Napoje energetyczne – właściwości i działanie na organizm. Skutki zdrowotne związane z energetykami 

Napoje energetyczne w swoim składzie zawierają głównie cukier i substancje pobudzające, takie jak kofeina. Przeznaczone są przede wszystkim dla osób wykonujących pracę umysłową oraz aktywnych fizycznie. Należy jednak pamiętać, że częste picie tego rodzaju napojów może mieć niekorzystny wpływ na organizm.

Napoje energetyczne – kto najczęściej je stosuje?

Napoje energetyczne znane są również pod nazwami: napoje energetyzujące, energy drinki, energetyki. Ich zadaniem jest dostarczenie organizmowi szybko przyswajalnej energii niezbędnej do kontynuowania pracy umysłowej bądź wysiłku fizycznego, zwłaszcza w sytuacjach odczuwania zmęczenia i znużenia. Po energy drinki najczęściej sięgają osoby podejmujące się intensywnych treningów, a także uczniowie i studenci w okresach natłoku nauki. Energetyki są również powszechnie wykorzystywane przez zawodowych kierowców (np. samochodów ciężarowych) wyjeżdżających w długotrwałe trasy. Zawód ten wymaga wielogodzinnego zachowania uwagi i koncentracji, często bez możliwości odpoczynku i snu.

Skład napojów energetycznych

Podstawowym składnikiem napojów energetycznych jest kofeina wykazująca działanie pobudzające na układ nerwowy. Jest to substancja pochodzenia roślinnego o właściwościach redukujących zmęczenie, senność oraz polepszających ogólną sprawność umysłową i ruchową. Kofeina przyczynia się również do przyspieszenia procesów przemiany materii i czynności serca oraz działa moczopędnie. Innymi składnikami energy drinków są:

• tauryna – aminokwas odpowiadający za wytwarzanie hormonów, które uczestniczą w procesie spalania tłuszczów. Związek ten wpływa na pracę serca, pobudza mięśnie do pracy, a także bierze dział w procesach metabolicznych;
  
• guarana – zawiera w swoim składzie kofeinę. Jej działanie polega na stymulowaniu układu nerwowego, przez co poprawia zdolności poznawcze – pamięć, uwagę, koncentrację;
  
• cukier – czyli węglowodany proste, które są szybko i łatwo przyswajalne przez organizm. Wykazuje krótkotrwały, korzystny wpływ na aktywność mózgu;
  
• inozytol – związek, który bierze udział w przemianie tłuszczów i cholesterolu (przyczyniając się do obniżenia poziomu tzw. „złego” cholesterolu we krwi). Ma pozytywny wpływ na ogólną sprawność intelektualną.
  

W składzie napojów energetyzujących znajdują się również syntetyczne witaminy z grupy B i witamina C oraz składniki mineralne, m.in. magnez. Należy jednak pamiętać, że energetyki nie pokryją dobowego zapotrzebowania organizmu na te substancje i nie zastąpią witamin i minerałów dostarczanych wraz z pożywieniem. Do napojów energetycznych dodawane są również inne substancje, np. barwniki mające na celu poprawę koloru oraz wartości sensorycznych – smaku, zapachu energy drinków.

Napoje energetyczne – jakie są skutki uboczne dla zdrowia?

Napoje energetyczne, choć dla niektórych posiadają nieocenioną wartość pobudzającą, nie są zalecane przez specjalistów żywieniowych, dietetyków i lekarzy. Stanowią one zagrożenie dla zdrowia, a nawet dla życia człowieka. Energetyki zwiększają ryzyko zawału serca zarówno u osób w starszym wieku, jak też u ludzi młodszych. Stwierdzono, że po wypiciu napoju energetyzującego u młodzieży często występują objawy towarzyszące zawałowi, takie jak: kołatanie serca oraz nudności. Nadużywanie energetyków przyczynia się również do wzrostu poziomu agresji wśród młodzieży. Odpowiada za to kofeina, której zawartość w energy drinkach jest bardzo wysoka, a nawet przewyższająca zdolności organizmu do poradzenia sobie z taką dawką. Energetyki prowadzą również do nadpobudliwości psychoruchowej, która zaburza koncentrację i uwagę. Skutkami częstego sięgania po napoje energetyzujące są problemy z zaśnięciem mimo odczuwanego zmęczenia. Energetyki zawierają dużą ilość cukru, dlatego połączone z niezdrową, źle zbilansowaną dietą mogą przyczyniać się do rozwoju próchnicy zębów, nadwagi oraz otyłości.

Uzależnienie od energetyków – czy jest możliwe?

Niebezpieczeństwem związanym z nadużywaniem napojów energetyzujących jest powstanie uzależnienia od energetyków. Jest ono wynikiem przyzwyczajania się organizmu do działania kofeiny. Z czasem organizm uodparnia się na dotychczas dostarczane mu dawki tej pobudzającej substancji i domaga się ich zwiększenia. Skutkiem tego jest wypijanie coraz większych ilości napojów energetycznych. Objawami towarzyszącymi nagłemu odstawieniu energetyków są: ogólne złe samopoczucie, bóle i zawroty głowy, wzmożona senność, rozdrażnienie. Wypijanie dużych ilości energy drinków może doprowadzić do przedawkowania kofeiny, którego symptomami są: nadmierne pobudzenie, zaburzenia koncentracji i pamięci, bezsenność, uczucie niepokoju. Stan ten jest poważnym zagrożeniem dla życia mogące zakończyć się śmiercią. Z tego powodu napoje energetyczne powinny być stosowane wyłącznie w sytuacjach awaryjnych. Energy drinki są całkowicie przeciwwskazane: dzieciom, kobietom ciężarnym oraz karmiącym piersią, alergikom, a także osobom z chorobami serca, nadczynnością tarczycy i migrenami.