Ropne zapalenie ucha środkowego to ostry stan zapalny obejmujący struktury ucha środkowego, z obecnością ropy w jamie bębenkowej. Szczyt zachorowań na ropne zapalenie ucha środkowego przypada na pierwsze 2 lata życia dziecka. Wraz z wiekiem częstość tego schorzenia spada, dlatego uznaje się, że jest to przede wszystkim schorzenie laryngologiczne wieku dziecięcego. Czasami rozpoznaje się nawracające zapalenie ucha środkowego, kiedy pojawiają się co najmniej 3 incydenty w ciągu pół roku. Inne kryterium przyjmuje co najmniej 4 zachorowania w przeciągu roku.
Przyczyny ropnego zapalenia ucha środkowego
Główną przyczynę ropnego zapalenia ucha środkowego stanowi infekcja nosogardła. Bakterie bądź wirusy drogą wstępującą przez trąbkę słuchową wnikają do ucha środkowego. Dużo rzadziej dochodzi do rozwoju tego typu infekcji bezpośrednio poprzez przewód słuchowy zewnętrzny, ponieważ może to nastąpić w przypadku perforacji błony bębenkowej bądź obecności drenu wentylacyjnego. Najczęściej ropne zapalenie ucha środkowego ma mieszaną etiologię, czyli można wykryć w uchu zarówno obecność wirusów, jak i bakterii:
- Respiratory syncytial virus (RSV),
- wirus grypy,
- adenowirusy,
- rynowirusy,
- Streptococcus pneumoniae,
- Haemophilus influenzae,
- Moraxella catarrhalis.
Infekcje wywodzące się z trąbki słuchowej są częstsze u dzieci niż u dorosłych ze względu na znaczne różnice anatomiczne i czynnościowe tej struktury u dzieci, a także niedojrzałość układu immunologicznego. Inne czynniki ryzyka to:
- częste infekcje górnych dróg oddechowych,
- przerost migdałka gardłowego,
- predyspozycje genetyczne,
- uczęszczanie do żłobka bądź przedszkola,
- smoczki u starszych dzieci (nie chodzi o samo używanie smoczka, tylko o niedostateczną higienę smoczków u dzieci poruszających się samodzielnie),
- niekarmienie piersią przez matki,
- zaburzenia odporności,
- skłonność do alergii.
Ropne zapalenie ucha – objawy
Jak wcześniej wspomniano, ostre ropne zapalenie ucha środkowego najczęściej spowodowane jest patogenami pochodzącymi z górnych dróg oddechowych. Oznacza to, że ropne zapalenie ucha środkowego najczęściej jest poprzedzone objawami infekcji górnych dróg oddechowych. W dalszym etapie pojawia się ból ucha, ma charakter tętnienia, jest szczególnie nasilony nocą. Do innych objawów zalicza się uczucie pełności w uchu i upośledzenie słuchu. Nie zawsze ropnemu zapaleniu ucha towarzyszy gorączka. Niestety ze względu na to, iż zapalenie ucha środkowego najczęściej dotyczy dzieci między 6. a 18. miesiącem życia, nie są one w stanie określić, co im dolega. U nich rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu gorączki, nieukojonego płaczu, zaburzeń snu, czasami dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego i wycieku ropnej wydzieliny z ucha.
Leczenie ropnego zapalenia ucha środkowego
Podstawową zasadą postępowania w ropnym zapaleniu ucha jest obserwacja chorego i leczenie objawowe z użyciem leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. U dzieci schorzenie to ustępuje nawet po jednym dniu. Jeśli jednak po dwóch dobach nie uzyska się żadnej poprawy, lekarz może podjąć decyzję o podaniu antybiotyków. Leki przeciwbólowe należy dziecku podawać bez względu na to, czy wdrożono antybiotyk czy też nie.
Antybiotyki podaje się bezwzględnie w następujących przypadkach:
- nasilone wymioty i wysoka gorączka,
- wyciek z ucha,
- wiek poniżej 6. miesiąca życia.,
- obustronne zapalenie ucha środkowego u dziecka poniżej 2 roku życia,
- jeśli nie ma pewności co do możliwości monitorowania stanu zdrowia dziecka,
- wady wrodzone,
- upośledzenie słuchu.
Najczęściej stosowanym antybiotykiem jest amoksycylina. Bardzo rzadko konieczne jest nacięcie błony bębenkowej, kiedy istnieje również możliwość pobrania wydzieliny do badania mikrobiologicznego bądź w celach leczniczych, ponieważ pozwala to na ewakuację ropy i istotnie zmniejsza dolegliwości bólowe.
Błonę bębenkową nacina się w następujących sytuacjach:
- bardzo nasilone dolegliwości bólowe z nadmiernie uwypukloną błoną bębenkową, czemu towarzyszy również wysoka gorączka i ciężki stan ogólny,
- brak reakcji na antybiotykoterapię,
- niedobory odporności,
- podejrzenie atypowych bakterii,
- bardzo szybki i ostry przebieg u niemowląt,
- powikłania zapalenia.
