Choroba autoimmunologiczna polega na zaburzeniu układu odpornościowego, który niszczy własne komórki oraz tkanki. W wypadku zespołu Sjögrena limfocyty atakują ślinianki, gruczoły okolic oczu oraz błony śluzowe, prowadząc do zaburzeń produkowania łez i śliny, a w konsekwencji do powstawania stanów zapalnych. Choroba ta może również doprowadzić do uszkodzenia stawów, skóry, nerwów, płuc, wątroby czy tarczycy. Dokładne przyczyny zespołu suchości nie są znane – wśród czynników sprzyjających syndromowi Sjögrena wymieniane są uwarunkowania genetyczne, nosicielstwo niektórych antygenów zgodności tkankowej, zarażenie niektórymi wirusami (np. wirusem HIV, wirusem zapalenia wątroby typu C czy wirusem Epsteina-Barr). Przyczyny zespołu Sjögrena upatrywane są także w chorobach reumatycznych, gdyż przypadłości te często występują jednocześnie. Ponieważ schorzenie najczęściej dotyka kobiety w wieku menopauzalnym, lekarze podejrzewają, że może mieć również podłoże hormonalne. Wyróżniane są dwa rodzaje Sjögrena: zespół pierwotny (samodzielny) i zespół wtórny, towarzyszący innym chorobom autoimmunologicznym.
Zespół Sjögrena – objawy
Objawy zespołu Sjögrena można podzielić na dwie grupy.
1. Symptomy upośledzenia gruczołów łzowych:
- uczucie „piasku” pod powiekami – suchość rogówki i spojówek,
- pieczenie i zaczerwienienie oczu,
- nadwrażliwość oczu na światło.
2. Symptomy upośledzenia ślinianek:
● kserostomia – suchość w jamie ustnej powodująca trudności w mówieniu oraz żuciu i połykaniu pokarmów,
● zaburzenie smaku i węchu,
● spuchnięcie ślinianek podżuchwowych i przyusznych.
Do innych objawów Sjögrena należą:
- suchość skóry,
- skórne wykwity pokrzywkowe i krwotoczne,
- bolesność stawów,
- suchość pochwy u kobiet,
- przewlekły kaszel,
- częste infekcje górnych dróg oddechowych,
- nacieki zapalne z limfocytów w badaniu histopatologicznym.
Powikłania po zespole Sjögrena to: próchnica zębów, zakażenie grzybicze jamy ustnej oraz zaburzenia wzroku. Czasem choroba ma objawy neurologiczne, np. zaburzenia czucia, zmęczenie, lub psychiatryczne, np. uczucie lęku i depresja.
Leczenie zespołu Sjögrena
Ze względu na niezbadane przyczyny choroby, leczenie zespołu Sjögrena jest wyłącznie objawowe. Jeśli schorzenie ma łagodny przebieg, wystarczy stosowanie kropli do oczu oraz picie dużych ilości wody w celu nawodnienia organizmu. W przypadku gdy syndrom jest w ostrej fazie choroby, konieczne jest leczenie farmakologiczne. Stosuje się leki zwiększające produkcję śliny, zapobiegające powstawaniu stanów zapalnych i infekcji grzybiczych oraz leki działające ogólnoustrojowo. Trwają również prace nad biologicznym leczeniem syndromu Sjögrena – leki tego typu znajdują się obecnie w fazie testów.
Aby złagodzić suchość oczu, w ramach leczenia zespołu Sjögrena wykonuje się operację zamknięcia kanalików łzowych odprowadzających łzy z oczu. Ten niewielki zabieg polega na umieszczeniu w kanalikach silikonowych lub kolagenowych zatyczek lub zamknięciu kanalików za pomocą lasera.
Chorym ulgę mogą przynieść różnorodne krople do oczu, żele i maści nawilżające, sztuczna ślina, okłady na oczy. Przy syndromie Sjögrena należy pamiętać o zakładaniu okularów przeciwsłonecznych i ochronie skóry przed słońcem.
Chorzy podejmują próby terapii zespołu Sjögrena za pomocą środków naturalnych lub leczenia niekonwencjonalnego. Istnieje przekonanie, że w leczeniu tej przypadłości może pomóc detoksykacja organizmu. Leczenie naturalne zespołu obejmuje również picie ziół, homeopatię czy akupunkturę.
Dieta przy chorobie Sjögrena
Dieta nie odgrywa roli w leczeniu schorzenia, może jednak pomóc w złagodzeniu objawów zespołu suchości. Każdy przypadek jest indywidualny, również w tej kwestii należy więc skonsultować się z lekarzem i dietetykiem. Istnieje jednak kilka ogólnych zasad, do których powinny stosować się osoby chorujące na zespół Sjögrena. Przede wszystkim należy pić duże ilości wody. Z diety koniecznie trzeba wyeliminować fast foody, napoje gazowane, produkty słone, ostre oraz duże ilości słodyczy, zwłaszcza tych rozpuszczalnych w ustach, jak np. landrynki czy czekolada. Warto spożywać duże ilości warzyw i owoców oraz produkty z wysoką zawartością żelaza i potasu, a także pić różnego rodzaju soki.
Zespół Sjögrena – rokowania
Na chwilę obecną zespół Sjögrena nie jest chorobą uleczalną. Jej powikłania i ogólne rokowania zależą od stopnia nasilenia objawów. Niezbędne są stała obserwacja organizmu i częste konsultacje z lekarzem w celu kontroli ślinianek, węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych, a także regularne wykonywanie badań laboratoryjnych. W przypadku silnych objawów uniemożliwiających pracę, chory na syndrom Sjögrena może ubiegać się o rentę.
