Lekomania – przyczyny uzależnienia
Do nadmiernego zażywania leków mogą prowokować rzeczywiste objawy występujące w przebiegu chorób somatycznych i psychicznych. Zwykle jednak lekomania jest skutkiem niekontrolowanego przyjmowania różnego rodzaju preparatów, które wynika z przekonania o skuteczności takiego postępowania w trosce o zdrowie i dobrą kondycję.
Współcześnie wielu ludzi doświadcza stresu i fizycznego przemęczenia. W obliczu zawrotnego tempa życia poszukują środków, które przyniosą im szybkie ukojenie. Kampanie reklamowe koncernów farmaceutycznych obiecują błyskawiczne i skuteczne remedia na wszelkie bolączki, więc ich odbiorcy chętniej udają się do aptek niż do lekarza.
Osoby starsze szukają ulgi w licznych dolegliwościach, młodzi pragną cudownych środków, które bez zbędnego wysiłku zapewnią im pożądane samopoczucie, kondycję czy sylwetkę. Takie postępowanie jest jedną z najczęstszych przyczyn lekozależności.
Inną może być hipochondria – irracjonalny lęk o własne zdrowie, połączony z nieuzasadnionymi przekonaniami na temat przechodzonych chorób. Lekomania powstaje także wtórnie do zaburzeń emocjonalnych i schorzeń psychicznych. Może towarzyszyć depresji, nerwicom, psychozom, zaburzeniom osobowości. Zwiększone ryzyko lekomanii dotyczy osób uzależnionych od innych substancji – alkoholików, nałogowych palaczy, narkomanów.
Objawy lekomanii
Lekomanię trudno zaobserwować, zwłaszcza że osoby uzależnione zazwyczaj nie przyznają się do nadużywania farmaceutyków. W pierwszej kolejności wytwarza się zależność psychiczna od zażywanej substancji. Fizyczny przymus pojawia się później i wiąże się ze zwiększaniem dawek leku. Dopiero ten proces wywołuje widoczne psychosomatyczne objawy nałogu.
Zachowania charakterystyczne w przebiegu lekomanii to:
- nieodparta potrzeba zażywania leku, koncentracja wokół jego zdobywania, często kosztem innych spraw,
- sięganie po coraz większe dawki preparatu celem uzyskania pożądanego efektu (rozwija się tolerancja na daną substancję i ilości przepisane przez lekarza przestają wywoływać określony skutek),
- zażywanie leku, mimo że wskazania do jego przyjmowania wygasły oraz niezależnie od tego, czy występują dolegliwości, na które został on pierwotnie przepisany,
- częste wizyty u wielu lekarzy – celem uzyskania wielu recept,
- noszenie leku cały czas przy sobie,
- panika w przypadku braku zapasu preparatu.
Skutki uzależnienia od leków
U lekomanów obserwuje się zmiany psychosomatyczne podobne do tych, które następują w przypadku innych uzależnień od substancji psychoaktywnych. Osobowość takich ludzi zubaża się, następuje degradacja uczuć wyższych. W związku z koncentracją na nałogu, lekomani często zmagają się z problemami w pracy, rozpadem życia rodzinnego. Zbyt duże dawki leków mogą powodować spadek zdolności psychomotorycznych, wahania nastroju, stany lękowe, bezsenność, problemy z koncentracją i pamięcią.
Lekomania to zjawisko groźne dla zdrowia, ponieważ farmaceutyki zażywane w dużych ilościach mogą wchodzić ze sobą w niebezpieczne interakcje oraz powodować wiele niepożądanych efektów ubocznych. Ponadto osoba uzależniona musi przyjmować coraz większe dawki leku, skutkiem czego doprowadza do zachwiania równowagi metabolicznej organizmu i jego stopniowego wyniszczania. Lekomani cierpią na wrzody żołądka, upośledzenie funkcji wątroby, nerek, układu trawiennego, zaburzenia krążenia, czynności serca. Przedawkowanie leków może skutkować zatruciem organizmu, a nawet śmiercią.
Z lekomanią wiążą się także objawy zespołu abstynencyjnego, podobnego do tego, który pojawia się w przebiegu choroby alkoholowej. Uzależnienie fizyczne zmienia funkcjonowanie organizmu na tyle, że nagłe odstawienie leku powoduje m.in. zaburzenia oddychania, zawroty głowy, skurcze mięśni, drżenie kończyn, problemy ze snem.
Lekomania – leczenie
Pierwszym krokiem w leczeniu lekomanii jest konsultacja lekarska, która pozwala na ustalenie ogólnego stanu zdrowia, stopnia zaawansowania powikłań nałogu i prawdopodobną intensywność zespołu abstynencyjnego. Odtrucie i stabilizowanie stanu psychofizycznego osoby uzależnionej musi odbywać się pod specjalistyczną opieką, dlatego pacjentów często kieruje się na szpitalny oddział toksykologii. Następnym etapem leczenia jest terapia uzależnień, w ramach której chory poznaje specyfikę choroby, uczy się radzić sobie z tzw. głodem lekowym i rozwiązywać problemy, nie wspierając się farmaceutykami.
Leczenie lekomanii jest trudne, ale rozpoczęte odpowiednio wcześnie pozwala uniknąć niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych i zerwać z nałogiem szkodliwym w skutkach nie tylko dla osoby uzależnionej, ale i dla jej najbliższego otoczenia.
