nastąpiło to w związku z poszukiwaniem czynnika powodującego zapalenie wątroby, określanego wówczas jako „nie-A nie-B”. Ponieważ objawy są w 80–85% przypadków niezbyt nasilone i nieswoiste, wielu ludzi jest nieświadomych swojej choroby.
Badanie przeciwciał przeciw wirusowi HCV
Oznaczanie przeciwciał anty-HCV jest podstawową metodą diagnostyki infekcji tym wirusem. Badanie zleca się zwykle osobom należącym do grup ryzyka oraz w przypadku pacjentów, u których stwierdzono zmiany chorobowe w obrębie miąższu wątroby lub podwyższony poziom ALAT (aminotransferazy alaninowej), ASPAT (aminotransferazy asparaginowej) czy bilirubiny, świadczący o toczącej się nierozpoznanej chorobie. Zakażenie stwierdza się też czasem podczas wstępnego badania u około 0,5% potencjalnych dawców krwi.
Testy laboratoryjne, pozwalające wykryć przeciwciała anty-HCV, należą głównie do grupy badań Western-Blot albo immunoenzymatycznych typu ELISA (ang. enzyme-linked immunosorbent assay). Ponieważ reagują one na immunoglobuliny – pojawiające się jako reakcja na obecność wirusa w organizmie – we wczesnej fazie choroby (pierwszych 3–6 tygodni) wynik może być fałszywie ujemny.
Stwierdzenie obecności przeciwciał anty-HCV (wynik pozytywny, dodatni albo wynik reaktywny) nie musi oznaczać, że choroba nadal trwa. Nawet po wielu latach od zwalczenia infekcji przeciwciała utrzymują się we krwi, świadcząc o tym, że organizm miał z nimi kontakt.
Wynik negatywny (ujemny) badania określa się czasem jako wynik niereaktywny.
Zobacz, jak zbudowana jest wątroba:
Badanie na obecność RNA wirusa HCV
Istnienie aktywnej infekcji potwierdza się, wykrywając obecność we krwi materiału genetycznego wirusa, czyli kwasu rybonukleinowego (RNA). Po zainfekowaniu organizmu wirus namnaża się w komórkach wątrobowych i rozprzestrzenia się we krwi, osiągając wykrywalne badaniami laboratoryjnymi stężenia RNA już w 2.–3. tygodniu od zakażenia. Jest to więc metoda pozwalająca na wcześniejsze (niż w przypadku badania przeciwciał) wykrycie infekcji.
Utrzymywanie się dodatniego wyniku badania przez okres dłuższy niż 6 miesięcy świadczy o przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby typu C.
Ostre objawy zakażenia wirusem HCV
Infekcja wirusem HCV i rozwój wirusowego zapalenia wątroby typu C w ostrej fazie wywołują objawy tylko u kilkunastu procent zakażonych. Najczęściej są one nieswoiste i ustępują samoistnie po kilku tygodniach. Mogą być mylone z banalnymi infekcjami wirusowymi, gdyż zwykle obejmują zmęczenie, bóle mięśniowe, stany podgorączkowe, brak apetytu i mierną utratę masy ciała. Niekiedy objawom tym towarzyszą również nawracające mdłości.
Ponieważ żółtaczka pojawia się tylko u niewielkiej grupy chorych, cały przebieg choroby może pozostać niezauważony lub zlekceważony przez chorego. Nawet po dłuższym czasie nie zdaje on sobie sprawy, że przebył WZW typu C lub że ma przewlekłą postać tego schorzenia.
Wirus HCV – objawy przewlekłego zakażenia
Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C najczęściej przez wiele lat przebiega bezobjawowo. Jednak w licznych przypadkach dochodzi do późnych powikłań tego stanu. W ciągu 30 lat od zakażenia nawet u 1/3 chorych pojawiają się charakterystyczne objawy marskości wątroby. Są to: nadciśnienie wrotne i wodobrzusze, żylaki przełyku, żółtaczka z encefalopatią wątrobową i zaburzenia krzepnięcia związane z małopłytkowością i niedoborami niektórych czynników krzepnięcia.
Marskość wątroby jest jednym z czynników ryzyka rozwoju złośliwego nowotworu wątroby wywodzącego się z komórek wątrobowych. Wirus HCV odpowiada łącznie za nawet 25% wszystkich zachorowań na każde z tych dwóch schorzeń.
Wirus HCV – pozawątrobowe objawy zakażenia
Pozawątrobowe objawy infekcji wirusem HCV obserwuje się w rzadkich przypadkach (poniżej 5% zachorowań). Są to najczęściej:
- zespół Sjögrena (autoimmunologiczne uszkodzenie gruczołów ślinowych i łzowych),
- małopłytkowość,
- cukrzyca,
- autoimmunologiczne reakcje skórne,
- rozwój chłoniaków nieziarniczych.
Wirus HCV – drogi zakażenia
Wirus HCV przenosi się z krwią. Najczęstsze w skali światowej przyczyny infekcji to:
- pobranie krwi do badań laboratoryjnych,
- zabiegi chirurgiczne lub stomatologiczne,
- zakażenia w gabinetach kosmetycznych, fryzjerskich,
- infekcja w trakcie wykonywania tatuażu,
- przeniesienie wirusa u narkomanów wykorzystujących do wstrzyknięć narkotyku tę samą igłę,
- kontakty seksualne (szczególnie u osób współżyjących z wieloma przygodnymi partnerami, homoseksualnych albo praktykujących sadomasochizm).
Uważa się, że do zakażenia niezbędny jest bezpośredni kontakt krwi zainfekowanej z uszkodzonymi śluzówkami lub obtartą albo zranioną skórą osoby zakażanej. Nie stwierdzono przenoszenia wirusa HCV drogą kropelkową (kichanie, kaszel), przez całowanie, kontakt rąk, przytulanie, pływanie w tym samym basenie, korzystanie z tych samych urządzeń sanitarnych albo przez wspólne spożywanie żywności. Jednak używanie tych samych przyborów toaletowych, powodujących niewielkie uszkodzenia powłok (np. grzebieni, szczoteczek do zębów, maszynek do golenia albo nożyczek do paznokci), może być przyczyną przeniesienia wirusa.
Podstawą zapobiegania zakażeniom jest stosowanie zasad codziennej higieny, zachowywanie aseptyki i antyseptyki, nieutrzymywanie kontaktów seksualnych z osobami przypadkowymi albo z grup ryzyka.
