Mikroudar zwykle przemija samoistnie w ciągu kilku-, kilkudziesięciu minut. Niektóre napady mogą trwać nawet kilkanaście godzin, lecz zwykle nie pozostawiają jakichkolwiek skutków. Chory po takim epizodzie wymaga dokładnej diagnostyki ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia pełnego udaru.
Objawy mikroudaru
Mikroudar charakteryzuje się zwykle niespodziewanym, niezapowiedzianym przez żadne wstępne objawy początkiem. Objawy pojawiają się przeważnie w ciągu dnia, najczęściej podczas wykonywania jakiejś czynności. U chorego mogą pojawić się nagłe zaburzenia, takie jak:
- problemy z mową lub przełykaniem,
- brak orientacji co do czasu, miejsca, własnej osoby,
- niezborność ruchów, zaburzenia równowagi,
- splątanie, niepokój,
- objawy ze strony nerwów czaszkowych, takie jak np. opadanie kącika ust, opadanie powieki albo zbaczanie języka.
Objawy zanikają w ciągu kilkunastu lub kilkudziesięciu minut, a niekiedy utrzymują się przez kilka godzin. Najczęściej ustępują samoistnie. Gdy chory zgłasza się do lekarza, by opisać całe zdarzenie, badanie neurologiczne zwykle nie wykazuje odchyleń od normy lub innego, wcześniej istniejącego, utrwalonego stanu chorobowego. W niektórych przypadkach krótkotrwałych, łagodnych mikroudarów chory w ogóle nie zdaje sobie sprawy z tego, że działo się z nim coś niepokojącego. O wszystkim dowiaduje się od towarzyszących mu osób.
Zobacz film i dowiedz się skąd się bierze udar
Przyczyny mikroudarów
Przyczynę pojawiania się mikroudarów najlepiej opisuje ich alternatywna nazwa – przemijające niedokrwienie mózgu. Napady w niemal 100% związane są z upośledzeniem krążenia mózgowego. Nie ma ono charakteru utrwalonego, w związku z czym wystąpienie pojedynczego incydentu nie powoduje martwicy tkanek mózgu ani trwałych następstw pod postacią np. niedowładów lub porażeń.
Charakterystyczne jest występowanie TIA u osób starszych. Na przyczyny składa się wiele czynników, wśród których wymienić należy przede wszystkim miażdżycę. W jej przebiegu w ścianach naczyń odkładają się blaszki lipidowe, co powoduje:
- zmniejszenie elastyczności ich ściany,
- ograniczenie zdolności do reagowania skurczem lub rozluźnieniem na zmiany ciśnienia krwi,
- zwężenie światła naczynia przez gromadzące się w blaszce miażdżycowej masy.
Rozwój miażdżycy jest przyspieszany przez często spotykane schorzenia, takie jak cukrzyca, hiperlipidemia, albo przez choroby układowe (np. toczeń trzewny rumieniowaty).
Odkładające się w ścianie tętnicy złogi powodują zmniejszenie jej gładkości i zawirowanie przepływu krwi. To z kolei jest przyczyną zwiększonej agregacji płytek krwi na śródbłonku i tworzenia się w świetle naczynia zakrzepu, który całkowicie lub częściowo zamyka jego światło i powoduje rozpoczęcie się ataku. W takim mechanizmie jego powstaniu sprzyjają rozmaite czynniki: gorączka, odwodnienie, zwiększona krzepliwość krwi, zwiększony opór naczyniowy powodujący spowolnienie przepływu krwi, niekorzystne zmiany równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej. Objawy ustępują w chwili, gdy dojdzie do rozpuszczenia powstałego zakrzepu.
Jest to oczywiście jeden z mechanizmów wyzwalających TIA. Mikroudar może pojawić się u niektórych osób jako powikłanie nadciśnienia tętniczego. Chory, przyzwyczajony (mimo ciągłego leczenia) do wyższych poziomów ciśnienia, może reagować mikroudarem na jego spadek poniżej wartości, do której przywykł. W tym wypadku niewydolność krążenia mózgowego ma charakter względny – ciśnienie jest prawidłowe, ale naczynia słabiej reagują na bodźce stymulujące je do skurczu. Epizod taki może być spowodowany np. zażyciem nadmiernych dawek leków albo niedawną zmianą sposobu leczenia. Prowokujące napady działanie mogą mieć również leki moczopędne stosowane w nadciśnieniu. Ich przedawkowanie wywołuje odwodnienie i zwiększa szansę zakrzepicy. Podobne napady mogą pojawić się u niektórych osób starszych jako skutek niedocukrzenia (hipoglikemii).
Postępowanie i rokowanie w przypadku mikroudaru
Mikroudar powinien stać się dla lekarza sygnałem alarmowym, skłaniającym do przeprowadzenia dokładnej diagnostyki kierunku zaburzeń krążenia mózgowego. Statystyki dowodzą, że choć przebycie TIA nie powoduje trwałych skutków ubocznych, to jednak w porównaniu z grupą kontrolną częściej stwierdza się po mikroudarze wystąpienie pełnoobjawowego, pozostawiającego znaczne ubytki neurologiczne, udaru. Niektóre statystyki mówią, że w ciągu 90 dni od mikroudaru dochodzi do udaru u 10% pacjentów. Wdrożenie odpowiedniej profilaktyki zmniejsza ten odsetek aż pięciokrotnie. Obejmuje ona elementy takie, jak stabilizacja ciśnienia tętniczego krwi, normalizacja poziomu lipidów i glikemii, kontrola i utrzymywanie w przedziale wartości prawidłowych parametrów krzepnięcia krwi. Niezbędne jest też edukowanie pacjentów o konieczności utrzymywania odpowiedniego nawodnienia organizmu i stosowaniu właściwej diety. Jest to bardzo ważne, ponieważ część starszych ludzi, np. z degeneracyjnymi zmianami neurologicznymi, nie pamięta w ogóle o potrzebie regularnego spożywania płynów czy o jedzeniu.
Właściwie prowadzony pacjent, który przebył mikroudar, ma wielką szansę na zachowanie pełnej sprawności i uniknięcie powikłań neurologicznych.
Jak objawia się udar? Odpowiedź znajdziesz w filmie
