W raporcie "System ochrony zdrowia w Polsce - stan obecny i pożądane kierunki zmian", opublikowanym 30 maja 2019 r. na stronie internetowej NIK przywołano wyniki badań CBOS z czerwca 2018 r., z których wynika, że 66 proc. Polaków negatywnie ocenia funkcjonowanie służby zdrowia w Polsce, w tym aż 27 proc. – zdecydowanie negatywnie. Przeciwnego zdania jest 30 proc. respondentów.
Co przeszkadza nam najbardziej?
Przede wszystkim długi czas oczekiwania na uzyskanie świadczenia. Gdy to już nastąpi, pacjent często musi jeszcze czekać na zlecone badania diagnostyczne czy kolejne konsultacje. Co gorsza, w niektórych placówkach brakuje zarówno personelu, jak i sprzętu. Tym samym chory musi udać się do innego szpitala, który nierzadko jest bardzo oddalony od miejsca zamieszkania. Wiele osób, aby wcześniej wykonać konieczne badania idzie do lekarza prywatnie lub szuka pomocy na Szpitalnym 0ddziale Ratunkowym, blokując miejsce tym, którzy potrzebują natychmiastowej pomocy.
Dużym problemem jest wykrywalność chorób. Większość z nas nie wie, jak dbać o swoje zdrowie. Źle się odżywimy, unikamy aktywności fizycznej i nie wykonujemy badań profilaktycznych. Ten brak wiedzy sprawia, że chorzy trafiają do lekarza w momencie kiedy na prewencję jest już za późno. Brakuje skutecznej edukacji kształtującej poczucie osobistej odpowiedzialności za swoje zdrowie, a także powszechnej świadomości, że zdrowie stanowi fundament rozwoju społeczeństwa.
Na podstawie raportów z kontroli i wniosków, które im towarzyszyły, Najwyższa Izba Kontroli zdefiniowała i podzieliła na grupy problemy, z którymi boryka się ochrona zdrowia.
Zobacz także: 97 mld zł na ochronę zdrowia w 2019 roku. Na co zostaną wydane środki?
Lepsza organizacja
Według NIK można wyróżnić trzy grupy problemów. Pierwszy z nich to niewystarczająca koordynacja działań dotyczących tworzenia i funkcjonowania placówek, a to sprawia, że:
- na danym terenie działa kilka placówek, które wykonują te same usługi, ale zarządzane są przez różne organy czy instytucje. Skutkuje to nieefektywnym wykorzystaniem zasobów sprzętowych i kadrowych systemu;
- inwestycje dokonywane są bez odpowiedniej koordynacji;
- generowane są dodatkowe i zupełnie niepotrzebne (np. hospitalizacja chorego gdy nie jest to konieczne)
Drugi problem to nieskoordynowana opieka nad pacjentem, spowodowana m.in.:
- nieefektywnym i nieskutecznym przepływem informacji o procesie leczenia i jego efektach niejednoznacznie sformułowanymi kompetencjami i zakresami zadań poszczególnych podmiotów, a także niewskazaniem, jakie procedury medyczne powinny być wykonywane na poszczególnych poziomach referencyjnych systemu;
- fragmentarycznością i brakiem kompleksowości udzielania świadczeń zdrowotnych, a także odsyłaniem pacjenta do różnych podmiotów leczniczych, co z kolei negatywnie wpływa na jakość usług medycznych.
Jako trzeci problem NIK wskazuje braki kadrowe, które przyczyniają się do powstawania kolejek i migracji pacjentów pomiędzy poszczególnymi regionami kraju.
Za mało środków
W rodzimej służbie zdrowia kuleją także finanse. Za danych zebranych przez NIK wynika, że w porównaniu z innymi krajami UE, nakłady publiczne na ochronę zdrowia, przy jednoczesnym wysokim współudziale nakładów ponoszonych ze środków prywatnych. Uzależnia to dostęp do usług medycznych od sytuacji ekonomicznej pacjenta. Problemem jest również niekorzystna struktura finansowania świadczeń zdrowotnych. Ponad połowę świadczeń finansowanych przez NFZ stanowią koszty leczenia szpitalnego, tylko przeznaczana jest na profilaktykę. Wśród problemów w finansowaniu ochrony zdrowia NIK wskazuje również:
- kierowanie środków zgodnie z zasadą, że "pieniądz idzie za kontraktem", a nie z zasadą, że "pieniądz idzie za pacjentem", płacenie za wykonaną usługę medyczną bez względu na jej jakość i skuteczność;
- brak jednolitego cennika dla wszystkich podmiotów leczniczych korzystających ze środków publicznych;
- przekazywanie środków ze składek ubezpieczeniowych nie na zakup świadczeń dla osób uprawnionych, lecz na podwyżki wynagrodzeń personelu medycznego.
Ze szkodą dla pacjenta
Wszystkie te niedociągnięcia, niestety, odbijają się na pacjencie. Nie może mieć on pewności co do bezpieczeństwa oraz jakości wykonywanych usług. Zdaniem NIK skutkuje to tym, że niektóre placówki wykonują zabiegi, do których nie mają uprawnień, leczenie podejmowane jest odpowiednich badań, a także przyczynia się do wzrostu liczby zakażeń szpitalnych, w tym szczepami bakterii lekoopornych.
Zobacz także: Bakteria Klebsiella pneumoniae New Delhi – dlaczego jest tak groźna?
Jak wygląda opieka medyczna w Polsce? Dowiesz się tego z filmu:
Co trzeba zmienić?
Według Najwyższej Izby Kontroli w pierwszej kolejności należy opracować długookresową strategię rozwoju systemu ochrony zdrowia. Powinna ona przede wszystkim określać cele systemu, z uwzględnieniem wyzwań demograficznych i epidemiologicznych, a także priorytetowe kierunki rozwoju i zasady jego funkcjonowania, w tym:
- zakres zadań i odpowiedzialności poszczególnych uczestników systemu,
- źródła finansowania oraz plan wzrostu nakładów na ochronę zdrowia, w połączeniu ze zwiększeniem jakości i dostępności świadczonych usług, zakres wprowadzania elementów konkurencji.
W zakresie dotyczącym organizacji systemu NIK rekomenduje:
- wprowadzić skuteczne mechanizmy koordynacji polityki zdrowotnej na szczeblu województwa,
- określić relacje pomiędzy publicznym systemem ochrony zdrowia a sektorem prywatnym,
- wprowadzić "bariery wejścia" oraz „mechanizmy wyjścia” z systemu dla podmiotów chcących uczestniczyć w publicznym systemie ochrony zdrowia,
- poprawić wykorzystanie zasobów systemu, w szczególności zasobów kadrowych.
Poprawy wymaga także sama dostępność poszczególnych świadczeń. Chorzy powinni mieć dostęp do placówek, które udzielą im kompleksowej pomocy, nie od tego z czym zgłaszają się do lekarza. Zdaniem NIK należy ustalić listę badań profilaktycznych, w tym populacyjnych, kierowanych do określonych grup osób wraz z określeniem interwałów czasowych ich wykonywania oraz stworzyć system zachęt do ich realizacji.
Źródło: Najwyższa Izba Kontroli
