Mięczak zakaźny jest chorobą wywołana wirusem mięczaka zakaźnego (MCV), z łac. Molluscum contagiosum. To choroba zakaźna skóry, wobec czego namnaża się wyłącznie w obrębie nabłonka płaskiego skóry, nie wnika głębiej i nie wywołuje ogólnoustrojowych zakażeń.
Mięczak zakaźny – jak można się zarazić?
Głównym źródłem zakażenia są inni chorzy ludzie. Zarazić można się zarówno przez bezpośredni kontakt z zajętą skórą chorego, ale również pośrednio przez używanie ubrań, ręczników i innych przedmiotów. Zakaźność trwa tak długo, jak długo utrzymują się zmiany skórne. Okres wylęgania może trwać nawet do 6 miesięcy. Zdarza się, że choroba ma przebieg bezobjawowy, jednak człowiek wtedy nadal jest źródłem zakażenia.
Mięczak zakaźny – objawy
Najczęściej początkowo mięczak zakaźny skóry to twarda pojedyncza grudka w kolorze skóry lub odrobinę jaśniejszym. Średnica zmiany pierwotnej zwykle nie przekracza 5 mm. U osób z upośledzoną odpornością może wystąpić mięczak olbrzymi, czyli zmiana znacznie większa (> 5 mm). Sam wykwit ma w środku charakterystyczne zagłębienie. Czasami jest otoczony rumieniowatą obwódką lub odbarwieniem skóry. U osób bez zaburzeń odporności wystąpić może tylko jedna zmiana, ale też może być ich wiele, nawet 30. Zmiany lokalizują się na wewnętrznej części ud, w obrębie narządów płciowych zewnętrznych, a także na podbrzuszu. U dzieci lokalizacja zmian jest często odmienna od tej u dorosłych. Wykwity skórne mogą pojawić się u nich na twarzy, tułowiu lub na kończynach. Zarówno u małych dzieci, jak i u osób z upośledzoną odpornością istnieje ryzyko wystąpienia zmian rozsianych.
Mięczak zakaźny ustępuje samoistnie po co najmniej 6 miesiącach. U niektórych może utrzymywać się kilka lat. W fazie zejściowej pojawia się czasami reakcja zapalna, co jest jednym z sygnałów ustępowania choroby. Mięczak zakaźny pozostawia po sobie drobne, punktowe blizny, tym bardziej jeśli poprzez drapanie zmian dochodzi do ich nadkażenia.
Mięczak zakaźny – jak leczyć?
Mięczak zakaźny skóry rozpoznawany jest głównie na podstawie obrazu klinicznego. Jeśli lekarz ma wątpliwości co do rozpoznania, może zlecić badanie mikroskopowe zmiany. Można je przeprowadzić poprzez wyciśnięcie zawartości wykwitu lub małego fragmentu zakażonej skóry. Badanie mikroskopowe takiego materiału w przypadku zakażenia mięczakiem zakaźnym pozwala na wykrycie ciałek mięczakowatych, czyli ciałek wtrętowych w cytoplazmie pobranych komórek.
W przebiegu diagnostyki mięczaka zakaźnego ważne jest rozpoznanie różnicowe tych zmian skóry. Bierze się pod uwagę m.in. brodawki zwykłe, kłykciny kończyste, liszaja, torbielki gruczołów potowych i łojowych, żółtakoziarniniakowatość młodzieńczą, znamię Spitz czy nowotwory typu rak podstawnokomórkowy skóry. U osób z niedoborami odporności, u których dochodzi do powstawania rozsianych zmian na całym ciele, może przypominać kryptokokoz albo histoplazmozę. Jeśli dojdzie do nadkażenia mięczaka zakaźnego, przypomina on czyraka, czyli zapalenie mieszka włosowego.
Mięczaki zakaźne nie wymagają szczególnego leczenia, ponieważ ustępują samoistnie po kilku miesiącach. Czasem jednak niektórzy skłaniają się ku ich usunięciu, szczególnie jeśli zmiany są duże, rozsiane i powodują duże defekty estetyczne. Są przypadki, kiedy mięczak zakaźny utrzymuje się długo, nie chce ustąpić, a czasami nawet dochodzi do stałego pojawiania się nowych zmian.
Leczenie mięczaka zakaźnego obejmuje zarówno metody inwazyjne, jak i nieinwazyjne. Do leczenia inwazyjnego zalicza się krioterapię, laseroterapię i miejscową ekstrakcję.
Laseroterapia jest metodą najskuteczniejszą. Niesie niewielkie ryzyko powstawania blizn czy przebarwień skóry. Jeśli wykwity są pojedyncze, można zastosować krioterapię ciekłym azotem, jednak jest to metoda, która może skutkować powstawaniem blizn. Konieczne też bywa powtarzanie zabiegu po około miesiącu. W przypadku pojedynczych, nielicznych wykwitów można stosować ekstrakcję zmian igłą lub łyżeczkowanie w znieczuleniu miejscowym.
Leczenie farmakologiczne nie ma jak dotąd potwierdzonej skuteczności. Lekiem na mięczaka zakaźnego, możliwym do miejscowego stosowania, jest krem z podofiliną. Nie mogą go jednak używać kobiety w okresie prokreacyjnym. Często zalecany jest również antybiotyk, jeśli dojdzie do nadkażenia zmian skórnych, ropnego wysięku czy obrzęku i rumienia.
Mięczak zakaźny – leczenie domowe
Mięczak zakaźny jest zmianą ustępującą często samoistnie, dlatego też często wystarczy leczenie domowe, polegające przede wszystkim na zachowaniu odpowiedniej higieny intymnej i zapobieganiu rozprzestrzeniania się zmian. Należy zwracać szczególną uwagę na to, by nie drapać wykwitów skórnych, a także nie używać odzieży czy ręczników innej osoby, unikać przypadkowych kontaktów seksualnych i tarcia skóry, które sprzyja rozprzestrzenianiu się mięczaka.
Środki do stosowania w warunkach domowych to preparaty zawierające:
- jodynę,
- pochodne witaminy A,
- kwas salicylowy,
- wodorotlenek potasu.
