Objaw Babińskiego został opisany przez badacza o tym nazwisku pod koniec XIX wieku. Józef Babiński już wówczas zdawał sobie sprawę, że pojawianie się takiego symptomu jest skojarzone z niektórymi chorobami neurologicznymi. Szczegółowy mechanizm tego odruchu został zbadany później i potwierdził obserwacje odkrywcy.
Dodatni i ujemny objaw Babińskiego
Objaw Babińskiego jest sprawdzany w ramach standardowego badania neurologicznego. Wykonanie testu nie wymaga żadnego sprzętu, więc wykorzystują go również lekarze innych specjalności, którzy chcą określić ogólny stan chorego i uszczegółowić rozpoznanie.
Objaw Babińskiego bada się na obu stopach chorego. W celu wywołania objawu po odsłoniętej podeszwowej części stopy należy przeciągnąć zdecydowanie jakimś przedmiotem w kierunku od pięty ku podstawie małego palca. Przedmiot i siła ucisku powinny być tak dobrane, aby nie powodować bólu i uszkodzeń skóry, ale by działanie badającego było wyraźnie odczuwane przez badanego. U małych dzieci do wywołania reakcji wystarczy użyć palca.
Objaw Babińskiego u dorosłych powinien być ujemny. Oznacza to, że odpowiedzią na wywołanie odruchu powinno być szybkie zgięcie podeszwowe (w dół) wszystkich palców drażnionej stopy. Reakcja ta jest chwilowa i nie powinna przerodzić się w kurczowe, utrzymujące się, zgięcie palców.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o układzie nerwowym:
U niektórych osób w odpowiedzi na podrażnienie nie obserwuje się żadnych ruchów. Mówi się wtedy, że objaw Babińskiego jest zniesiony. Stan ten nie sugeruje bezpośrednio choroby mózgu. Może mieć inną przyczynę, na przykład zniesienie czucia w obrębie stopy (choćby w przebiegu polineuropatii), przerwanie ciągłości nerwu w efekcie urazu albo różnego typu dysfunkcje ruchowe, niepozwalające choremu na wykonywanie ruchów palcami. Zniesienie odruchu może być również spowodowane porażeniem danej kończyny (na przykład przy udarze).
Dodatni objaw Babińskiego to stan, w którym po podrażnieniu podeszwy stopy paluch odgina się w stronę grzbietową stopy (do góry). Może temu również towarzyszyć chwilowe wachlarzowe ustawienie pozostałych palców (unoszą się one lekko ku górze i rozsuwają na boki tak, że między nimi pojawiają się wolne przestrzenie). Objaw występuje jednostronnie lub dwustronnie. Analizując obserwowaną reakcję w połączeniu z innymi objawami i odruchami, lekarz zwykle może zorientować się, gdzie konkretnie doszło do uszkodzenia mózgu i jak rozległe są zmiany.
Objaw Babińskiego u dzieci
Objaw Babińskiego u dzieci należy interpretować bardzo indywidualnie. Ze względu na niedojrzałość rozwijającego się mózgu i trwającą mielinizację osłonek włókien nerwowych objaw Babińskiego może być dodatni u dzieci, które są zdrowe. Niektórzy badacze uważają, że występowanie tego odruchu świadczy o chorobie u dzieci powyżej pierwszego roku życia, a inni przesuwają tę granicę nawet do 3 lat. Dodatni wynik zawsze należy interpretować, biorąc pod uwagę wszystkie elementy wywiadu, stanu klinicznego i rezultatów badań klinicznych.
Dodatni objaw Babińskiego – przyczyny
Dodatni objaw Babińskiego jest związany z uszkodzeniem układu piramidowego w mózgu. Zespół tych zmian określa się też jako uszkodzenie drogi korowo-rdzeniowej albo ośrodkowego neuronu ruchowego. Ponieważ drogi piramidowe krzyżują się, objaw Babińskiego (w zależności od wysokości, na której pojawiają się zmiany) może występować po tej samej lub po przeciwnej stronie ciała niż toczący się proces chorobowy.
Przyczyną występowania dodatniego odruchu Babińskiego może być:
- udar mózgu (ten powód jest zdecydowanie najczęstszy),
- uraz czaszki i mózgu, szczególnie dotyczący okolic płatów czołowych,
- nowotwór mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych,
- stwardnienie rozsiane lub stwardnienie boczne zanikowe,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Powodem przemijającego pojawiania się objawu Babińskiego może też być padaczka.
Znane są również doniesienia o występowaniu dodatniego objawu u osób zdrowych w trakcie niektórych faz snu. Przyczyna tego zjawiska nie została dotąd w sposób zadowalający wyjaśniona.
Objaw Babińskiego – leczenie
Objaw Babińskiego nie stanowi samodzielnej jednostki chorobowej, lecz jest manifestacją toczącego się procesu chorobowego, którego przyczynę należy dopiero ustalić. Dlatego jego pojawienie się stanowi sygnał do wdrożenia pełnej diagnostyki mózgu. Wykonane mogą być m. in.:
- standardowa tomografia komputerowa (CT),
- magnetyczny rezonans jądrowy (NMR),
- badania naczyniowe (angiografia, dopplerowska ultrasonografia naczyń szyjnych),
- pozytonowa tomografia emisyjna (PET),
- niezbędne badania laboratoryjne.
Łącznie analizowane wyniki wszystkich badań pozwalają najczęściej na ustalenie ostatecznego rozpoznania i wdrożenie właściwego leczenia.
Nie stosuje się żadnego objawowego leczenia, które miałoby na celu likwidację unoszenia się palucha, tym bardziej że nie jest to dla pacjenta w żaden sposób uciążliwe.
Wycofywanie się dodatniego objawu Babińskiego jest możliwe w trakcie leczenia choroby zasadniczej, kiedy ogólny stan neurologiczny pacjenta poprawia się.
