Scyntygrafia tarczycy to obrazowa metoda diagnostyki, która polega na wprowadzeniu do organizmu substancji chemicznych zawierających radioizotopy. Następnie, gdy radioaktywne izotopy ulegają rozpadowi, wykonywana jest cyfrowa rejestracja, czyli badanie z użyciem kamery. Ostatni etap scyntygrafii tarczycy to przedstawienie wyników w formie graficznej.
Scyntygrafia tarczycy – na czym polega badanie?
Stosowanie radioaktywnych izotopów jest w pełni bezpieczne – metody te są wykorzystywane w medycynie już od 50 lat. Warto podkreślić, że badania nie wywołują żadnych skutków ubocznych, w tym uczuleń. Radioizotopy są stosowane w śladowych ilościach, mają małą energię promieniowania, dlatego napromieniowanie pacjenta podczas badania jest znikome.
W scyntygrafii tarczycy, w zależności od wskazań klinicznych, używane są 2 izotopy: jodu – jod-131 (rzadziej), i technetu-99m – Tc-99m. W scyntygrafii tarczycy substancja chemiczna z radioizotopem jest dobierana tak, aby dotarła do wyznaczonego w badaniu narządu. Kiedy już do niego dotrze, wytwarza promieniowanie gamma (najczęściej). Dzięki emisji na zewnątrz organizmu możliwe jest wychwycenie go przez kamerę gamma, czyli urządzenie, którym wykonywane jest badanie.
Za co odpowiada tarczyca w naszym organizmie? Jakie pełni funkcje? Odpowiedź na filmie:
Scyntygrafia tarczycy – kto powinien ją wykonać i dlaczego?
Scyntygrafia tarczycy (badanie izotopowe tarczycy) stosowana jest zarówno w diagnostyce, jak i leczeniu chorób tarczycy. Wykonuje się ją w celu wykrycia bądź leczenia:
- nadczynności tarczycy,
- niedoczynności tarczycy,
- wola guzkowego, zamostkowego lub odrostowego,
- zapalenia tarczycy,
- stanów po operacji tarczycy,
- nieprawidłowego umiejscowienia tkanki tarczycowej (ektopia),
- nowotworu tarczycy (wznowienie lub przerzuty do innych narządów),
- guzów tarczycy i innych narośli.
Dzięki badaniu scyntygraficznemu tarczycy w szybki i prosty sposób można znaleźć przyczyny nadmiernej produkcji hormonów tarczycy i tym samym wykryć wiele chorób z nią związanych, np. chorobę Gravesa-Basedowa, guzy autonomiczne czy zapalenie tarczycy. Dzięki badaniu możliwe jest również zastosowanie odpowiedniego leczenia – farmakologicznego, operacyjnego bądź jodem promieniotwórczym.
Warto podkreślić, że scyntygrafia tarczycy może być wykonywana u każdej osoby, w dowolnym wieku (także u noworodków i dzieci). Badania nie należy wykonywać u kobiet w ciąży i karmiących piersią. U kobiet w wieku rozrodczym scyntygrafię tarczycy najlepiej wykonać na początku cyklu miesiączkowego (pierwsze 10 dni cyklu).
Badanie scyntygraficzne tarczycy – jak się przygotować?
Scyntygrafia tarczycy nie wymaga specjalnego przygotowania. Należy jednak pamiętać o spełnieniu kilku warunków. Przede wszystkim, po konsultacji z lekarzem, na 7 dni przed badaniem należy odstawić leki, które hamują pracę tarczycy, a także na 2 tygodnie przed – wszystkie inne farmaceutki, które w swoim składzie zawierają jod (suplementy, multiwitaminy, leki wykrztuśne). Pozostałe leki zażywane w związku z innymi, współistniejącymi chorobami, nie wymagają przerwania dawkowania.
Warto także pamiętać, że scyntygrafia tarczycy powinna odbyć się dopiero po 4–6 tygodniach od badań, w których wykorzystywany był kontrast jodowy, tj. tomografii komputerowej, arteriografii czy koronarografii. Hamowanie radioznacznika wywoływane jest także przez spożywanie produktów zawierających jod – owoce morza, sól jodowana i przyprawy z jej dodatkiem, produkty mleczne, glony – które należy wykluczyć z codziennego menu na jakiś czas.
Ponadto podczas badania nie można mieć przy sobie metalowych przedmiotów, takich jak – pasek (z uwagi na sprzączkę), biżuteria, monety. Warto podkreślić, że w trakcie scyntygrafii nie trzeba być na czczo (chyba że specjalista zaleci inaczej).
Scyntygrafia tarczycy i przytarczyc – badanie i jego rodzaje
Wyróżnia się 2 rodzaje scyntygrafii: jodową i technetową.
Scyntygrafia jodowa jest rzadziej stosowana. Badanie tego rodzaju trwa 2 dni. Polega na wcześniejszym (24 godziny przed badaniem) podaniu kapsułki radioizotopu jodu-131, którą popija się obficie wodą. Kolejnego dnia osoba poddawana badaniu scyntygraficznemu zasiada przed kamerą gamma. Urządzenie przez około 5 minut mierzy aktywność promieniowania.
Scyntygrafia technetowa jest częściej stosowana. Badanie trwa 1 dzień i polega na poddaniu radioizotopu technet-99m dożylnie (15 minut przed badaniem) lub doustnie (godzinę przed badaniem). Po tym czasie, tak samo jak podczas scyntygrafii jodowej, osoba poddawana badaniu zasiada przed kamerą gamma, która przez około 5 minut mierzy aktywność promieniowania.
Badanie wykonywane jest najczęściej na siedząco, jednak operator może polecić przyjęcie innej pozycji – leżącej bądź stojącej. Jeśli badanie przeprowadzane jest u dzieci, które nie potrafią być nieruchomo w trakcie badania, podawane są im środki uspokajające bądź usypiające. Jeśli w trakcie badania wystąpią jakiekolwiek dolegliwości, należy zgłosić to osobie wykonującej badanie.
Po scyntygrafii tarczycy zaleca się wypicie dużej ilości płynów w celu wypłukania z organizmu resztek izotopu. Ponadto przez około 2 dni należy unikać kontaktu z dziećmi (noszenie ich na rękach, przytulanie do szyi).
Scyntygrafia tarczycy – wyniki
Wyniki badania scyntygraficznego tarczycy przedstawiane są w formie graficznej, to tzw. scyntygramy. Kiedy wyniki są w normie, scyntygramy mają jednolitą barwę. Scyntygrafia tarczycy nie wykazuje wtedy zmian w lokalizacji, rozmiarze i kształcie tarczycy. Nieprawidłowe wyniki scyntygrafii są wówczas, gdy zmianie ulega kształt, rozmiar bądź lokalizacja gruczołu. Na nieprawidłowy wynik wskazuje również nadmiar bądź niedobór radioizotopu w tarczycy. Podwyższone stężenie hormonu tarczycy może występować np. w chorobie Hashimoto lub w nadczynności tarczycy, niskie natomiast – w niedoczynności lub podostrym zapaleniu tarczycy.
Ponadto wyniki scyntygrafii tarczycy mogą ujawniać także obecność guzów tarczycowych, które wykazują w obrazie obecność ognisk nazywanych: ciepłymi, gorącymi, zimnymi lub obojętnymi. Nieprawidłowości może ocenić wyłącznie specjalista, dlatego każdy wynik scyntygrafii tarczycowej należy skonsultować z lekarzem.
Z filmu poniżej dowiecie się, jak wygląda zdrowa tarczyca, a jak ta z Hashimoto:
