Ropomocz jest objawem masywnego zakażenia, które najczęściej rozpoczyna się od przeniknięcia drobnoustrojów przez cewkę do pęcherza moczowego. Namnażające się tam bakterie (rzadziej – grzyby lub wirusy) są przyczyną zmętnienia i przykrego zapachu moczu oraz uciążliwych dolegliwości.
Ropomocz – drogi powstawania
Zdecydowana większość zakażeń dróg moczowych i ropomoczu to infekcje powstające drogą wstępującą – miejscem wniknięcia bakterii do dróg moczowych jest cewka. Krocze to okolica, gdzie w bliskiej odległości od siebie znajdują się odbyt i ujście cewki moczowej, a u kobiet – srom. W przypadku infekcji dróg rodnych albo przy nieprawidłowej higienie intymnej często dochodzi do przemieszczania się drobnoustrojów i zakażenia dróg moczowych. Źródłem zakażenia jest najczęściej Escherichia coli – bakteria bytująca fizjologicznie w jelicie grubym.
Na ropomocz w znacznie większym stopniu narażone są kobiety ze względu na fakt, że cewka moczowa jest u nich krótka i prosta. Bakterie mogą więc łatwo przenikać do pęcherza, szczególnie u osób aktywnych seksualnie i prowadzących intensywny tryb życia. Drugim mechanizmem powstawania infekcji dróg moczowych jest droga zstępująca. Początek infekcji znajduje się wtedy zwykle w nerkach albo w pęcherzu, a drobnoustroje dostają się do nich z krwią. Namnażają się w górnych drogach moczowych (w układzie kielichowo-miedniczkowym) i spływają wraz z moczem do pęcherza. Ponieważ ten opróżniany jest w pewnych odstępach czasu, bakterie mają możliwość zasiedlenia błony śluzowej i zapoczątkowania masywnej infekcji. Mechanizm ten jest często spotykaną przyczyną ropomoczu u małych dzieci.
Jak wygląda ropomocz?
Ropomocz objawia się głównie oddawaniem mętnego moczu, często o nieprzyjemnym, amoniakalnym zapachu. Zmiany te wynikają z nagromadzenia w płynie dużej ilości leukocytów – białych krwinek, które z naczyń śluzówki przenikają do moczu, by walczyć z drobnoustrojami. Jednocześnie aktywność bakterii lub grzybów powoduje zmianę odczynu moczu na zasadowy i zmianę zapachu.
Wraz z ropomoczem pojawiają się takie dolegliwości, jak bóle podbrzusza, pieczenie w cewce moczowej podczas mikcji, uczucie niezupełnego oddania moczu. Osoba z ropomoczem często udaje się do toalety, choć całkowita objętość oddawanego moczu zwykle znacząco się nie zmienia. Niekiedy chorobie towarzyszą stan podgorączkowy lub gorączka. Początkowy okres odmiedniczkowego zapalenia nerek może przebiegać z wysoką gorączką, dreszczami, nudnościami i wymiotami oraz z bólem w okolicy lędźwiowej.
Objawy ropomoczu u dzieci
Intensywny ropomocz u dzieci może być przyczyną nie tylko objawów miejscowych, ale też zaburzeń funkcjonowania całego organizmu. Im mniejsze dziecko, tym gwałtowniejsze są objawy. Mogą nimi być wysoka gorączka, nudności, nasilone wymioty. Dziecko jest niespokojne, płaczliwe, nie chce jeść i pić. Może dojść u niego do znacznego odwodnienia.
Rozpoznawanie ropomoczu
Ropomocz rozpoznaje się na podstawie wywiadu zebranego od chorego oraz podstawowych badań laboratoryjnych. Pobiera się mocz, zwracając szczególną uwagę na to, by nie doszło do wtórnego zakażenia go bakteriami z innego źródła. Płyn powinien pochodzić z porannej porcji, oddawanej po obudzeniu się. Przed mikcją należy przemyć krocze i okolicę cewki moczowej, a do badania pobrać środkowy strumień moczu. Pierwsze mililitry mogą zawierać bakterie i nabłonki fizjologicznie zalegające w cewce moczowej, wypłukiwać drobnoustroje znajdujące się na wargach sromowych u kobiet lub pod napletkiem u mężczyzn. Rutynowo wykonuje się badanie ogólne moczu oraz posiew na obecność bakterii, a w uzasadnionych przypadkach również antybiogram pozwalający na ocenę wrażliwości konkretnych drobnoustrojów na różne antybiotyki.
W przypadku nawracających infekcji chorego kieruje się na dodatkowe badania obrazowe – ultrasonografię (USG), tomografię komputerową (CT), w tym również wykonywaną z kontrastem w drogach moczowych urografię. Celem badań jest wykluczenie wad rozwojowych albo innych utrudnień w odpływie moczu (kamica, poszerzenie dróg moczowych, nowotwór, ucisk na drogi moczowe przez inne narządy itp.). Wiąże się to z faktem, że każde spowolnienie przepływu moczu wydłuża czas jego przebywania w drogach odpływu i zwiększa prawdopodobieństwo namnożenia się dużej ilości bakterii przed ich wydaleniem.
Leczenie ropomoczu
Podstawą leczenia potwierdzonego ropomoczu jest podawanie leków działających przyczynowo, to jest antybiotyków lub wydzielających się do dróg moczowych sulfonamidów. Ważne jest to, by właściwie zaplanować okres terapii. Chory nie może przerwać stosowania leków przedwcześnie, kiedy już natężenie objawów się zmniejszy. Stosowanie się do tej reguły pozwala nie tylko doleczyć infekcję i zabezpieczyć przed ewentualnym nawrotem, ale również zapobiega powstawaniu oporności drobnoustrojów na leki.
Ropomocz u niemowlaka lub małego dziecka jest, przy gorszym stanie ogólnym chorego, wskazaniem do dożylnego podawania antybiotyków i płynów w pierwszej fazie terapii. Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci niezmiernie ważne jest intensywne nawadnianie. Duża podaż płynów zwiększa wydzielanie moczu, przyspiesza jego przepływ. Dzięki temu podawane ogólnie leki szybciej trafiają do dróg moczowych, a drobnoustroje są intensywniej wypłukiwane.
