Pokarmem, który zapewnia wszystkie składniki niezbędne w pierwszym okresie życia człowieka, jest mleko. Karmienie piersią jest optymalnym sposobem żywienia noworodków. Jeśli karmienie naturalne jest z różnych przyczyn niemożliwe, trzeba sięgnąć po mleko modyfikowane dla noworodka, będące substytutem mleka ludzkiego.
Najlepsze mleko dla noworodka
Najlepszym mlekiem dla noworodka jest pokarm kobiecy, który, wytwarzany w wystarczających ilościach przez zdrową i dobrze odżywioną matkę, w pełni zaspokaja zapotrzebowanie dziecka na wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Białko mleka kobiecego jest dostosowane do możliwości trawiennych dziecka – jego strawność i przyswajalność jest niemal całkowita. Badacze jednogłośnie twierdzą, że dzieci powinny być karmione wyłącznie naturalnym mlekiem przez pierwsze 6 miesięcy życia. Nie ma potrzeby i nie należy w tym czasie podawać innych płynów. Wyjątek stanowią zalecane witaminy, mikroelementy i, w razie potrzeby, leki. WHO rekomenduje przedłużenie okresu karmienia piersią do końca 2. roku życia dziecka.
Pierwsze mleko dla noworodka – siara
Pierwsze mleko dla noworodka to tzw. siara. Najlepiej nakarmić nią dziecko bezpośrednio po porodzie. Siara i mleko zawierają szeroką gamę związków aktywnych immunologicznie, które są niezbędne do ochrony noworodka przed patogenami. Siara uważana jest za najmocniejszy naturalny immunostymulant znany nauce. Ten gęsty i zwykle żółtawy płyn zawiera lekkostrawne i łatwo przyswajalne składniki odżywcze, które zapewniają noworodkowi odpowiednią ilość tłuszczów, węglowodanów, białek, witamin i składników mineralnych. Ponadto siara ułatwia oddanie smółki przez noworodka i rozwój prawidłowej flory jelitowej. Średnia kaloryczność 100 ml tego płynu wynosi 67 kcal.
Mleko modyfikowane dla noworodka
Jeśli z różnych przyczyn niemożliwe jest naturalne karmienie, należy wprowadzić specjalne dla noworodka mleko modyfikowane. Wśród mieszanek mlecznych dla najmłodszych dzieci stosuje się preparaty do początkowego żywienia (infant formula – IF). Mleko początkowe (oznaczone najczęściej cyfrą 1) podawane jest przez pierwsze 6 miesięcy życia (zwykle do czasu wprowadzenia pokarmów uzupełniających) i całkowicie pokrywa zapotrzebowanie żywieniowe dziecka.
Mleko modyfikowane nie jest produktem syntetycznym. Powstaje w większości przypadków z naturalnego mleka krowiego. Produkty zastępujące mleko kobiece powinny naśladować składem pokarm matki i sprawić, aby tempo i jakość rozwoju żywionych nimi dzieci były maksymalnie zbliżone do obserwowanych u ich rówieśników karmionych wyłącznie piersią.
Mleko zastępcze nie jest przygotowane tylko na bazie białka mleka krowiego. Jednakże w przypadku noworodków taki rodzaj mieszanek jest wskazany. Coraz większą popularnością cieszy się mleko kozie, ale w opinii niektórych badaczy nie należy go podawać niemowlętom poniżej 12 miesiąca życia.
Jakie mleko dla noworodka urodzonego przedwcześnie?
Mleko matki jest najodpowiedniejszym pokarmem, zarówno dla noworodka urodzonego o czasie, jak i dla wcześniaka. W przypadku dzieci z małą i bardzo małą masą urodzeniową oraz urodzonych przedwcześnie karmionych sztucznie podaje się specjalny rodzaj mleka, który zapobiega powstawaniu niedoborów żywieniowych. Dobrym mlekiem modyfikowanym dla takiego noworodka są tzw. preparaty po wypisie (post discharge formula – PDF). Są one bardziej kaloryczne i bogatsze w białko, sole mineralne, pierwiastki (zwłaszcza konieczne w tym czasie żelazo) i witaminy w porównaniu z mlekiem początkowym dla noworodków. Przez pierwsze 2 miesiące pobytu w domu przedwcześnie urodzone dzieci powinny być karmione właśnie takim rodzajem mleka, którego nie należy w tym czasie zmieniać na preparaty mleka modyfikowanego dla noworodków donoszonych. Niektórzy badacze są zdania, że mieszanki PDF należy stosować nawet do 9–12 miesiąca wieku korygowanego.
Ile mleka dla noworodka karmionego piersią?
Noworodka w pierwszym miesiącu życia spożywającego mleko naturalne należy karmić na żądanie, co oznacza, że częstość posilania się sterowana jest przez dziecko. Niemniej jednak noworodek powinien być przystawiany do piersi średnio 8–12 razy na dobę. W pierwszym miesiącu życia dziecko ssie pierś średnio co półtorej godziny. Jedno karmienie powinno trwać co najmniej 20 minut. Należy pamiętać, że zazwyczaj w pierwszych 3 dobach życia noworodek je niewiele. Bywa, że w trakcie jednego karmienia ilość pokarmu nie przekracza 20 ml.
Niekiedy dziecko trzeba budzić na karmienie, co jest szczególnie ważne w pierwszych dniach po urodzeniu, kiedy noworodki tracą nawet 10% masy urodzeniowej. Średnie spożycie energii w przeliczeniu na kg masy ciała na dzień w przypadku dzieci do 1 miesiąca życia dla chłopców wynosi 109 kcal, zaś dla dziewcząt 103 kcal.
Karmienie noworodka mlekiem modyfikowanym
Sztuczne mleko dla noworodka najlepiej podawać 7 razy na dobę. Dzieci karmione mlekiem modyfikowanym mają wolniejsze opróżnianie żołądka i metabolizm niż rówieśnicy karmieni piersią, dlatego należy pamiętać o zachowaniu co najmniej trzygodzinnych przerw między kolejnymi posiłkami. Porcja mleka modyfikowanego dla noworodka powinna wynosić:
- w pierwszym tygodniu życia – 30–60 ml,
- pod koniec pierwszego tygodnia – 60–70 ml,
- w drugim tygodniu życia – 70–80 ml,
- w trzecim tygodniu życia – 80–90 ml,
- pod koniec pierwszego miesiąca – 90–110 ml.
Bibliografia:
1. Witczak A., Jarnuszewska A., Zawartość wybranych mineralnych składników
żywieniowych w mleku modyfikowanym dla niemowląt dostępnym w szczecińskich
sklepach, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny”, 2011, 62(3), s. 257-262.
2. Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt.
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci,
„Standardy Medyczne/Pediatria”, 2014, 11, s. 321-338.
3. Szajewska H., Horvath A., Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin
do pierwszych urodzin, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2014.
4. Rak K.A., Bronkowska M., Immunologiczne znaczenie siary, „Hygeia Public Health”,
2014, 49(2), s. 249-254.
5. Jasik J., Karmienie naturalne – cenny dar i kamień milowy opieki nad noworodkiem,
„Rocznik Lubuski”, 2014, 40(2), s. 247-259.
6. Florea M., Laktacja i karmienie piersią. Przegląd piśmiennictwa, „Perinatologia,
Neonatologia i Ginekologia”, 2014, 7(3), s. 165-170.
