Na czym polega zamrażanie komórek jajowych? Jakie są wady i zalety tej metody?

Mrożenie komórek jajowych w Polsce uznawane jest za bezpieczną i skuteczną technikę przechowywania materiału genetycznego. Jest jednak dość kosztowne i wskazane w wyjątkowych okolicznościach. Cena procedury pobrania, hibernacji i utrzymania oocytów waha się od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Mimo to coraz więcej kobiet decyduje się na zamrożenie jajeczek i ciążę w dogodnym dla siebie terminie.

Na czym polega zamrażanie jajeczek?

Zamrażanie komórek jajowych to jedna z metod zabezpieczania materiału genetycznego kobiety zagrożonej utratą płodności w związku z przebiegiem agresywnej choroby lub planowanego przewlekłego leczenia, np. onkologicznego. Coraz częściej decydują się na nią też panie, które z innych względów medycznych, ale też osobistych czy ekonomicznych, odkładają decyzję o ciąży. Mrożenie jajeczek pozwala zachować żeńskie gamety w stanie niezmienionym z okresu pobrania i bezpieczne wykorzystanie ich w dogodnym dla kobiety czasie w celu uzyskania zapłodnienia metodą pozaustrojową, np. in vitro. Mrożenie jajeczek w Polsce regulowane jest ustawą o leczeniu niepłodności, która dopuszcza możliwość poddania procedurze hibernacji gamet wyłącznie w określonych okolicznościach medycznych, tzn. w przypadku gdy skutkiem ubocznym terapii kobiety będzie upośledzenie jej fizjologicznych funkcji rozrodczych. Mrożenie komórek jajowych w celu zabezpieczenia płodności na przyszłość ze względu na brak partnera czy innych powodów nie jest obecnie popierane, a wręcz jest niedozwolone.

Pobieranie komórek jajowych – mrożenie i przechowywanie

Procedurę zamrażania jajeczek rozpoczyna wizyta kwalifikacyjna, podczas której lekarz przeprowadza wywiad lekarski i zleca podstawowe badania. Dalej w przebiegu całego procesu prowadzi się:

• stymulację owulacji, czyli przygotowanie pacjentki do pobrania materiału genetycznego w celu uzyskania większej niż w naturalnym cyklu liczby dojrzałych komórek jajowych (nawet do 12) poprzez terapię hormonalną trwającą do 4 tygodni;
• pobieranie komórek jajowych wraz z płynem pęcherzykowym, w którym każda z nich się znajduje, poprzez punkcję jajnika. Zabieg wykonuje się pod kontrolą ultrasonograficzną (USG) w znieczuleniu ogólnym; trwa on około 20 minut. Docelowe mrożenie jajeczek odbywa się w laboratorium;
• zamrożenie jajeczek metodą witryfikacji, tzw. zeszklenia. Jest to proces szybkiego zamrożenia w temperaturze -196 stopni Celsjusza, pozwalający uniknąć wytrącania się kryształów lodu wewnątrz i na zewnątrz jajeczka. Zapobiega uszkodzeniu ich struktury i jednocześnie zapewnia im długotrwałą i bezpieczną hibernację;
• przechowywanie zamrożonych jajeczek w zimnym i suchym środowisku zatrzymuje procesy dyfuzji między wnętrzem komórki i otoczeniem oraz biologiczne mechanizmy zachodzące w komórce jajowej.

 Zobacz, na czym polega mrożenie komórek jajowych? Czy warto je pobierać i mrozić?

Ciąża z zamrożonych komórek jajowych

Wykorzystanie mrożonej komórki jajowej do zapłodnienia pozaustrojowego uważane jest za skuteczną i bezpieczną metodę leczenia niepłodności oraz świadome sterowanie tzw. zegarem biologicznym, jednak polecane jest kobietom do 40. roku życia. Im starsza komórka, tym zwiększa się ryzyko powstania nieprawidłowości genetycznych u dziecka. Sam zabieg mrożenia nie gwarantuje zawiązania ciąży, choć odsetek przeżywalności zahibernowanych oocytów jest wysoki. Ciąża z zamrożonych jajeczek przebiega tak samo, jak po zapłodnieniu naturalnym lub inną metodą pozaustrojową.

Czy warto? Wady i zalety mrożenia komórek jajowych

Zamrażanie komórek jajowych ma zwolenników i przeciwników. Jako główne zalety zamrażania jajeczek wymienia się m.in.:

• zabezpieczenie płodności kobiety przed zmianami degeneracyjnymi wynikającymi z wieku komórek jajowych. Oocyty po zamrożeniu nie starzeją się, a zawarty w nich materiał genetyczny nie ulega uszkodzeniu czy pogorszeniu, nie jest podatny na rozwój wad wrodzonych płodu;
• realne szanse na ciążę i poród w obliczu m.in. nabytej i trwałej utraty zdolności reprodukcji, przewlekłych chorób wyniszczających (np. układu rozrodczego) lub w przypadku kiedy ciąża w danym momencie jest przeciwwskazana;
• możliwość odłożenia decyzji o zajściu w ciążę ze względu na brak gotowości na macierzyństwo w danym momencie z powodów ekonomicznych, osobistych czy psychicznych.

Z kolei wśród wad mrożenia komórek jajowych wymienia się m.in.:

• wysokie koszty zabiegu i przechowywania komórek;
• długotrwałe przygotowania związane z terapią hormonalną i przebiegiem zabiegu, np. znieczuleniem;
• brak gwarancji powodzenia późniejszego zapłodnienia;
• ograniczenia ustawodawcze i niską dostępność placówek;
• górną granicę wieku jajeczek. Choć nie ma oficjalnie ustalonego limitu wiekowego, nie poleca się mrożenia komórek jajowych pobranych od kobiet powyżej 40. roku życia lub zapładniania ich w okresie menopauzy, co często wiąże się z dodatkowym specjalistycznym leczeniem hormonalnym lub skorzystaniem z usług tzw. surogatki, czyli kobiety, do której organizmu wprowadza się zarodek i pozwala jej na donoszenie ciąży i urodzenie dziecka.

Bibliografia:

1. Grzegorz H. Bręborowicz: Położnictwo i ginekologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.