Żurawina jest zimozieloną krzewinką, która porasta kwaśne i wilgotne gleby. Uprawia się ją przede wszystkim w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Holandii i Wielkiej Brytanii. W Polsce naturalnie występuje żurawina błotna. Uprawiana jest głównie północnoamerykańska żurawina wielkoowocowa.
Owocami żurawiny są wielonasienne jagody – czerwone, kuliste, o średnicy od 8 do 20 mm. Dzięki zawartym w nich kwasom (w szczególności benzoesowemu, który jest naturalnym konserwantem) żurawina długo zachowuje świeżość i cenne właściwości. Jednocześnie kwasy nadają owocom cierpki smak. Z tego powodu rzadko spożywa się je na surowo. Najczęściej spotykane przetwory to żurawina suszona, sok żurawinowy, konfitury i nalewki.
Żurawina – wartości odżywcze
Owoce żurawiny są bogatym źródłem witamin (C, B1, B2, B3, B6, E, K), minerałów (sodu, potasu, fosforu, wapnia, magnezu, jodu, miedzi, manganu, żelaza), błonnika, kwasów organicznych, karotenoidów, flawonoidów, garbników, pektyn i innych substancji o działaniu prozdrowotnym. Dzięki swoim właściwościom żurawina nie traci wartości w procesie obróbki termicznej, dlatego z korzyścią dla zdrowia można spożywać jej – smaczniejsze od świeżych owoców – przetwory. Doskonałym wyborem jest żurawina suszona, która może stanowić zarówno smaczny dodatek do porannego musli lub mięsnych potraw, jak i samodzielną, pożywną przekąskę. Warto jednak pamiętać, że dostępne w sklepach suszone owoce nie zawsze są produktem w pełni korzystnym dla zdrowia. Należy unikać żurawiny dosładzanej, z dodatkiem olejów i środków konserwujących.
Żurawina suszona bez cukru i oleju
Produkt sprzedawany jako żurawina suszona to najczęściej żurawina kandyzowana w cukrze (sacharozie czy syropie glukozowo-fruktozowym), który często stanowi nawet połowę składu. Wyrób taki zawiera też zwykle olej słonecznikowy (w postaci podatnej na szybkie utlenianie) i środki konserwujące. Składniki te nie mają walorów prozdrowotnych, a spożywane w dużych ilościach wręcz negatywnie wpływają na organizm. Co więcej, znacząco podnoszą one wartość kaloryczną produktu – 100 g słodzonej suszonej żurawiny to aż 308 kcal (kilokalorii). Należy wybierać owoce suszone bez dodatków (są dostępne np. w sklepach z żywnością ekologiczną) lub ususzyć je samodzielnie. Można to zrobić z użyciem specjalnych suszarek elektrycznych lub wykorzystać zwykły piekarnik. Wówczas owoce suszy się wysypane na blachę, w temperaturze około 40–50ºC, przy lekko uchylonych drzwiczkach.
Żurawina suszona – właściwości
Dzięki diecie bogatej w suszoną żurawinę można uniknąć zakażeń dróg moczowo-płciowych, których najczęstszą przyczyną są bakterie Escherichia coli. Przenikając do śródbłonka dróg moczowych, powodują stany zapalne. Zawarte w żurawinie kwasy mają działanie antyadhezyjne – redukują „przyczepność” bakterii, dzięki czemu są one wydalane z moczem. Na tej samej zasadzie żurawina utrudnia rozwój choroby wrzodowej – bakterie Helicobacter pylori nie gromadzą się w ścianach żołądka i dwunastnicy.
Obecne w suszonej żurawinie kwasy są skuteczne w profilaktyce i leczeniu kamieni nerkowych. Chronią przed ich powstawaniem, zapobiegają tworzeniu się nierozpuszczalnych związków z udziałem jonów wapnia i fosforu oraz alkalizują mocz, powodując lepszą rozpuszczalność większości sybstacnji. Suszona żurawina przeciwdziała również chorobom dziąseł oraz powstawaniu płytki nazębnej i rozwojowi próchnicy.
W związku z zawartością silnych antyoksydantów suszona żurawina jest zalecanym elementem diety antynowotworowej. Jej spożywanie ogranicza też ryzyko rozwoju chorób Parkinsona i Alzheimera oraz innych chorób neurodegeneracyjnych, czy wielu innych schorzeń do których powstania przyczyniają się wolne rodniki tlenowe (np. zaćmy).
Własności antyoksydacyjne suszonej żurawiny wpływają korzystnie na gospodarkę lipidową organizmu. Regularne spożycie owoców podnosi poziom „dobrego” cholesterolu (HDL) i redukuje poziom „złego” cholesterolu (LDL). Zapobiega również powstawaniu zakrzepów, tym samym hamuje postęp procesów miażdżycowych. Oznacza to ograniczenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Spożywanie suszonej żurawiny ma korzystny wpływ na układ pokarmowy ze względu na jej własności probiotyczne. Zawarte w tych owocach substancje stymulują wzrost mikroflory jelitowej (bakterii z rodziny Lactobacillus), a jednocześnie wykazują działanie antybiotyczne wobec szkodliwych drobnoustrojów pokarmowych. Pomagają zwalczać zatrucia pokarmowe, biegunki, zaparcia.
Właściwości przeciwgrzybicze, antywirusowe i antybakteryjne suszonej żurawiny okazują się pomocne w walce z wieloma dolegliwościami. Dieta bogata w żurawinę jest skutecznym antidotum na wirusa opryszczki typu HSV–2 (odpowiedzialnego za opryszczkę narządów płciowych), wspomaga leczenie zmian grzybiczych skóry, wzmacnia odporność w sezonie infekcji.
Przeciwwskazania do spożywania żurawiny
Suszonej żurawiny nie powinny spożywać osoby:
- przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (z zawartością warfaryny) – zawarte w żurawinie substancje utrudniają usuwanie warfaryny z organizmu (lek może się kumulować), co może spowodować wystąpienie krwotoków,
-
z osteoporozą – obecny w żurawinie kwas szczawiowy utrudnia wchłanianie jelitowe wapnia.
