Orzechy arachidowe to owoce orzachy podziemnej – rośliny strączkowej należącej do rodziny bobowatych. Dojrzewają w strąkach, ale ich właściwości są bliższe orzechom niż nasionom fasoli czy bobu. Orzacha podziemna, uprawiana głównie w Chinach, Indiach i Stanach Zjednoczonych, ma niewielkie wymagania glebowe, a pozyskanie jej owoców jest łatwe i tanie. Fistaszki stały się więc najpopularniejszymi orzechami na świecie, choć nie są nimi z botanicznego punktu widzenia. Spożywa się je najczęściej w całości (surowe lub prażone) albo w postaci masła orzechowego. Wytłacza się z nich także olej arachidowy, który stanowi około 10% światowej produkcji wszystkich olejów roślinnych.
Właściwości oleju arachidowego
Olej z orzechów arachidowych można tłoczyć na zimno lub poddać go rafinacji. W pierwszym przypadku uzyskuje się bardzo aromatyczny produkt o żółtym kolorze i słodkawym, wyraźnie orzechowym smaku. Rafinowany olej arachidowy ma słomkową barwę i neutralny smak, niewyczuwalny w potrawach, do których się go dodaje. W procesie obróbki pozbawiany jest części korzystnych dla zdrowia substancji, ale też białkowych alergenów, w związku z czym uznawany jest za bezpieczny dla osób uczulonych na fistaszki (muszą one unikać oleju tłoczonego na zimno, bo u alergików może nawet wywołać wstrząs anafilaktyczny).
Obie postacie oleju arachidowego posiadają dość długi okres przydatności do spożycia. Prawidłowo przechowywane – w chłodnym, suchym miejscu, pozbawionym światła słonecznego – zachowują swoje właściwości przez wiele miesięcy (olej rafinowany nawet do półtora roku).
Skład oleju arachidowego
Olej z orzechów arachidowych składa się w większości (do 72%) z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych typu omega-9 (głównie – z kwasu oleinowego). Wielonienasycony kwas linolowy (omega-6) może stanowić do 43% oleju. Pozostałe składniki frakcji lipidowej to nasycone kwasy tłuszczowe, takie jak palmitynowy, stearynowy, arachidowy, behenowy, lignocerynowy.
W oleju arachidowym znajdują się znaczne ilości witaminy E oraz nieco witaminy K i minerałów (głównie żelaza i cynku). Zawiera on także wiele związków biologicznie aktywnych, takich jak fitosterole (beta-sitosterol, kampesterol i stigmasterol), skwalen, kwas kumarowy.
Niestety nie wszyscy mogą spożywać orzechy. Niektórzy cierpią bowiem na alergię na nie. Więcej o uczuleniu na orzechy znajdziecie na filmie:
Proporcje kwasów tłuszczowych w oleju arachidowym
Kwasy omega są niezbędne, ale należy spożywać je we właściwych proporcjach. Aby służyły zdrowiu, na jedną porcję omega-3 (zaleca się włączanie do codziennej diety minimum 850 mg tych związków) powinna przypadać nie więcej niż 6-krotna ilość omega-6. Ich nadpodaż może prowadzić do zmian zapalnych i zwyrodnieniowych. Olej arachidowy praktycznie nie zawiera wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, za to ma w składzie dużą ilość kwasów omega-6. Dlatego stosując go przy przyrządzaniu potraw, należy pamiętać o łączeniu go ze źródłami kwasów omega-3, np. rybami, orzechami, pestkami dyni, awokado, innymi olejami (np. lnianym).
Polecamy: Olej lniany – pielęgnacja włosów z wykorzystaniem oleju lnianego
Właściwości lecznicze oleju arachidowego
Włączany z umiarem do diety olej arachidowy, najlepiej nierafinowany, ma korzystny wpływ na zdrowie. Zawarte w nim substancje:
- działają przeciwutleniająco, ograniczając ryzyko rozwoju wielu chorób m.in. nowotworowych, neurodegeneracyjnych, a także spowalniając procesy starzenia się;
- regulują poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, co służy profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych;
- zwiększają produkcję insuliny i obniżają poziom glukozy we krwi, zapobiegając rozwojowi;
- pobudzają perystaltykę jelit, przez co ułatwiają trawienie.
Olej arachidowy w kosmetyce
Olej arachidowy można bezpiecznie (bez względu na proporcję kwasów omega) stosować miejscowo. Ma on bardzo bogate właściwości pielęgnacyjne:
- łagodzi podrażnienia i stany zapalne (w tym dolegliwości bólowe przy zapaleniu stawów);
- jest pomocny w przypadku dermatoz, takich jak łupież, trądzik, łuszczyca;
- doskonale nawilża i zmiękcza suchą skórę;
- dzięki właściwościom antyoksydacyjnym zapobiega szkodliwej aktywności wolnych rodników – skóra utrzymuje jędrność, elastyczność, młody wygląd.
Zastosowanie oleju arachidowego w kuchni
Olej arachidowy największą popularnością cieszy się w kuchni azjatyckiej. Tłoczony na zimno ma wyrazisty, orzechowy smak i zapach. Wykorzystuje się go do aromatyzowania wielu potraw. Jest także częstym dodatkiem do sałatek, sosów, marynat oraz podstawą wegańskiego masła klarowanego, zwanego w Indiach vanaspati. Oleju arachidowego rafinowanego używa się do smażenia, zwłaszcza w głębokim tłuszczu. Ma on bowiem wysoką temperaturę dymienia i jest słabo wchłaniany przez inne produkty spożywcze (potrawy nim nie nasiąkają).
W Polsce olej z orzechów arachidowych nie jest tak powszechnie stosowany przy przyrządzaniu potraw, jak w Azji. Mimo niekorzystnych proporcji kwasów omega warto sięgać po niego, ale tylko w rozsądnych ilościach. Ma sporo prozdrowotnych właściwości, a przede wszystkim jest bardzo smaczny.
