TENS (z ang. Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) to przezskórna, elektryczna stymulacja nerwów. Jest to jedna z metod fizykoterapii mająca pomóc w uśmierzaniu lub redukowaniu przewlekłego i ostrego bólu. Polega przede wszystkim na hamowaniu docierania bodźców bólowych do mózgu. Terapia, choć niezwykle popularna i dostępna niemal w każdym gabinecie do fizjoterapii, nie gwarantuje całkowitego wyleczenia przyczyny bólu. Ze względu na swoje natychmiastowe działanie metoda ta jest bardzo chętnie przypisywana przez lekarzy. Przezskórna stymulacja nerwów swoją popularność zyskała również dzięki przenośnym aparatom domowym (domowy zabieg TENS). Należy jednak pamiętać, że każda taka terapia powinna zostać skonsultowana z fizjoterapeutą.
Na czym polega zabieg tens?
Głównym celem metody TENS jest pobudzenie zakończeń nerwów czuciowych za pomocą impulsów elektrycznych, w celu zahamowania pobudzeń bólowych, czyli wysyłania bodźców bólowych do mózgu, a także wywołanie reakcji przeciwbólowej poprzez stymulowanie wydzielania naturalnych substancji przeciwbólowych – opioidów endogennych. Prąd do zabiegu TENS dostarczany jest z jednego lub kilku obwodów prądu. Wykorzystywany jest prąd impulsowy o częstotliwości 1–130 Hz, co daje od 1 do 130 krótkich impulsów na sekundę. Prąd może biec w jednym kierunku lub w dwóch kierunkach, a impuls może mieć różne kształty. Zabieg TENS trwa od 20 minut do nawet 90 minut, w zależności od jego rodzaju. Osoba poddająca się rehabilitacji musi uprzednio zdjąć wszelkie metalowe ozdoby, żeby zapobiec porażeniu prądem.
Rodzaje prądów TENS
Wyróżniamy wiele odmian prądów TENS, ale w fizykoterapii najczęściej stosowane są:
prądy TENS konwencjonalne (tradycyjne) – wysoka częstotliwość i bardzo krótki impuls; elektrody umieszczane są nad obszarem bólowym lub, jeśli to możliwe, bezpośrednio nad nerwem zaopatrującym okolice bólu;
- prądy TENS akupunkturowe – niska częstotliwość i długi czas impulsu; stosuje się małe elektrody umiejscowione tak, jak przy akupunkturze;
- TENS krótki intensywny – duża częstotliwość i natężenie (najwyższe z tolerowanych przez człowieka) i długi czas impulsu;
- TENS uderzeniowy (BURST) – prąd tradycyjny o częstotliwości około 200 Hz, płynący w postaci wybuchów, ciągów impulsów; jedna z nowocześniejszych metod; zanim zastosuje się serie impulsów warto najpierw zadziałać prądami TENS tradycyjnymi;
- TENS modulowane – jeden z parametrów jest zmieniany (częstotliwość lub natężenie); odczucia jak przy masażu.
Poszczególne metody prądów TENS różnią się natężeniem prądu, szybkością efektu przeciwbólowego oraz długością utrzymywania efektu. Najmniejszą trwałością efektu charakteryzuje się zabieg TENS tradycyjny, ale za to odznacza się szybkim wystąpieniem efektu przeciwbólowego. Największe natężenie prądu wykorzystywane jest w zabiegu TENS uderzeniowego (na granicy skurczów mięśni).
Umiejscowienie elektrod w zabiegu TENS
Do wykonania zabiegu TENS konieczne są co najmniej dwie elektrody (samoprzylepne, kauczukowe, silikonowe lub wykonane samodzielnie). Ułożenie elektrod TENS nie jest przypadkowe. Mogą być one umiejscowione w okolicy występowania bólu, w okolicy kręgosłupa oraz w określonych punktach akupunkturowych lub w okolicach korzeni nerwów.
Czy prądy TENS są dla każdego? – przeciwwskazania
Metoda prądów TENS jest bezpieczna i daje szybkie efekty, ale należy pamiętać, że jest grupa osób, dla których nie jest wskazana. Należą do niej kobiety w pierwszym trymestrze ciąży, epileptycy, osoby z ostrymi infekcjami czy stanami zapalnymi, osoby z wszczepionym rozrusznikiem serca oraz chorzy na nowotwory. Nie należy stosować terapii TENS w miejscach, w których znajdują się: zmiany skórne, oparzenia, odmrożenia lub wszczepiony metal.
Jak działa układ nerwowy? Dowiesz się tego z filmu:
Dla kogo są prądy TENS?
Prądy TENS są stosowane przy schorzeniach, w których objawy bólowe wysuwają się na pierwsze miejsce. Najczęściej zalecana jest po operacjach, porodzie, przy reumatyzmie, bólach głowy, bólach pourazowych, stawów, kręgosłupa czy nerwobólach. Należy pamiętać, że reakcja na prądy TENS u każdej osoby może być inna, a przez to ich działanie może być bardziej skuteczne u jednych niż u drugich. Rehabilitacja TENS pozwala czasem na zmniejszenie dawki lub całkowite odstawienie leków przeciwbólowych. Przy częstej rehabilitacji prądami TENS organizm może jednak przyzwyczaić się do impulsów i słabiej na nie reagować. Niemniej z zabiegów TENS można korzystać nawet przez kilka lat.
