Skala Apgar jest podstawową skalą oceny stanu noworodka. Za kilka objawów ocenianych u noworodka przyznawana jest określona ilość punktów. Maksymalnie dziecko może zdobyć 10 punktów.
Co to jest skala Apgar?
Początek skali Apgar przypada na rok 1952. Jej nazwa powstała od pierwszych liter angielskich określeń poszczególnych cech:
A – appearance (wygląd)
P – pulse (tętno)
G – grimace (grymas)
A – activity (aktywność)
R – respiration (oddychanie).
Skala służy ocenie stanu noworodka w pierwszych minutach życia, co pozwala na szybką interwencję i odpowiednie postępowanie w razie nieprawidłowości. Najczęściej klasyfikacja według skali Apgar dokonywana jest na sali porodowej, na stanowisku neonatologicznym wyposażonym w odpowiedni promiennik ciepła, zapewniający dziecku komfort termiczny, jak i potrzebny sprzęt do monitorowania czynności życiowej płodu, cewniki, a także zestaw do resuscytacji. Coraz częściej zdarza się, że kobieta chce, by badanie było przeprowadzone na jej brzuchu. Jeśli neonatolog nie widzi zagrożenia dla dziecka i wstępnie ocenia, że jest ono w dobrym stanie, może się na to zgodzić. Do oceny w skali Apgar konieczny jest czasomierz, uruchamiany w momencie wydobycia dziecka. Jest on konieczny, by dokładnie określić moment ponownej oceny.
Kiedy ocenia się noworodka w skali Apgar?
Stan noworodka w skali Apgar ocenia się od razu po urodzeniu – w 1. i 5. minucie. To właśnie z tego powodu nad promiennikiem, na którym badane jest dziecko, uruchamiany jest zegar odliczający czas. Jeśli noworodek jest w dobrym stanie, wystarczą dwa pomiary. Jeśli jednak jego stan jest średni lub ciężki, ocenia się go w 1., 3., 5. i 10. minucie.
Za co przyznawane są punkty w skali Apgar?
Skala Apgar ocenia 5 głównym objawów świadczących o dobrostanie płodu:
- czynność serca
- napięcie mięśniowe
- reakcję na cewnik
- kolor skóry.
Za każdy z tych objawów dziecko może otrzymać 0 punktów, 1 punkt lub 2 punkty. Czynność serca u noworodka powinna wynosić powyżej 100 uderzeń na minutę; ocenia się ją bezpośrednio poprzez osłuchanie klatki piersiowej. Nie powinno się tego dokonywać poprzez ocenę tętnienia pępowiny. Noworodek od razu po porodzie ma założony specjalny czujnik oceniający wysycenie tlenem krwi i inne parametry, jak tętno, a wyniki prezentowane są na monitorze. Nie wolno jednak oceniać akcji serca wyłącznie na podstawie wyświetlanej liczby. Osłuchanie noworodka jest konieczne. Za prawidłową akcję serca przyznawane są 2 punkty, akcja serca poniżej 100/min oceniana jest na 1 punkt, a 0 punktów świadczy o braku akcji serca.
Kolejnym parametrem opisywanym w skali Apgar jest czynność oddechowa, również oceniana poprzez osłuchanie dziecka. Najlepszym wyznacznikiem procesu upowietrznienia płuc jest głośny płacz, za który dziecko dostaje 2 punkty. Nie należy więc się dziwić neonatologowi, który skłania noworodka do płaczu. Na uspokajanie dziecka przyjdzie jeszcze czas. W pierwszych minutach życia płacz stanowi najlepszą stymulację prawidłowej funkcji płuc.
Kolor skóry świadczy o dotlenieniu dziecka. Noworodek urodzony w zamartwicy jest siny i blady. Dostaje wówczas za kolor 0 punktów. Często dziecko rodzi się z sinicą obwodową, za co przyznawany jest mu 1 punkt. Rzadko w pierwszej minucie noworodek otrzymuje 2 punkty za różowy odcień skóry.
Kolejnym objawem ocenianym w klasyfikacji Apgar jest napięcie mięśniowe. Jeśli dziecko wierzga, wykonuje aktywne ruchy, dostaje 2 punkty. Wiotki noworodek otrzymuje 0 punktów.
Prawidłową reakcją noworodka na cewnik jest kichnięcie – wtedy może otrzymać 2 punkty. Lekki grymas oznacza tylko 1 punkt, a brak reakcji – 0 punktów.
Dokładną skalę Apgar prezentuje tabela:
| Cecha | 1 punkt | 2 punkty | 3 punkty |
|---|---|---|---|
| Czynność oddechowa | Brak | Nieregularny, płytki oddech |
Głośny płacz |
| Czynność serca | Brak | Powyżej 100/min | Poniżej 100/min |
| Reakcja na cewnik | Brak | Grymas | Kichanie |
| Kolor skóry | Sina, blada | Sinica obwodowa | Różowa |
| Napięcie mięśniowe | Brak | Obniżone | Prawidłowe, aktywność ruchowa |
Normy punktowe w skali Apgar
Zakres norm dla punktów uzyskanych w skali Apgar jest następujący:
8–10 – stan dobry
4–7 – stan średni
0–3 – stan ciężki.
Bardzo często wyniki różnią się w kolejnych minutach. Zaledwie 15% noworodków otrzymuje w pierwszej minucie 10 punktów, ponieważ większość z nich ma odjęty punkt za kolor skóry. W kolejnej ocenie wynik powinien się poprawić.
