Podczas badania ultrasonograficznego (USG) stopy lekarz może zbadać rozcięgno podeszwowe, aparat więzadłowy, kości tworzące stawy, ścięgna mięśni strzałkowych oraz mięśni prostowników i zginaczy, błonę maziową oraz stawy: stępu, skokowo-goleniowy, śródstopno-paliczkowy i międzypaliczkowy. Istotnym elementem badania USG jest tak zwana ocena dynamiczna, dotycząca ruchomości czynnej i biernej kości, więzadeł oraz ścięgien względem siebie.
USG stopy – kiedy warto wykonać badanie?
Każdego dnia stopy wykonują tysiące ruchów i są poddawane obciążeniu, które przy nieprawidłowym ich ułożeniu może prowadzić do urazów i kontuzji, na przykład do zerwania ścięgien lub złamania kości śródstopia (wykonuje się wówczas USG śródstopia). Przeciążenia oraz bóle stopy nie zawsze są oznaką poważnego problemu, ale nie należy ich bagatelizować – po wystąpieniu przykrych dolegliwości warto możliwie szybko udać się do lekarza ortopedy.
Oprócz bólu i obrzęku w obrębie stopy najważniejsze wskazania do przeprowadzenia badania ultrasonograficznego to: obecność guzków na stopie, wrodzone lub nabyte stany zwyrodnieniowe stopy, stan zapalny (na przykład w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów), konieczność zbadania ewentualnych zmian pourazowych, ocena nerwiaka Mortona, kontrola stanu stopy po leczeniu chirurgicznym oraz wystąpienie zaburzeń czynności określonych stawów stopy.
USG stopy – przebieg badania
Badanie ultrasonograficzne stopy poprzedza szczegółowy wywiad lekarski, ponieważ przed postawieniem diagnozy ortopeda musi dysponować wszystkimi informacjami na temat okoliczności wystąpienia bólu lub innych dolegliwości w obrębie stopy.
Specjalista pokrywa skórę żelem i przykłada do niej specjalną głowicę podłączoną do monitora aparatu USG. Zastosowanie ultradźwięków pozwala na zobrazowanie więzadeł, stawów i ścięgien na monitorze urządzenia, dzięki czemu lekarz może ocenić ich stan w czasie rzeczywistym. Jeśli podczas badania ultrasonograficznego ortopeda zauważy zmiany patologiczne lub inne nieprawidłowości w obrębie stopy, ma możliwość wykonania zdjęć, które następnie przekazuje pacjentowi wraz ze stosownym opisem.
Jeżeli badanie USG wykazało konkretną przyczynę dolegliwości, specjalista może od razu zalecić właściwe leczenie, na przykład rehabilitację, stosowanie leków farmakologicznych lub przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. W określonych sytuacjach, gdy nie udało się postawić jednoznacznej diagnozy, ortopeda zleca wykonanie dodatkowych, bardziej dokładnych badań, takich jak rezonans magnetyczny stopy.
USG stopy – jak się przygotować?
Badanie ultrasonograficzne stopy nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań, wystarczy mieć ze sobą dowód tożsamości oraz – jeśli problemy ze stopą zaczęły się dawno i pacjent wykonał wcześniej inne badania – dokumentację medyczną. Jest to badanie w pełni bezpieczne i może być powtarzane wielokrotnie (także u dzieci czy kobiet w ciąży), a jedyną okolicznością uniemożliwiającą przeprowadzenie USG jest obecność opatrunku lub gipsu na stopie, ponieważ głowica aparatu musi mieć bezpośredni kontakt ze skórą.
USG – bezpieczna metoda obrazowania
Zastosowanie ultradźwięków w celu obrazowania struktur znajdujących się wewnątrz organizmu to metoda wykorzystywana w medycynie od ponad 50 lat. Istotą badania USG jest emisja fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości (wyższej niż ludzkie ucho jest w stanie usłyszeć) w kierunku badanej części ciała, a następnie odbieranie ich przez przetwornik, który wysyła informacje do komputera. Ultradźwięki odbijają się od kości i tkanek miękkich, a długość odbieranych fal pozwala na uzyskanie obrazu danych struktur na monitorze aparatu.
Teoretycznie badanie USG może być użyte do diagnozowania złamań i innych przypadłości w obrębie kości, ale w praktyce najczęściej stosuje się je do oceny stanu tkanek miękkich.
Badanie ultrasonograficzne ma wiele zalet:
- jest mniej kosztowne niż inne techniki obrazowania, mianowicie rentgen, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa;
- zajmuje tylko kilka minut;
- mogą skorzystać z niego pacjenci z klaustrofobią;
- w trakcie badania nie używa się promieniowania jonizującego, dzięki czemu ryzyko powikłań jest zerowe.
Fale ultradźwiękowe znalazły także inne zastosowania: rozbijanie tkanki bliznowatej w ramach procedury EPAT oraz naprowadzanie igły przy podawaniu zastrzyków (ta metoda ma swoich krytyków, wielu lekarzy jest bowiem zdania, że efekt po zastosowaniu USG niewiele różni się od tego uzyskiwanego dzięki tradycyjnemu podejściu, a generuje nadmierne koszty).
Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:
Przyczyny bólu stopy a USG
Ból stopy łatwo zlekceważyć, zwłaszcza gdy nie jest nasilony i pojawia się sporadycznie. Warto jednak uświadomić sobie, że nie bierze się on znikąd. Czasem ból i dyskomfort to wynik długotrwałego siedzenia w nieprawidłowej pozycji lub noszenia źle dobranego obuwia, ale należy pamiętać, że może też sygnalizować zmiany patologiczne zachodzące w obrębie stopy. Proste i bezbolesne badanie, jakim jest USG, może wykryć je w zaledwie kilku minut.
Bibliografia:
