Nerka jest parzystym narządem pełniącym nadrzędną funkcję w układzie moczowym człowieka. Przy badaniu ultrasonograficznym (USG) jamy brzusznej, wykonywanym z innych przyczyn, może zostać zauważona struktura o charakterze torbieli. Najczęściej są to pojedyncze torbiele niespełniające innych kryteriów chorobowych; nie powodują żadnych objawów i rzadko wymagają leczenia. Mnogie torbiele lub dodatkowe zwapnienie w obrębie nerek mogą świadczyć o poważniejszej jednostce chorobowej i wymagają niekiedy szczegółowej diagnostyki.
Torbiel prosta nerki
U osób bez przewlekłej niewydolności nerek zwykle diagnozuje się pojedyncze torbiele nerek niespełniające kryteriów innych jednostek chorobowych, jak np. wielotorbielowatego zwyrodnienia nerek. Zdarzają się u około 30% osób dorosłych, a częstość ich występowania koreluje z wiekiem chorego. Torbiel nerkowa może się powiększać wraz z wiekiem, choć najczęściej nie wywołuje objawów chorobowych. Jeśli ma więcej niż 5 cm, może powodować ból o różnym nasileniu, najczęściej zlokalizowany w okolicy lędźwiowej. Niekiedy towarzyszą jej dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Rzadkimi powikłaniami torbieli są krwiomocz i zakażenie torbieli. Główną metodą diagnostyczną jest badanie ultrasonograficzne (USG). W razie wątpliwości, dużych torbieli bądź niepokojących objawów można wykonać również tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Najważniejszym etapem postępowania jest wykluczenie zmian nowotworowych. Bezobjawowe torbiele nie wymagają leczenia, jednak warto obserwować zmianę raz do roku podczas USG. Jeśli pojawią się objawy lub torbiel jest na tyle duża, że daje objawy uciskowe na narządy sąsiednie, wymaga leczenia chirurgicznego. Leczenie ziołami nie ma żadnego uzasadnienia w przypadku torbieli nerek, szczególnie tych, które nie wymagają żadnej terapii.
Zobaczcie, co powinniśmy jeść a czego nie, aby mieć zdrowe nerki:
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
Liczne torbiele w korze i rdzeniu nerki mogą świadczyć o uwarunkowanej genetycznie chorobie – zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek. Postać dziedziczona autosomalnie dominująco ujawnia się najczęściej u dorosłych, choć przedział wiekowy, kiedy jest diagnozowana, przypada na wiek 10–30 lat. Choroba prowadzi do schyłkowej niewydolności nerek i związana jest z koniecznością wdrożenia dializoterapii. Czasami przez wiele lat choroba nie daje jakichkolwiek objawów i jak torbiel prosta nerki może zostać wykryta przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej. Jeśli daje objawy, mogą one być związane ze wzrostem ciśnienia tętniczego i narastającą niewydolnością nerek. Pojawiają się ból w okolicy lędźwiowej, krwiomocz, a część chorych prezentuje objawy pozanerkowe, czyli torbiele wątroby i trzustki lub tętniaki.
Kryteria rozpoznania zwyrodnienia wielotorbielowatego nerek zależą od tego, czy w rodzinie chorego postawiono już takie rozpoznanie czy nie. Przy dodatnim wywiadzie rodzinnym kryteria rozpoznania są następujące:
- poniżej 30. roku życia co najmniej 2 torbiele w jednej nerce lub zarówno w lewej, jak i w prawej nerce,
- między 30. a 50. rokiem życia co najmniej 2 torbiele w lewej, jak i w prawej nerce,
- powyżej 60. roku życia co najmniej 4 torbiele w lewej, jak i w prawej nerce.
Jeśli w rodzinie chorego nie było przypadków zachorowań, kryteria diagnostyczne kształtują się nieco inaczej:
- poniżej 30. roku życia co najmniej 5 torbieli w jednej nerce lub zarówno w lewej, jak i w prawej nerce,
- między 30. a 50. rokiem życia co najmniej 5 torbieli w lewej, jak i w prawej nerce,
- powyżej 60. roku życia co najmniej 8 torbieli w lewej, jak i w prawej nerce.
Czasami zwyrodnienie wielotorbielowate nerek ciężko odróżnić na początkowym etapie od torbieli prostych nerek. Głównymi kryteriami różnicującymi są dodatni wywiad rodzinny i zmiany pozanerkowe. Leczenie polega na objawowej terapii niewydolności nerek, normalizacji ciśnienia, często dializoterapii. Ostateczną metodą terapii jest przeszczep nerki.
Nabyte torbiele nerek
Jeśli zarówno w lewej, jak i w prawej nerce stwierdzi się obecność co najmniej 4 torbieli, a wyklucza się zwyrodnienie wielotorbielowate nerek, można rozpoznać nabytą torbielowatość nerek, występującą u chorych na przewlekłą niewydolność nerek. Może pojawić się u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek bez względu na przyczynę. Bardzo często występuje u osób dializowanych. Zazwyczaj torbiele te nie są objawowe, choć mogą być przyczyną krwiomoczu, bólu w okolicy lędźwiowej lub kolki nerkowej.
Rozpoznanie nabytych torbieli nerek odbywa się na podstawie USG. Nie jest potrzebne leczenie, nie ma objawów i powikłań, choć w okresie zaostrzenia stanu chorego i pojawienia się krwiomoczu konieczne bywa leżenie i podanie leków przeciwbólowych. Niekiedy obowiązkowe jest leczenie operacyjne przy ciężkim krwiomoczu i zakażeniu torbieli bądź pojawieniu się podejrzenia raka nerki.
Liczne nabyte torbiele w nerkach są wskazaniem do wykonywania regularnie co roku badań obrazowych celem szybkiego wykrycia zmian nowotworowych.
Nerka gąbczasta
Liczne torbiele średnicy 1–7 mm w rdzeniu nerki z drobnymi zwapnieniami świadczą o zaburzeniu rozwojowym nerki o nazwie „gąbczastość rdzenia nerki”. U osób z tym rozpoznaniem statystycznie częściej dochodzi do zakażeń układu moczowego i rozwoju kamicy nerkowej.
Jak wygląda operacja nerki? Zobaczcie na wideo:
