Istnieje kilka typów schizofrenii, a paranoidalna uchodzi za najlżejszą z nich – w większości przypadków rokowania są dobre. Odpowiednio prowadzone leczenie psychiatryczne opiera się na psychoterapii i przyjmowaniu leków przeciwpsychotycznych. Objawy schizofrenii paranoidalnej dzielą się na pozytywne, a więc halucynacje i urojenia, oraz negatywne, polegające na ograniczeniu czynności psychicznych. Mogą pojawiać się również symptomy katatoniczne – zwiększona lub zmniejszona ruchliwość.
Pierwsze objawy schizofrenii paranoidalnej
Początek choroby może mieć postać ostrą lub łagodną. Ostry początek schizofrenii paranoidalnej to nagłe pojawienie się objawów i ich znaczne nasilenie w ciągu kilku dni. Dla bliskich osób jest to od razu zauważalne – chora osoba zachowuje się zupełnie inaczej niż zwykle, staje się nadmiernie pobudzona lub uspokojona, wykonywane przez nią czynności i wypowiadane zdania mogą być irracjonalne. Zmusza to jej rodzinę do szybkiego udania się po pomoc, często na izbę przyjęć szpitala psychiatrycznego.
Objawy schizofrenii paranoidalnej mogą rozwijać się również w sposób łagodny, bardzo powoli. Proces ten jest rozciągnięty w czasie, od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Można powiedzieć, że osoba dotknięta chorobą stopniowo „dziwaczeje” – staje się podejrzliwa, zaczyna mieć bardzo wysokie mniemanie o sobie, na boczny tor odchodzą dotychczasowe zainteresowania. Charakterystycznym objawem schizofrenii paranoidalnej jest stopniowe wycofywanie się z kontaktów społecznych, urywanie przyjaźni, a nawet relacji zawodowych. Z czasem mogą wystąpić absurdalne, niepasujące do sytuacji zachowania i reakcje. Choroba staje się coraz bardziej widoczna, co zmusza bliskich chorego do otoczenia go opieką psychiatryczną. On sam najczęściej nie ma świadomości, że dzieje się z nim coś złego.
Zobacz film: Schizofrenia
Schizofrenia paranoidalna – objawy negatywne i pozytywne
W schizofrenii paranoidalnej objawy można podzielić na dwie grupy. Pierwszą są objawy pozytywne, inaczej zwane psychotycznymi. Polegają na nieadekwatności i irracjonalności zachowań względem danej sytuacji. Sama osoba chora doświadcza halucynacji – może słyszeć głosy w głowie lub pochodzące ze środowiska zewnętrznego, widzieć coś, czego nie widzą inni, czuć dziwne zapachy. W paranoidalnej postaci schizofrenii są to zazwyczaj głosy i wizje mówiące o wielkości chorego, jego ważnej roli dla świata i ludzi, a także świadczące o tym, że jest obserwowany i śledzony. Zaburzone jest również postrzeganie poszczególnych sytuacji, np. jako zagrażające, pomimo że takie w ogóle nie są. Może pojawić się brak spójności w wypowiedziach osoby chorej, zdania nie pasują do siebie, co świadczy o zaburzeniach myślenia, w przebiegu schizofrenii paranoidalnej zdarza się to jednak rzadko lub w lekkim stopniu.
Negatywne objawy schizofrenii paranoidalnej są związane z ograniczeniem czynności psychicznych. Są to: spłycenie emocji, apatia, niemożność podejmowania decyzji lub działania (abulia). U obserwowanego pacjenta widoczne są trudności w konwersacji z innymi, zubożenie mowy, brak jej płynności. Często pojawiają się zaburzenia spontaniczności zachowań i wycofanie emocjonalne ze spraw, które dotychczas chorego interesowały. Oprócz tego widoczne są silne zaburzenia koncentracji, pamięci i uwagi. Osoba chora staje się zagubiona w dobrze sobie znanym środowisku, np. w pracy czy w szkole. Czynności dobrze przez nią poznane i wyuczone zaczynają sprawiać znaczne trudności.
Schizofrenia paranoidalna – objawy katatoniczne
Katatonia jest grupą objawów ruchowych, spowodowanych chorobą psychiczną, zaburzeniami afektywnymi lub chorobami samego mózgu. Znaczne objawy ruchowe występują głównie w schizofrenii katatonicznej, w mniejszym nasileniu obserwuje się je w schizofrenii paranoidalnej, zaburzeniach afektywnych (depresja, choroba afektywna dwubiegunowa – CHAD) lub po spożyciu substancji psychoaktywnych (narkotyki, dopalacze, alkohol). Katatoniczne objawy schizofrenii paranoidalnej nie są regułą – mogą występować lub nie.
Jak dokładnie wygląda katatonia? Ma ona kilka konkretnych postaci:
- postawa katatoniczna – układanie ciała w dziwnych pozycjach i pozostawanie w nich;
- giętkość woskowa – pacjent przez dłuższy czas utrzymuje pozycję nadaną mu przez inną osobę;
- sztywność – chory utrzymuje jedną pozycję i stawia opór przy próbie jej zmiany przez inną osobę;
- pobudzenie katatoniczne – nagła, bezcelowa aktywność ruchowa, niewywołana czynnikiem zewnętrznym;
- echopraksja – naśladowanie ruchów innych osób;
- osłupienie – popadanie w bezruch, bardzo powolne ruchy, brak kontaktu werbalnego i niewerbalnego.
Bibliografia:
1. Marek Jarosz, Co każdy powinien wiedzieć o chorobach psychicznych, Łódź 2004, wyd. Nasze Zdrowie, s. 38–39, ISBN 83-7415-003-3.
