Resorpcja zęba mlecznego ma przeważnie charakter fizjologiczny, zaś zęba stałego – patologiczny. Specjaliści wymieniają wiele czynników odpowiadających za resorpcję zęba. W przypadku zębów mlecznych może to być cukrzyca, zatrucie rtęcią, zapalenie przyzębia. Resorpcję wewnętrzną zębów stałych powodować może niewłaściwe leczenie próchnicy, półpasiec, a resorpcję zewnętrzną – replantacja, ucisk wywierany przez zęby sąsiednie, torbiele, guzy.
Czym jest resorpcja zęba i fizjologiczna resorpcja zęba?
Resorpcja zęba to stan wynikający z patologicznego lub fizjologicznego procesu powodującego utratę zębiny lub cementu. W przypadkach zaawansowanych niszczone są otaczające ząb kości.
O resorpcji fizjologicznej mówi się w związku z wymianą uzębienia mlecznego na zęby stałe. Rozpoczyna się na 2–4 lata przed fizjologiczną wymianą uzębienia. Stwierdza się ją przeważnie na powierzchni najbliżej położonej zawiązka zęba stałego. W jej wyniku dochodzi do całkowitego zaniku korzenia, a następnie rozchwiania i wypadnięcia zęba. Resorpcja korzeni zębów mlecznych zauważalna jest na początkowym etapie rozwoju wyłącznie w badaniach obrazowych, takich jak zdjęcie rentgenowskie (RTG).
Wzmożoną resorpcję zębów mlecznych zauważyć można w przebiegu cukrzycy, łuszczycy, zespołu Papillona-Lefevre’a (choroba genetyczna spowodowana mutacją w genie CTSC w locus 11q14.1-q14.3, który koduje białko katepsyny C, przejawia się zapaleniem przyzębia, rogowcem dłoni i stóp, zwapnieniem opony twardej), hipofosfatazji (choroba genetyczna związana z metabolizmem witaminy B6). Stan ten może być konsekwencją młodzieńczego zapalenia przyzębia, zatrucia rtęcią, naświetlania promieniami RTG, leczenia kanałowego metodą mortalną (związaną z tzw. zatruciem zęba).
Polecamy: Chirurgiczne usuwanie korzeni zębów – czy boli? Przebieg i wskazania
Jak prawidłowo dbać o zęby? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Patologiczna resorpcja zęba
Patologiczna resorpcja korzenia zęba zachodzi na zębach stałych w wyniku działania czynnika o charakterze chemicznym lub mechanicznym, który uszkadza tkanki na skutek wywierania ucisku lub rozwoju infekcji. Resorpcję korzenia dzieli się na zewnętrzną i wewnętrzną. W pierwszym przypadku resorpcja zachodzi od zewnętrznej strony korzenia, wychodzi od cementu korzeniowego. Wyróżnia się w jej obrębie resorpcję: powierzchowną, przyszyjkową, wierzchołka korzenia, zapalną resorpcję korzenia, ankylozę (zrost, zesztywnienie zębów). W przypadku resorpcji wewnętrznej stwierdza się zanik tkanek od strony kanału korzeniowego, punktem wyjścia jest jama zęba (dotyczyć może kanału zęba i szerzy się w kierunku ozębnej, komory zęba, prowadząc do jej perforacji). W pewnych sytuacjach może występować jednocześnie resorpcja wewnętrzna i zewnętrzna. Rozróżnienie rodzaju resorpcji nastręczać może trudności, lecz jest bardzo ważne ze względu na determinowanie odpowiedniej metody leczenia.
Polecamy: Kiedy wypadają zęby mleczne? Jak zadbać o zdrowy uśmiech dziecka?
Przyczyny patologicznej resorpcji zęba
Resorpcja wewnętrzna zęba powodowana bywa wieloma rozmaitymi czynnikami, wśród których wymienia się najczęściej: zaburzenia czynności wątroby, nadczynność przytarczyc, ciążę, półpaśca, długotrwałe przewlekłe stany zapalne miazgi. Badacze podkreślają też rolę czynników dziedzicznych. Dodatkowo do rozwoju resorpcji przyczynić się mogą: zabiegi przyżyciowego leczenia miazgi, przykrycie bezpośrednie i amputacja miazgi, niewłaściwe leczenie próchnicy, niewłaściwe postępowanie podczas wybielania zębów i czynniki urazowe, takie jak niedopasowane uzupełnienia protetyczne lub wypełnienia. Zaatakowany ząb długo nie daje znać o rozwijającej się chorobie, dlatego resorpcja wewnętrzna bywa wykrywana najczęściej w stadium silnie zaawansowanym.
Wśród determinantów zewnętrznej resorpcji zęba wymienia się m.in.: przewlekłe stany zapalne tkanek okołowierzchołkowych (torbiele, ziarniniaki), replantację (zamierzoną lub pourazową, zabieg polega na wprowadzeniu utraconego zęba do jego własnego zębodołu), zęby zatrzymane, radioterapię, choroby przyzębia, ucisk wywierany przez zęby sąsiednie, torbiele czy guzy, niektóre choroby systemowe. Dodatkowo urazy zębów, przy czym im mniejsza powierzchnia korzenia została zniszczona, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia resorpcji. Specjaliści podkreślają, że najgorzej rokują wtłoczenie i zwichnięcia zęba. Zalicza się tu także resorpcję korzenia po leczeniu ortodontycznym i resorpcję idiopatyczną, czyli o nieznanym pochodzeniu.
Polecamy: Recesja dziąseł – leczenie. Metody pokrycia recesji dziąsła
Nasilenie resorpcji korzenia – skala
Podczas ustalania nasilenia resorpcji korzenia badacze wspomagają się skalą opracowaną przez Malmgrena i Lavandera. Na jej podstawie resorpcja przydzielona jest do jednej z pięciu grup:
- stopień 0 – brak zmian w strukturze i budowie korzenia,
- stopień 1 – rozmycie konturu korzenia,
- stopień 2 – korzeń skrócony maksymalnie o 2 mm,
- stopień 3 – korzeń skrócony o ponad 2 mm, ale mniej niż 1/3 długości,
- stopień 4 – degeneracja korzenia o ponad 1/3 długości.
