Poziewnik to dość powszechnie występująca w Polsce roślina. Spotkać ją można w wilgotnych lasach, przydrożnych rowach, polach uprawnych, miedzach czy w zaroślach nadrzecznych. Właściwości lecznicze poziewnika znane były już w starożytności. To doskonałe źródło łatwo przyswajalnej krzemionki. Z rośliny przygotowuje się najczęściej napary.
Poziewnik – wiadomości ogólne
Poziewnik (łac. Galeopsis L.) to rodzaj roślin zaliczany do rodziny jasnotowate (łac. Lamiaceae Lindl.). Wśród gatunków poziewnika występujących we florze Polski wymienia się:
- poziewnik polny (łac. Galeopsis ladanum L.),
- poziewnik miękkowłosy (łac. Galeopsis pubescens Willd.),
- poziewnik dwudzielny (łac. Galeopsis bifida Boenn.),
- poziewnik wąskolistny (łac. Galeopsis angustifolia (Ehrh.) Hoffm.),
- poziewnik pstry (łac. Galeopsis speciosa Mill.),
- poziewnik piaskowy/wielkokwiatowy (łac. Galeopsis segetum Necker),
- poziewnik szorstki (łac. Galeopsis tetrahit L.), który jest najpopularniejszy.
Roślina preferuje żyzne, próchniczne, wapienne, zasobne w azot, umiarkowanie wilgotne gleby. Najczęściej rośnie na stanowiskach zacienionych. Rolnicy uważają go za chwast.
Poziewnik a surowiec leczniczy
Poziewnik to roślina wykorzystywana w lecznictwie. Surowiec zielarski stanowi ziele poziewnika (łac. herba galeopsidis), a przygotowane z niego napary mają wewnętrzne, jak i zewnętrzne zastosowanie. Ziele zawiera m.in. garbniki, gorycze, irydoidy (głównie galirydozyd), flawonoidy (zwłaszcza pochodne skutelareiny), alkaloid (głównie stachydrynę), saponiny, kwasy organiczne, w tym kawowy i salicylowy, sole mineralne. To bogate źródło krzemionki.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Poziewnik – właściwości i zastosowanie prozdrowotne
Ziele poziewnika wykazuje właściwości wykrztuśne, powlekające i przeciwzapalne, stąd używa się go w leczeniu chorób układu oddechowego, w tym zapalenia płuc, anginy, zapalenia oskrzeli i krtani, grypy, przeziębienia, a nawet gruźlicy. Przeciwdziała wysiękom i bliznowaceniu oskrzeli, płuc, oskrzelików. Długotrwale przyjmowane ogranicza rozwój prątków.
Poziewnik znany jest z działania przeciwskurczowego, lekko przeciwbólowego, antyseptycznego, przeciwbakteryjnego. Wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, w wyniku czego zapobiega występowaniu wysięków wewnętrznych. Ziele zalecane jest w miażdżycy naczyń krwionośnych. Pomaga utrzymać prawidłowy poziom ciśnienia tętniczego. Roślina wzmacnia ogólną odporność organizmu, przez co zmniejsza ryzyko rozwoju zakażeń. Wspomaga rekonwalescencję po długich chorobach i regenerację chorych narządów. Napar używany jest w migrenach i łagodzi objawy reumatyzmu.
Poziewnik wpływa korzystnie na pracę układu moczowego i wydalniczego. Chroni drogi moczowe przed wytrącaniem się i osadzaniem złogów i wspomaga leczenie kamicy nerkowej. Polecany jest w stanach zapalnych przewodu pokarmowego. Roślina reguluje proces trawienia, zwiększa wydzielanie żółci, łagodzi wzdęcia. Z naparów robi się okłady łagodzące stłuczenia, opuchnięcia i trudno gojące się rany. Ze względu na zawartość krzemionki dobrze wpływa na stan kości i stawów. Dodatkowo poprawia wygląd skóry, włosów i paznokci. Uelastycznia skórę i zapobiega nadmiernemu wydzielaniu łoju. Należy podkreślić, że krzemionka poziewnika jest rozpuszczalna w wodzie, przez co dobrze się wchłania w przewodzie pokarmowym.
Gdzie kupić i ile kosztuje poziewnik?
Poziewnik ziele nabyć można w sklepach zielarskich, niektórych aptekach i dzięki sprzedaży internetowej. Za opakowanie 100 g ciętego zapłaci się około 11,50 zł, a mielonego 14,50 zł. Można też samodzielnie opracować surowiec. Zbiór ziela, tj. górnych części pędów, następuje w okresie zakwitania. Suszenie powinno być przeprowadzane w naturalnych suszarniach w zacienionym i przewiewnym miejscu.
W jaki sposób zażywać poziewnik?
Z poziewnika najczęściej przygotowuje się napar. Należy 2 łyżeczki surowca zalać 200 ml wrzątku, po czym odstawić pod przykryciem do zaparzenia na około 15 minut i przecedzić. Zalecane dzienne spożycie wynosi 3 razy po pół szklanki.
Innym sposobem użycia poziewnika jest nalewka. Należy 1 część suchego rozdrobnionego surowca zalać 4 częściami alkoholu 40–60%. Dla przykładu na 100 g ziela potrzeba 400 ml alkoholu. Miksturę w szklanym pojemniku odstawia się w chłodne i ciemne miejsce na około 14 dni. W tym czasie zachodzi maceracja. Później przefiltrowuje się i przelewa do butelek. Zalecane dzienne spożycie wynosi 1 po 10 ml.
Możliwe jest spożywanie zmielonego na proszek ziela poziewnika, które popija się szklanką wody. Zalecane dzienne spożycie wynosi 2 razy po 0,5–1 g (¼–½ łyżeczki).
Poziewnik można też użyć do przygotowania kąpieli leczniczych. W tym celu 50 g ziela zalewa się 1,5 l wody i wstawia na mały ogień. Po doprowadzeniu do wrzenia należy gotować pod przykryciem przez 10 minut. Na koniec przecedza się i dodaje do wanny z wodą o temperaturze około 37℃. Czas kąpieli powinien wynosić średnio 20 minut.
Bibliografia:
- A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989.
