Najpopularniejszym stosowanym obecnie badaniem jest cholangiografia MR. Nie wymaga ona podaży środka kontrastującego. Cholangiografię śródoperacyjną wykonuje się niekiedy podczas zabiegu usuwania pęcherzyka żółciowego w celu wykrycia ewentualnych uszkodzeń przewodów.
Czym jest cholangiografia?
Cholangiografia to pojęcie obejmujące procedury inwazyjne oraz nieinwazyjne stosowane powszechnie w diagnostyce chorób dróg żółciowych. W większości przypadków wymaga zastosowania badania obrazowego: rentgenografii lub rezonansu magnetycznego, chociaż podczas operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego można się bez nich obyć.
Dzięki cholangiografii możliwe jest zobrazowanie dróg żółciowych: przewodu wątrobowego wspólnego, pęcherzykowego oraz żółciowego wspólnego. W zależności od stosowanej metody badanie może wymagać podania środka kontrastowego. Sposób jest dobierany indywidualnie dla każdej osoby, w pierwszej kolejności rozważa się wykonanie procedury mniej inwazyjnej. Badanie może wnieść wiele w dalsze postępowanie leczniczo-terapeutyczne.
Wskazania do wykonania cholangiografii
Badanie cholangiograficzne wykorzystywane jest w diagnostyce żółtaczki mechanicznej, która należy do najczęstszych objawów chorób dróg żółciowych oraz wątroby. Swoje zastosowanie cholangiografia odnalazła w diagnostyce:
- kamicy pęcherzykowej lub przewodowej,
- zwężeń przewodów żółciowych lub trzustkowego, spowodowanych zapaleniem, masą patologiczną, infekcją, zmianami wrodzonymi,
- uszkodzeń dróg żółciowych podczas operacji,
- bólów brzucha, które nie zostały wyjaśnione przy pomocy innych metod,
- niewyjaśnionego podwyższenia parametrów świadczących o cholestazie.
Cholangiografia MR
Cholangiografia MR jest jednym z najnowocześniejszych badań tego typu. Wykorzystuje ono zjawisko pola emitowanego przez rezonans magnetyczny. Nie zawsze wymaga stosowania środka kontrastowego, gdyż żółć daje charakterystyczny sygnał widoczny na ekranie. Ponadto metoda ta nie naraża na negatywne efekty promieniowania rentgenowskiego. Ze względu na swoją dokładność daje możliwość szczegółowego odwzorowania dróg żółciowych, również w konfiguracji przestrzennej 3D. Wykonuje się je jako badanie uzupełniające w przypadku, gdy obserwuje się podwyższenie parametrów świadczących o zastoju żółci oraz wyniku ultrasonograficznym (USG) o wątpliwej wartości lub prawidłowy. Cholangiografia MR charakteryzuje się większą czułością niż zwykłe USG, które dość często nie wykrywa kamicy przewodowej.
Cholangiografia śródoperacyjna
Szczególnym rodzajem cholangiografii jest cholangiografia śródoperacyjna. Należy ona do procedur inwazyjnych. Wykonuje się ją niekiedy podczas laparoskopowej cholecystektomii, czyli procedury polegającej na wycięciu pęcherzyka żółciowego. Jej głównym celem jest uniknięcie uszkodzenia dróg żółciowych lub jego szybkie wykrycie w razie nieprawidłowego przebiegu zabiegu. Dodatkowo dzięki niemu można wykryć kamicę przewodową. Nie jest ona wykonywana rutynowo we wszystkich ośrodkach.
Podczas cholangiografii śródoperacyjnej środek cieniujący wstrzykiwany jest bezpośrednio do dróg żółciowych. W przypadku istnienia uszkodzeń operator będzie mógł zaobserwować wylewanie się substancji, co umożliwi interwencję oraz naprawę.
Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW)
Innym badaniem inwazyjnym wykorzystującym metodę cholangiografii jest ECPW – endoskopowa cholangiopankreatografia. Polega ona na wprowadzeniu rurki z kamerką aż do dwunastnicy, gdzie wchodząc do ujścia przewodów trzustkowych i żółciowych, podaje się kontrast. Następnie wykonuje się zdjęcie rentgenowskie (RTG), które uwidacznia rozchodzenie się środka cieniującego. Podczas tej procedury można wykonać od razu czynności mające na celu usunięcie obecnych w przewodach kamieni, przeciąć okolicę brodawki, gdzie znajdują się ich ujścia lub wstawić do nich protezę, jeśli istnieje taka konieczność. Badanie to jest nadal stosunkowo popularne w Polsce.
Przygotowanie do cholangiografii
Pacjent mający poddać się cholangiografii lub operacji, w trakcie której będzie ona wykonana, powinien pozostawać na czczo – nie spożywać płynów i pokarmów co najmniej 6 godzin przed badaniem. Wcześniej wykonywane jest zwykle badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej (USG).
Należy poinformować lekarza o ewentualnej ciąży, która jest przeciwwskazaniem do wykonania badania oraz o chorobach towarzyszących – szczególnie zaburzeniach krzepnięcia, przyjmowaniu leków przeciwpłytkowych, jaskrze, nadciśnieniu, uczuleniach na leki lub kontrast.
Jak zbudowany jest układ pokarmowy?
Bibliografia:
1. Wicha J. Ultrasonografia jamy brzusznej i cholangiografia MR w diagnostyce chorób dróg żółciowych. [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 2, 133–135
2. Kozicki I. [w:] Czynniki sprzyjające jatrogennym urazom dróg żółciowych podczas cholecystektomii laparoskopowej i sposoby w ich zapobieganiu, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 1, 2011
3. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna. Kraków 2018
