Według badań Światowej Organizacji Zdrowia aż u miliarda osób dorosłych złe nawyki żywieniowe prowadzą do nadwagi, a u około 300 milionów – do otyłości. W krajach rozwiniętych problem ten wciąż narasta pomimo coraz większej wiedzy na temat zdrowego żywienia i panującej od lat mody na szczupłą sylwetkę. Mimo iż większość ludzi z nadwagą podejmuje walkę ze zbędnymi kilogramami, tylko nielicznym udaje się schudnąć, a część osób szybko powraca do dawnej wagi. Taki stan rzeczy skłania do wniosku, że wiedza na temat żywienia i wola zmiany nawyków na prawidłowe są niewystarczające, by uzyskać upragnioną sylwetkę. Niebagatelną rolę w kontroli nad sposobem odżywiania odgrywają bowiem mechanizmy psychologiczne. Od niedawna pracę nad nimi uznaje się za klucz do sukcesu w procesie odchudzania się.
Zdrowe odżywianie powinno trwać więcej niż dieta! Zobaczcie na filmie:
Psychodietetyka – psychologia odchudzania
Psychodietetyka jest bardzo młodą specjalnością, choć związki pomiędzy psychologią a dietetyką dostrzegano już od dawna. Współcześnie coraz większy nacisk kładzie się na rolę wsparcia emocjonalnego dla osób zmagających się z nadwagą i otyłością. Dlatego zaistniała potrzeba, by osoby o różnym wykształceniu – psycholog, dietetyk, lekarz, fizjoterapeuta itp. – poszerzały kompetencje celem skuteczniejszego leczenia pacjentów. Zawód psychodietetyka jednak oficjalnie jeszcze nie istnieje i nie ma regulacji prawnych w tym zakresie.
Psychodietetyką określa się interdyscyplinarną dziedzinę wiedzy, która pozwala na holistyczne rozumienie i rozwiązywanie problemów osób walczących z nadwagą. Opiera się na założeniu, że przekazywanie pacjentom odpowiednich zaleceń dietetycznych jest niewystarczające, by trwale zmienili swoje nawyki żywieniowe. Podkreśla rolę czynników psychologicznych w kształtowaniu zachowań związanych z odżywianiem się. Skuteczność procesu odchudzania jest zatem uzależniona nie tylko od optymalnej diety wspieranej regularną aktywnością fizyczną. Wymaga także odpowiedniej motywacji, determinacji w działaniu, radzenia sobie z niepowodzeniami, cierpliwości, wiary we własne możliwości itd. Często wiąże się z pokonaniem barier stojących na drodze do sukcesu, na przykład z przepracowaniem problemów, które tkwią u podłoża mechanizmu kompulsywnego objadania się.
Innymi słowy, psychodietetyka to dziedzina łącząca wiedzę z zakresu zdrowego odżywiania, psychologii, medycyny. Jej celem jest skuteczne wspomaganie osób w walce z nadwagą i otyłością. Służy uzyskaniu trwałych zmian w sposobie odżywiania i stylu życia, a w konsekwencji – poprawie wyglądu, zdrowia i samopoczucia.
Czym zajmują się psychodietetycy?
Rolą psychodietetyka jest wspieranie osób walczących z nadwagą lub otyłością w osiągnięciu wytyczonego celu, czyli redukcji wagi i utrzymaniu odpowiednich nawyków żywieniowych. Dokonuje się to w oparciu o indywidualne zalecenia dietetyczne oraz wskazania dotyczące aktywności ruchowej. Choć „psycholog żywienia” musi posiadać co najmniej podstawową wiedzę w tych dziedzinach, doradztwo w takim zakresie nie jest istotą jego pracy. Psychodietetyk powinien za to:
- rozumieć istotę emocjonalnych problemów związanych z odżywianiem w przebiegu chorób dietozależnych,
- znać psychologiczne uwarunkowania działań, jakie podejmuje się celem walki z nadwagą,
- opanować metody służące wspieraniu i motywowaniu pacjentów w procesie odchudzania i modyfikacji nawyków żywieniowych,
- zapobiegać chorobom dietozależnym poprzez umiejętne działanie profilaktyczne.
Zakres kompetencji psychodietetyka może być różny, w zależności od tego, jaki specjalista podejmuje się takiej pracy. Na przykład dyplomowany dietetyk może zająć się opracowaniem indywidualnego planu żywieniowego, a następnie wspierać pacjenta, na bieżąco dostosowując wskazówki dietetyczne do jego potrzeb i psychologicznych możliwości. Psychoterapeuta z kolei musi opierać się na ścisłych zaleceniach specjalistów, gdy jego podopieczny zmaga się z nadciśnieniem tętniczym czy nietolerancją pokarmową. Może jednak okazać wsparcie nie tylko osobom, którym schudnąć przeszkadza brak silnej woli albo permanentny stres, ale i chorym cierpiącym na bulimię czy anoreksję. Leczenia zaburzeń odżywiania nie może podjąć się osoba bez wykształcenia w dziedzinie psychologii lub psychiatrii.
Dieta powinna być dobierana indywidualnie. To znaczy jak? Zobaczcie:
Wizyta u psychodietetyka
Z pomocy psychodietetyka może skorzystać każda osoba, która ma problem z osiągnięciem satysfakcjonującej wagi lub pozytywnego obrazu własnego ciała, co w praktyce nie musi oznaczać nadwagi ani otyłości. Psychologia żywienia to dziedzina, która pomaga w odnalezieniu indywidualnej odpowiedzi na pytanie o styl życia i nawyki żywieniowe zapewniające dobre samopoczucie i pożądaną sylwetkę. Korzystanie ze wsparcia psychodietetyków zaleca się zatem w szczególności tym osobom, które muszą zmienić zachowania i przekonania utrudniające im walkę z niepożądaną wagą, np.:
- cierpiącym na zaburzenia odżywiania, np. anoreksję, bulimię,
- lękowym, niepewnym siebie,
- łatwo tracącym motywację,
- doświadczającym efektu jo-jo.
Pierwszym zadaniem psychodietetyka jest określenie stylu odżywiania się pacjenta i zdiagnozowanie problemów, które się z nim wiążą. Ich przyczyn poszukuje wśród nawyków żywieniowych, dolegliwości psychosomatycznych i uwarunkowań środowiskowych. Na tym etapie psychodietetyk niekiedy kieruje pacjenta do innych specjalistów, np. celem wypracowania odpowiedniego planu żywienia.
Kolejne spotkania służą przeprowadzeniu pacjenta przez proces zmiany sposobu odżywiania się. W odróżnieniu od dietetyka, psychodietetyk nie daje gotowych rozwiązań. Podobnie jak psycholog przede wszystkim słucha, zadaje pytania. Może objaśniać mechanizmy, które udaremniają odchudzanie, proponować ćwiczenia ułatwiające wdrożenie nowego stylu żywienia, umiejętnie wzmacniać motywację osoby walczącej z nadwagą. Psychodietetyk systematycznie pracuje z pacjentem nad zmianą sposobu myślenia tak, by po zakończonej terapii nie traktował on zalecanej mu diety jak ograniczenia, lecz jako własny, zdrowy styl życia. Najczęściej także po spotkaniach z psychodietetykiem wzrasta poziom samoakceptacji, niezależnie od efektów samego odchudzania.
Zobaczcie, jak zdrowo się odżywiać:
