Nowotwór odbytu rozwija się bardzo wolno i w pierwszych stadiach nie ma specyficznych objawów. Łatwo pomylić je z symptomami żylaków odbytu, czyli hemoroidów. W efekcie często diagnoza stawiana jest zbyt późno, by skuteczne wyleczenie chorego było możliwe. Nie należy zatem bagatelizować żadnych nieprawidłowości w oddawaniu stolca i jak najszybciej zgłosić się z problemem do lekarza specjalisty.
Przyczyny zachorowań na raka odbytu
Przyczyny raka odbytu nie zostały dotąd jednoznacznie ustalone. Można jednak wyróżnić czynniki zwiększające ryzyko tej choroby. Dzieli się je na wewnętrzne i zewnętrzne. Do pierwszych zalicza się choroby przewodu pokarmowego, głównie jelita grubego (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, gruczolaki jelita, polipowatość rodzinna, zespół Gardnera, zespół Lynch I i II, choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół Muir-Torre, zespół Turcota i inne). Ryzyko zachorowania na raka rośnie też podczas częstych zaparć. Ważnym czynnikiem wewnętrznym są uwarunkowania genetyczne -rak odbytu jest chorobą dziedziczną.
W grupie ryzyka zachorowań na raka odbytu znajdują się osoby uprawiające seks analny bez prezerwatywy - narażone są na zarażenie się wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), uznawanego za czynnik sprzyjający rozwojowi nowotworów (także innych narządów, np. raka szyjki macicy). Na nowotwory odbytu często chorują również nałogowi palacze i osoby nadużywające alkoholu. Za istotny czynnik środowiskowy uznaje się także kancerogenną dietę - ubogą w świeże warzywa i owoce, błonnik, witaminy (A, C, E), a za to zawierającą dużo czerwonego mięsa oraz smażonych i grillowanych potraw. Innym czynnikiem powiązanym z rakiem odbytu może być otyłość oraz brak aktywności fizycznej. Na ten typ nowotworu bardziej narażone są kobiety, które nie rodziły dzieci.
Jak wygląda rak odbytu?
Rak odbytu przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo, aczkolwiek w jego wczesnym stadium pojawiają się zwykle zmiany w rytmie oddawania stolca - biegunki lub zaparcia, śluz z domieszką krwi w kale, uczucie niepełnego wypróżnienia. Tego typu objawy nie muszą być symptomami nowotworu (często towarzyszą np. żylakom odbytu), ale nie wolno ich lekceważyć - należy skonsultować je ze specjalistą.
Charakterystyczne objawy raka odbytu pojawiają się w zaawansowanej fazie jego rozwoju, w której terapia może okazać się nieskuteczna. Należą do nich:
- wyczuwalny guzek w skórze w okolicy odbytu lub w kanale odbytu,
- wyczuwalny guzek w pachwinie (przerzuty raka odbytu zazwyczaj w pierwszej kolejności atakują pachwinowe węzły chłonne),
- krwawienia z odbytu,
- świąd odbytu,
- nietrzymanie gazów i stolca,
- ból w dole brzucha,
- powiększony obwód brzucha,
- podwyższona temperatura ciała,
- wzdęcia,
- brak apetytu,
- utrata masy ciała.
Jak poradzić sobie z hemoroidami? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Leczenie raka odbytu
Rozpoznanie raka odbytu następuje poprzez badanie proktologiczne (per rectum). Jeśli specjalista wyczuje obecność guzków, kieruje chorego do dalszej diagnostyki - na rektoskopię, kolonoskopię, rezonans magnetyczny (przy podejrzeniu przerzutów wykonuje się dodatkowo szereg innych badań, m.in. tomografię komputerową i RTG klatki piersiowej).
Metoda terapii zależy od stanu ogólnego pacjenta(chorzy na raka odbytu często wykazują cechy niedożywienia), wielkości i umiejscowienia guza, a także stopnia naciekania.
Nowotwory odbytu są chemio- i promienioczułe, toteż w przypadku raka kanału odbytu zazwyczaj stosuje się skojarzoną radioterapię i chemioterapię. Jeśli takie postępowanie okazuje się nieskuteczne, dalsze leczenie wiąże się z amputacją całego odbytu i odbytnicy (tzw. amputacja brzuszno-kroczowa Milesa) i wytworzeniem przetoki jelitowej, czyli kolostomii - jelito grube zostaje wyprowadzone na powierzchnię brzucha i zaopatrzone w worek stomijny umożliwiający wydalanie. W przypadku raka brzegu odbytu zwykle wystarcza szerokie wycięcie miejscowe, uzupełnione chemioterapią po operacji. Jeśli guzy mają znaczny rozmiar, aby zmniejszyć ich masę przed zabiegami operacyjnymi, chorego zwykle poddaje się radioterapii.
Jakie są rokowania przeżycia u osób cierpiących na raka odbytu?
Szanse przeżycia osób leczonych na raka odbytu zależą odstopnia zaawansowania choroby, w którym podjęto terapię, a także od obecności przerzutów nowotworu do pachwinowych węzłów chłonnych i innych narządów. Jeśli średnica guza nie przekraczała 2 cm i nie stwierdzono jego przerzutów, szansę na przeżycie 5 lat ma 90% chorych. W przypadkach bardziej zaawansowanych (guz powyżej 2 cm) wyleczalność choroby spada do 65%, zaś przy przerzutach raka odbytu do regionalnych węzłów chłonnych i dalszych tkanek 5 lat przeżywa mniej niż połowa osób cierpiących na ten nowotwór.
