Nazwy palców największą ciekawość wzbudzają u dzieci, które dopiero poznają otaczający je świat i chłoną wiadomości – także te niezbyt przydatne w życiu. W miarę upływu czasu człowiek z reguły traci zdolność zachwycania się tak drobnymi faktami, a nazwy poszczególnych palców już nie wydają mu się godne uwagi.
Nazwy palców u ręki
Wystarczy niewielkie skaleczenie nożem lub odłamkiem szkła ze stłuczonej szklanki, aby zaklejony plastrem palec nagle okazał się ważny. Każdy, kto musiał dokończyć gotowanie obiadu z unieruchomionym, na wpół zdrętwiałym i w zasadzie niemal bezużytecznym kciukiem lub palcem wskazującym, wie doskonale, że proste czynności stają się wówczas wyjątkowo kłopotliwe.
Mając świadomość, jak ważne są dla człowieka palce, trudno uzasadnić ewentualny brak wiedzy na temat ich nazw potocznych, zwłaszcza że są to określenia w języku polskim, a nie po łacinie:
- pierwszy palec, czyli kciuk, zna najprawdopodobniej każdy, przy czym młodsze pokolenia kojarzą go z polubieniami na portalach społecznościowych, a starsze – z podróżami autostopem lub z międzynarodowym sposobem okazywania, że wszystko jest OK;
- drugi palec, czyli wskazujący, też nie stanowi większego wyzwania, ponieważ już maluchy są instruowane, aby wskazały konkretną rzecz lub różnice na dwóch podobnych obrazkach z pomocą tego właśnie palca (po kilku latach są tego skrupulatnie oduczane, w myśl zasady, że pokazywanie palcem to oznaka złego wychowania);
- trzeci palec – środkowy – to dość oczywista i stosowna nazwa; także w tym przypadku odradza się pokazywanie go publicznie, gdyż – po wyprostowaniu – uchodzi za obraźliwą manifestację negatywnych uczuć względem innych osób (też jest to gest międzynarodowy);
- czwarty palec – serdeczny – to ten najsłabiej kojarzony, nazwa jest bowiem odrobinę myląca – z wyglądu palec ten nie różni się znacząco od pozostałych, dlatego trudno zgadnąć, dlaczego miałby być jako jedyny „serdeczny”; inna nazwa tego palca to „obrączkowy” – i ta stanowi świetną wskazówkę dla nowożeńców, jeśli nie są pewni, na który palec należy włożyć złotą obrączkę;
- piąty palec – „mały” lub „najmniejszy” – łatwy do zapamiętania, ponieważ nazwa idealnie go podsumowuje.
Czytaj także: Ucięty palec lub opuszek – pierwsza pomoc, utrata zdrowia, odszkodowanie
Nazwy palców u nóg
O ile nazwy palców dłoni można uznać za stosunkowo kreatywne, palce u stóp nie doczekały się równie pomysłowych określeń. Licząc od największego palca, są to: paluch, palec drugi, palec trzeci, palec czwarty oraz palec piąty. Starożytni Rzymianie też nie poświęcili stopie większej uwagi i nazwali jej palce: digitus pedis I, digitus pedis II, digitus pedis III, digitus pedis IV oraz digitus pedis V.
Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:
Nazwy palców po angielsku
Angielskie nazwy palców u rąk i stóp są w znacznym stopniu podobne do polskich (odnoszą się wtedy do wielkości palca, jego „roli” lub kolejności), ale bywają też lekko dowcipne:
- kciuk – to po prostu thumb, krótko i konkretnie;
- palec wskazujący – w krajach angielskojęzycznych znany jako index finger, pointer finger, forefinger, grooming finger oraz trigger finger (palec, którym naciska się spust pistoletu);
- palec środkowy – middle finger, tall finger lub long finger;
- palec serdeczny – third/fourth finger (trzeci lub czwarty palec – sam palec serdeczny się nie przemieszcza, ale zdarza się, że niektóre osoby nie liczą kciuka jako palca – wówczas serdeczny to trzeci palec dłoni), wedding finger, marriage finger lub ring finger (kolejno: palec ślubny, małżeński oraz obrączkowy/na pierścionek;
- mały palec – dosłownie small finger, little finger lub – kreatywnie – baby finger (palec-bobas) albo pinky (różowy).
Palce u stóp, czyli toes, są już mniej różnorodne:
- paluch to big/great toe (duży, wielki), ewentualnie hallux;
- drugi palec to second toe (drugi palec) lub long toe (długi palec, ta nazwa może niestety wprowadzać w błąd, ponieważ nie u wszystkich osób drugi palec u stopy jest faktycznie dłuższy od pozostałych;
- trzeci palec to third toe (trzeci) lub middle toe (środkowy palec u stopy);
- czwarty palec – fourth toe (czwarty), a także – co zaskakujące – ring toe (obrączkowy, pierścionkowy);
- mały palec, piąty palec – fifth toe (piąty), little toe (mały), pinky toe (różowy) oraz baby toe.
Nazwy palców ręki i stopy niespodziewanie dużo mówią o ludziach posługujących się danym językiem. Polskie nazwy są przede wszystkim rzeczowe i praktyczne, podobnie łacińskie (numeracja palców stóp to idealne rozwiązanie, gdy ich znaczenie dla imperium jest niewielkie). Z kolei angielskie bywają trochę bardziej pomysłowe (np. palec od naciskania spustu). Ciekawe, że w obu językach – polskim i angielskim – palec na obrączkę doczekał się tak konkretnej nazwy.
Czytaj także: Budowa anatomiczna stopy człowieka – kości, stawy i mięśnie
