Diagnostyka obrazowa jest doskonałym uzupełnieniem rozpoznania i dobrania odpowiedniego leczenia, jeśli chodzi o większość chorób. Sprawdza się zarówno w stanach ostrych, jak i w diagnozie przewlekłych schorzeń. Obrazowanie medyczne należy do radiologii, czyli jednej ze specjalizacji lekarskich. Nie każda jednostka chorobowa poddawana jest jednak diagnostyce obrazowej. Ponadto należy zwrócić uwagę, że wiele badań ma swoje wskazania, jak i przeciwwskazania.
Radiologia i diagnostyka obrazowa
Radiologia i diagnostyka obrazowa to specjalizacja jak np. interna czy pediatria, którą realizuje się w 5-letnim programie specjalizacji. Konieczne jest wcześniejsze ukończenie studiów medycznych i uzyskanie dyplomu lekarza, przełożenie lekarskiego egzaminu lekarskiego i zakwalifikowanie się na specjalizację. W jej zakres wchodzi wiele kursów specjalizacyjnych, jak również staże kierunkowe:
- podstawowy staż z zakresu podstawowych metod diagnostycznych, w tym z radiologii ogólnej, tomografii komputerowej, magnetycznej i ultrasonografii;
- staż z radiologii pediatrycznej,
- staż z radiologii zabiegowej,
- staż z radiologii onkologicznej,
- staż z zakresu diagnostyki obrazowej piersi,
- staż z zakresu diagnostyki obrazowej w położnictwie,
- staż z zakresu obrazowania dużych naczyń i serca,
- staż z neuroradiologii,
- staż z diagnostyki obrazowej głowy i szyi,
- staż z diagnostyki obrazowej wykorzystywanej w stomatologii,
- staż z diagnostyki obrazowej układu mięśniowo-szkieletowego,
- staż z radiologii w zakresie medycyny nuklearnej.
Jak można wywnioskować z wymienionych wymagań, jest to bardzo obszerna specjalizacja, w której lekarz radiolog musi wykazać się nieprzeciętną wiedzą z zakresu anatomii i fizjologii człowieka, a także mieć wiedzę z zakresu wielu dziedzin klinicznych.
Warto pamiętać, że do radiologa nie trafia pacjent bezpośrednio. Na pierwszym etapie udaje się do internisty, chirurga, pediatry, czy innego specjalistę, który widzi objawy kliniczne, wie, w jakim obszarze poszukiwać patologii, jednak nie jest specjalistą w obrazowaniu. Dlatego tak ważne jest, by zachować jak najlepszy kontakt między lekarzami specjalistami innych dziedzin a radiologiem, który wie jak wykonać dane badanie kliniczne, by patologia organizmu została lepiej uwidoczniona. Można również poprosić radiologa o radę, czy widzi on uzasadnione wskazania do wykonywania danego badania.
Zobacz film i poznaj nowe techniki diagnostyki nowotworów:
Jakie są podstawowe badania diagnostyczne?
Wśród podstawowych badań diagnostycznych w medycynie wymienia się przede wszystkim USG (ultrasonografię), RTG (badanie rentgenowskie), TK (tomografię komputerową) i MR (rezonans magnetyczny).
Ultrasonografia jest uniwersalnym badaniem, które jest najłatwiej dostępne w większości ośrodków medycznych. Jest prosta, bezinwazyjna i pozwala na wykrycie wielu patologii. Nie jest szkodliwa, w związku z czym badanie ultrasonograficzne można wykonać już u noworodka czy u kobiet w ciąży. W zależności od tego, jak wprawny jest ultrasonografista, na tyle badanie USG jest wartościowe i pozwala uwidocznić więcej szczegółów lub nieprawidłowości. Nie ma przeciwwskazań do tego badania, jednak w przypadku USG jamy brzusznej warto, by pacjent był na czczo i wcześniej przyjął odpowiednie leki, celem zmniejszenia ilości gazów jelitowych.
Kolejną popularną metodą diagnostyki obrazowej jest rentgen, czyli RTG. Badanie jest bardzo często wykorzystywane jako przeglądowe klatki piersiowej, ponieważ pozwala wykryć zmiany typu zapalenie płuc, odmę, płyn w opłucnej i wiele innych stanów wymagających natychmiastowej interwencji medycznej. RTG jest często wykorzystywanym badaniem diagnostycznym w ortopedii, ponieważ pozwala dokładnie uwidocznić układ kostny. Ważne, aby pamiętać, że kobiety w ciąży nie powinny być narażone na promieniowanie RTG. Jeśli jest ono wykonywane, to tylko z bardzo określonych wskazań, kiedy korzyści z przeprowadzenia danego badania diagnostycznego przewyższają ryzyko, jakie stanowi dla dziecka. Należy jednak zawsze unikać tej metody diagnostyki u kobiet w ciąży.
Dokładniejszym badaniem, wykorzystującym jednak te same promienie rentgenowskie w postaci całej serii zdjęć, jest badanie tomografii komputerowej. Wykonać je można, podając dodatkowo dożylnie kontrast, który pozwala na dokładniejszą ocenę wielu struktur. Przeciwwskazaniem jest wysoki poziom kreatyniny i niski poziom przesączania kłębuszkowego (GFR).
Kolejnym badaniem obrazowym, jeszcze dokładniejszym niż tomografia komputerowa, jest rezonans magnetyczny. W przypadku rezonansu można dokładnie uwidocznić zarówno miękkie jak i twarde tkanki. Pozwala on także różnicować zmiany, które w TK wydają się niejasne. Badanie jest bezpieczne i może być wykonane u większości osób z drobnymi wyjątkami. Jest to jednak badanie trudnodostępne, które trwa znacznie dłużej niż inne metody obrazowania.
