Objawy schizofrenii pojawiają się równie często u kobiet, co u mężczyzn. Samo słowo „schizofrenia” pochodzi z greki od wyrażeń schizein ‘rozszczepić’ i phren ‘umysł’. Przebieg choroby jest zależny od typu schizofrenii i indywidualnych uwarunkowań. Objawy schizofrenii u mężczyzn i kobiet są zazwyczaj podobne.
Pierwsze objawy schizofrenii – jak rozwija się choroba?
Wyróżniamy schizofrenię: paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, niezróżnicowaną, rezydualną, prostą. Do typów schizofrenii zaliczana jest także depresja poschizofreniczna. Choroba ta ma charakter przewlekły z okresami remisji, a więc bez objawów. Leczenie trwa co najmniej kilka lat, ale może się ciągnąć nawet do końca życia. Schizofrenia u dzieci zdarza się niezwykle rzadko, najczęściej zapadają na nią osoby z przedziału wiekowego 25–35 lat.
Schizofrenia może mieć początek nagły, szybki lub stopniowy. W pierwszym przypadku choroba rozwija się w ciągu kilku dni. Dotknięty nią człowiek zaczyna dziwnie się zachowywać, izoluje się od innych, może wykonywać lub mówić absurdalne rzeczy. Przy nagłym początku schizofrenii łatwo jest zauważyć, że z osobą dzieje się coś niedobrego, dlatego jej bliscy dość szybko zgłaszają się z nią do psychiatry. Bezzwłoczne rozpoczęcie leczenia daje zwykle efekty po kilku tygodniach i chory powoli zaczyna wracać do siebie.
Szybki początek schizofrenii to stopniowe pojawianie się objawów w ciągu kilku tygodni. Czujna rodzina i przyjaciele chorego mogą szybko zareagować na jego dziwne zachowania. Odpowiednio wczesne pojawienie się u lekarza powinno zatrzymać postęp choroby.
Najtrudniejsza sytuacja ma miejsce, kiedy choroba rozwija się bardzo powoli – może trwać to nawet kilka lat. Bliscy chorego zauważają stopniowe wycofywanie się go z życia, zaczyna on przebywać w samotności i stronić od towarzystwa. Najlepiej czuje się we własnym świecie. Z upływającymi miesiącami sytuacja pogarsza się, a osoby z najbliższego otoczenia zauważają nielogiczne i dziwne zachowania. Chory powoli staje się zainteresowany wyłącznie swoim światem wewnętrznym, staje się nieufny, podejrzliwy, bojaźliwy i wstydliwy. Zaczyna urywać kontakty z przyjaciółmi, porzuca pasje i hobby, w końcu może opuścić miejsce pracy.
Schizofrenia – objawy osiowe (podstawowe)
Istnieje grupa objawów osiowych (podstawowych) schizofrenii, które występują w większości przypadków i dotykają różnych płaszczyzn funkcjonowania człowieka:
- Zaburzenia emocjonalne (afektu) – zubożenie emocji, stępienie, sztywność emocjonalna, spłycenie afektu, emocje nieadekwatne do sytuacji (np. śmiech na pogrzebie), obojętność emocjonalna.
- Zaburzenia myślenia – rozluźnienie skojarzeń, dziwne, absurdalne myśli, częste rozpraszanie się itp.
- Rozszczepienie osobowości – jedna osoba może mieć zupełnie różne przekonania, dążenia, emocje w bardzo krótkich odstępach czasu.
- Ambiwalentne odczucia i zachowania – jednocześnie pozytywne i negatywne nastawienie do danej sytuacji, osoby czy obiektu.
- Wycofanie z życia zewnętrznego na korzyść przeżyć i doświadczeń wewnętrznych.
Schizofrenia – objawy i ich rodzaje
Podstawowe objawy choroby występują w większości przypadków schizofrenii. W zależności od typu choroby mogą pojawić się symptomy dodatkowe, np. ze strony somatycznej. Zarówno objawy osiowe schizofrenii, jak i dodatkowe odnoszą się do różnych płaszczyzn funkcjonowania psychiki, umysłu i ciała człowieka. Podział ten wygląda następująco:
- Objawy pozytywne schizofrenii (psychotyczne, wytwórcze) – urojenia i halucynacje różnego rodzaju. Należą do nich omamy wzrokowe, słuchowe oraz związane z innymi zmysłami, np. z odczuwaniem dotyku. Urojenia to zaburzenia myślenia i osądów, które są nieadekwatne do sytuacji i absurdalne. Charakteryzuje je silne przekonanie chorego co do ich prawdziwości. Żona może bać się męża i myśleć, że ją zabije, pomimo że zachowuje się w stosunku do niej bardzo troskliwie. Inna osoba ze schizofrenią może być przekonana, że jest ciągle obserwowana i podsłuchiwana za pomocą ukrytych kamer i mikrofonów.
- Objawy negatywne schizofrenii – są to zaburzenia czynności psychicznych osoby chorej. Postrzeganie i przeżywanie rzeczywistości jest zaburzone. Schizofrenik nie potrafi właściwie wyrażać emocji, traci zainteresowanie dotychczasowymi pasjami, stroni od osób bliskich i kontaktu z nimi. Staje się apatyczny, bierny, nie ma spontanicznych uczuć, nie potrafi odczuwać przyjemności.
Bibliografia:
1. Adam Bilikiewicz, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001, ISBN: 83-200-2605-9.
2. Antoni Kępiński, Schizofrenia, Kraków 2003, Wydawnictwo Literackie, ISBN: 83-08-03459-4.
