Pistacje to różne gatunki drzew i krzewów z rodziny nanerczowatych. Ich owocami są jadalne, zielone nasiona, zamknięte w twardej skorupce, która pęka, gdy osiągają dojrzałość. Roślina występuje na obszarach o ciepłym lub umiarkowanym klimacie. Największe uprawy znajdują się w Stanach Zjednoczonych i Iranie. W Polsce pistacje mogą być uprawiane przy zachowaniu pewnych warunków, ale jest to rzadko praktykowane. Nasiona pistacji spożywane są najczęściej jako prażone i solone orzeszki pistacjowe. Dostępne są także w postaci surowej i takie często stanowią dodatek do wyrobów cukierniczych, np. lodów. Z orzechów można wytłaczać olej, produkować pistacjowe mleko lub masło. Drzewo pistacjowe znajduje również zastosowanie w produkcji werniksu. Niektóre jego gatunki uprawia się ze względu na walory ozdobne.
Objawy uczulenia na orzechy mogą pojawić się u wielu osób. Co wtedy robić?
Pistacje – wartości odżywcze
Orzeszki pistacjowe cieszą się popularnością, ponieważ są niezwykle smaczne. Stanowią przy tym świetną alternatywą dla innych przekąsek ze względu na bogactwo zawartych w nich substancji odżywczych. Dostarczają znacznej ilości białka (około 20 g/100 g), niewiele cukrów prostych (8 g/100 g) i bardzo dużo błonnika (10,5 g/100 g). Są doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (około 38 g/100 g), głównie oleinowego. W procesie prażenia skład frakcji lipidowej nasion ulega modyfikacji, w związku z czym za nieco zdrowsze uznaje się pistacje surowe.
W orzeszkach pistacjowych znajduje się dużo witamin z grupy B (zwłaszcza B1, B6 i kwasu foliowego), alfa-tokoferolu (najcenniejszej dla człowieka formy witaminy E), a także sporo witamin A i C. Pistacje to zasobne źródło fosforu, potasu, żelaza, magnezu oraz miedzi i manganu. Zawierają również nieco cynku, wapnia i selenu. Ponadto w skład orzechów wchodzi wiele cennych dla ludzkiego organizmu fitozwiązków. Na uwagę zasługują przede wszystkim związki polifenolowe (resweratrol) oraz – niespotykane w innych gatunkach orzechów – karotenoidy (luteina, zeaksantyna).
Właściwości zdrowotne pistacji
Wyjątkowe właściwości zdrowotne pistacje zawdzięczają bardzo wysokiemu potencjałowi antyoksydacyjnemu. Luteina i zeaksantyna to substancje, które nadają orzeszkom zielony kolor i chronią je przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych. W ludzkim organizmie wspomagają funkcjonowanie narządu wzroku, m.in. przeciwdziałając zwyrodnieniu plamki żółtej czy ślepocie zmierzchowej (tzw. kurzej ślepocie). Wraz z innymi przeciwutleniaczami – witaminami A, C, E, związkami polifenolowymi – karotenoidy ograniczają szkodliwą aktywność wolnych rodników. Tym samym spowalniają procesy starzenia się organizmu (m.in. wpływają korzystnie na stan skóry i jej przydatków) oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób:
- sercowo-naczyniowych, np. choroby niedokrwiennej serca,
- nowotworowych, m.in. raka trzustki, płuc, prostaty,
- neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera.
Pistacje są zdrową przekąską, ponieważ zawierają szereg składników oddziałujących pozytywnie na układ nerwowy, m.in. witaminę B i potas. Substancje te odpowiadają za prawidłowe przewodnictwo nerwowe, wspomagają podstawowe funkcje umysłowe, takie jak zapamiętywanie, koncentracja. Od ich odpowiedniej podaży uzależniony jest nastrój, mają także wpływ na jakość snu.
Obecny w pistacjach potas reguluje pracę serca i obniża ciśnienie tętnicze. Takie funkcje pełnią również witaminy B, a niektóre z nich (np. B6 i kwas foliowy) mają dodatkowo właściwości krwiotwórcze. Pistacje dostarczają przy tym znacznej ilości żelaza, więc stanowią doskonały składnik diety w profilaktyce niedokrwistości (anemii).
Bogate w fosfor i wapń pistacje przyczyniają się do wzmocnienia struktury kości. Witamina B6, magnez i potas odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie mięśni. Ten ostatni pierwiastek jest także elementem niezbędnym do prawidłowej regulacji równowagi wodno-elektrolitowej organizmu.
Pistacje a dieta odchudzająca
Wydaje się, że zasobne w tłuszcze pistacje nie stanowią odpowiedniego składnika diet redukcyjnych w przypadku nadwagi i otyłości. Dostarczają około 560 kcal w 100 g, czyli stosunkowo niewiele jak na orzechy, ale niewątpliwie należą do produktów wysokokalorycznych. Czy jednak pistacje są tuczące? Okazuje się, że spożywane z umiarem mogą nawet przyczynić się do spadku wagi.
Pistacje stanowią doskonałe źródło błonnika, który ułatwia odchudzanie. Usprawnia on trawienie i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii oraz zapewnia na długo uczucie sytości, dzięki czemu nie odczuwa się głodu pomiędzy posiłkami. Co więcej błonnik spowalnia wchłanianie glukozy do krwi (obniża indeks glikemiczny posiłków), a to właśnie gwałtowne wzrosty stężenia cukru we krwi uznawane są za główną przyczynę odkładania się tkanki tłuszczowej. Niski indeks glikemiczny pistacji czyni je także produktem odpowiednim dla diabetyków.
Obecne w pistacjach fitozwiązki, np. resweratrol, wpływają korzystnie na gospodarkę lipidową organizmu. Ograniczają ryzyko otyłości, a także zapobiegają rozwojowi miażdżycy, uznawanej za jedną z głównych przyczyn nadciśnienia, udarów czy choroby niedokrwiennej serca.
Pistacje są bardzo wartościowym składnikiem diety i stanowią dobrą alternatywę dla niezdrowych przekąsek. Zaletą orzeszków pistacjowych jest to, że mają łupiny – dzięki temu łatwiej kontrolować ich spożycie i zwykle zjada się ich mniej niż np. orzeszków arachidowych.
Pistacje w czasie ciąży
Nie istnieją jednoznaczne zalecenia co do spożywania pistacji w ciąży. Ostrożność powinny zachować kobiety cierpiące na uczulenia pokarmowe, ponieważ wszystkie orzechy są silnymi alergenami. Jeśli u przyszłej mamy nie występują reakcje alergiczne, to orzeszki pistacjowe mogą wzbogacić jej dietę o wiele substancji cennych dla rozwijającego się płodu. Co więcej, według niektórych badań (m.in. przeprowadzonych przez grupę naukowców ze szpitala dziecięcego w Bostonie) dzieci matek, które w czasie ciąży jadły pistacje, rzadziej bywają uczulone na orzechy.
Cała prawda o superfoods - z filmu dowiecie się, co warto jeść, a co z zagranicznej żywności tak reklamowanej jako zdrowa jest mitem:
