Cykl miesiączkowy powinien trwać 28 dni. Pierwszą fazą jest krwawienie menstruacyjne, trwa zwykle od 3 do 5 dni. W drugiej fazie organizm przygotowuje się do jajeczkowania i przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej. Owulacja występuje 14 dni przed kolejną miesiączką. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, organizm ją wydala i rozpoczyna fazę lutealną, która przechodzi w pierwszą fazę cyklu menstruacyjnego.
Wtórny brak miesiączki a pierwotny brak miesiączki
Pierwotny brak miesiączki oznacza, że nie pojawia się pierwszy okres. Naturalnie pierwsza miesiączka powinna wystąpić u dziewczynek około 12. roku życia, chociaż w normie mieści się przedział wiekowy od 9 do 16 lat. Jeśli brak okresu w tym czasie, należy poznać przyczynę. Przyczyny pierwotnego braku miesiączki to:
- układ podwzgórze – przysadka – jajniki nie funkcjonuje prawidłowo,
- gruczoły płciowe nie są prawidłowo rozwinięte,
- budowa narządów płciowych jest nieprawidłowa,
- występuje zespół Turnera – choroba genetyczna,
- zespół Mayera-Rokitansky'ego-Küstera-Hausera – zespół wad wrodzonych polegających m.in. na braku macicy oraz pochwy lub ich poważnym niedorozwoju,
- zespół Sweyera – genetyczna wada polegająca na braku jajników mimo wykształcenia żeńskich narządów płciowych.
Wtórny brak miesiączki oznacza, że u kobiety okres zanika, mimo że wcześniej pojawiał się prawidłowo. Przyczyny braku miesiączki w takich wypadkach mogą być różne, a ich wspólną cechą są zmiany hormonalne.
Brak okresu a ciąża, brak miesiączki po porodzie
Naturalną przyczyną braku okresu jest ciąża. Brak miesiączki to jej pierwszy objaw. Miesiączka nie pojawia się ani w trakcie ciąży, ani przez pewien czas po urodzeniu dziecka. Brak okresu po porodzie jest stanem fizjologicznym. Po ciąży i porodzie w organizmie trwa burza hormonalna. Zdarza się tak, że pierwsza miesiączka po porodzie pojawi się już po 4 do 6 tygodniach, ale będzie brak drugiej miesiączki po porodzie. Cykle po ciąży są na początku nieregularne. U matek karmiących piersią okres po porodzie może nie pojawić się nawet przez dwa lata z powodu dużego stężenia prolaktyny w organizmie, hormonu odpowiedzialnego m.in. za produkcję mleka. Braku okresu po ciąży jest naturalny i powinien zaniepokoić dopiero wtedy, gdy miesiączka nie pojawia się dłużej niż 24 miesiące.
Brak miesiączki i test ciążowy negatywny – przyczyny
Jednoczesny brak okresu i brak ciąży oznacza, że przyczyny braku miesiączki należy szukać gdzie indziej. Bardzo częstym winowajcą braku okresu jest stres. W stresie organizm (przysadka mózgowa) wytwarza duże ilości prolaktyny. Hormon ten hamuje owulację i przez to może zaburzać cykl miesiączkowy. Nadprodukcja prolaktyny może być spowodowana także gruczolakiem – guzem mózgu.
Sytuacja negatywy test ciążowy i brak okresu czasem wiąże się z zespołem policystycznych jajników. To przypadłość, w której dochodzi do zatrzymania owulacji i powstawania torbieli na jajnikach. Charakterystycznym objawem zespołu policystycznych jajników (PCOS) są cechy męskie pojawiające się u kobiet, w tym:
- nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla występowania owłosienia u mężczyzn,
- wypadanie włosów,
- trądzik trudny w leczeniu,
- przyrost tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha.
PCOS to nie jedyna choroba wywołująca zmiany hormonalne i brak miesiączki. Zaburzenia miesiączkowania i brak okresu są jednym z objawów niedoczynności lub nadczynności tarczycy.
Przyczyną braku okresu mogą być też radykalne zmiany masy ciała. Brak miesiączki po odchudzaniu występuje u osób, które w krótkim czasie zredukowały wagę, stosując restrykcyjne diety odchudzające w połączeniu z intensywnym wysiłkiem fizycznym. Organizm w takich przypadkach może być osłabiony i dlatego miesiączka może nie wystąpić.
Brak okresu przy tabletkach antykoncepcyjnych
Podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych występuje krwawienie z odstawienia umownie nazywane okresem. Krwawienie w pierwszym cyklu brania tabletek może się nie pojawić, a może wystąpić jako plamienie. Organizm przez pierwsze trzy miesiące przyzwyczaja się do nowej sytuacji hormonalnej i może reagować różnie, w tym brakiem miesiączki w pierwszym cyklu. Powodem do niepokoju i wizyty u lekarza jest brak miesiączki przy tabletkach dwa cykle z rzędu. Może to oznaczać, że mimo zażywania doustnej antykoncepcji doszło do zapłodnienia. Brak okresu przez 2 miesiące następujące po sobie może być również wynikiem tego, że kobieta nie zrobiła standardowej, siedmiodniowej przerwy między opakowaniami tabletek antykoncepcyjnych.
Brak miesiączki po 40. roku życia – menopauza
Brak miesiączki po 50. roku życia nie jest zaskoczeniem, ponieważ wtedy najczęściej rozpoczyna się menopauza. Zdarza się, że kobiety wcześniej przechodzą menopauzę. Brak miesiączki po 40. roku życia może być jej pierwszym objawem. W tym wieku powodem braku okresu nadal może być ciąża. Brak okresu po czterdziestce może być też objawem niektórych chorób, takich jak guzy jajnika.
Brak okresu i ból brzucha
Ból podbrzusza przy braku okresu w terminie spodziewanej miesiączki może być objawem ciąży, ale nie tylko. Niektóre kobiety odczuwają go podczas owulacji – w środku cyklu. Ból brzucha i brak okresu może wynikać z zaburzeń pracy układu pokarmowego, przy zaparciu lub biegunce. Czasem za podbrzusza brany jest promieniujący ból od kręgosłupa lub nerek. Jeśli pojawia się ból brzucha w terminie miesiączki i mimo to nie ma okresu, należy skonsultować się z lekarzem.
