Pęcherzyk żółciowy jest niewielkim narządem, którego funkcją jest magazynowanie żółci. W jego budowie wyróżnia się dno, trzon i szyjkę, która przechodzi w przewód pęcherzykowy, łączy się z przewodem wątrobowym wspólnym w przewód żółciowy wspólny uchodzący do dwunastnicy na tzw. brodawce Vatera. Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego jest procesem, w którym dochodzi do pogrubienia i zwłóknienia ścian pęcherzyka żółciowego. Ostre zapalenie pęcherzyka jest powikłaniem kamicy żółciowej i zablokowania odpływu żółci z pęcherzyka.
Przyczyny przewlekłego i ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego
Przewlekły stan zapalny wynika z mechanicznego drażnienia błony śluzowej pęcherzyka żółciowego przez obecne w nim kamienie żółciowe i tzw. błotko (szlam żółciowy). Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego, to inaczej kamicze zapalenie pęcherzyka. Ponieważ to właśnie kamica żółciowa jest przyczyną zapalenia przewlekłego tej struktury. Kamica jest coraz częstszym zjawiskiem, dotyka nawet 20% ludności europejskiej. Ryzyko powstawania kamieni wzrasta wraz z wiekiem i zdecydowanie bardziej predysponowane do tej choroby są kobiety niż mężczyźni. Około 80% operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego to wg statystyk zabiegi z przyczyn kamicy pęcherzyka, która może doprowadzić również do ostrego stanu zapalnego.
Ostre zapalenie pęcherzyka powstaje w wyniku zablokowania odpływu żółci z pęcherzyka żółciowego w przebiegu kamicy. Zaburzenie odpływu żółci powoduje wzrost ciśnienia w jego obrębie, a następnie niedokrwienie i zapalenie ściany pęcherzyka, doprowadzając nawet do martwicy jego ścian. Czasami zapalenie powstaje bez obecności kamieni. Inne przyczyny to urazy, oparzenia czy sepsa, ponieważ odwodnienie sprzyja zastojowi żółci i rozwojowi zakażeń bakteryjnych.
Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego – objawy
Pęcherzyk żółciowy znajduje się tuż pod wątrobą, dlatego też ból lokalizuje się z prawej strony w okolicy podżebrowej. Nie jest to jednak reguła. Bardzo często zdarza się, że ból lokalizuje się w innej okolicy, promieniuje do nadbrzusza, pleców, a nawet łopatek. W przebiegu przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego charakterystycznym objawem są ataki kolki żółciowej. Ból ma charakter tępy, silny, gniotący, najczęściej pojawia się po spożyciu tłustych, ciężkostrawnych posiłków i produktów pobudzających produkcję żółci. Czasami towarzyszą temu nudności, wymioty, wzdęcia brzucha, uczucie niesmaku w ustach, a także zażółcenie skóry i twardówek. Poza pożywieniem objawy może wyindukować stres lub nadmierny wysiłek fizyczny.
Kolka żółciowa utrzymująca się ponad 6 godzin, towarzyszące jej gorączka i dreszcze to główne objawy ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Mogą nasilić się wtedy nudności i wymioty.
Diagnostyka i leczenie zapalenia pęcherzyka żółciowego
Przewlekłe i ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego jest rozpoznawane na podstawie objawów i badania ultrasonograficznego (USG) jamy brzusznej. Odchodzi się od „profilaktycznego” usuwania pęcherzyka żółciowego, jednak w przypadku objawowego zapalenia pęcherzyka, jak i u kobiet planujących ciążę zaleca się jego usunięcie, by zapobiec stanom ostrym. Najczęściej wykonuje się cholecystektomię metodą laparoskopową, choć czasami konieczne jest wykonanie standardowej operacji.
Wskazaniem do operacji jest ostre zapalenie woreczka żółciowego, choć często celem złagodzenia objawów stosuje się wcześniej leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Stosuje się również ścisłą dietę, nawadnia się chorego dożylnie i podaje antybiotyki. Leczenie operacyjne wykonuje się w ciągu 5 dni od wystąpienia objawów.
Kamica żółciowa – dieta
Zarówno w przypadku przewlekłych dolegliwości, jak i postępowania po usunięciu pęcherzyka żółciowego dieta jest nieodłącznym elementem leczenia. Otyłość i nadwaga są czynnikami sprzyjającymi rozwojowi kamicy żółciowej. Zbyt duża ilość cukrów w diecie, a zbyt małe spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych powoduje spadek ilości lecytyny w żółci i pogarsza rozpuszczanie w niej cholesterolu. Zbyt długie przerwy pomiędzy posiłkami sprzyjają zaleganiu żółci, co dodatkowo jest czynnikiem sprzyjającym tworzeniu kamieni.
W przypadku kamicy żółciowej zaleca się łatwostrawną dietę z ograniczeniem ilości tłuszczów. Należy ograniczyć potrawy smażone, tłuste mięsa, żółtka jaj. W jadłospisie powinny się znaleźć tłuszcze z mleka o obniżonej wartości tłuszczów, z chudych wędlin. Należy wprowadzić do diety warzywa i owoce, a także pełnoziarniste produkty. Preferowane metody przygotowywania potraw to duszenie i gotowanie. Ważne jest regularne spożywanie posiłków.
Profilaktyka kamicy i zapalenia pęcherzyka żółciowego
Aby doszło do powstania kamicy żółciowej poza czynnikami środowiskowymi, czyli modyfikowalnymi istnieją również predyspozycje genetyczne. Na nie niestety nie mamy wpływu. Jednak profilaktyka opiera się na walce z otyłością i nadwagą, odpowiednim zdrowym żywieniem, regularnym spożywaniem posiłków, nawadnianiem organizmu, aktywnością fizyczną i unikaniem nadmiernego stresu.
