Kwas acetylosalicylowy może zapobiegać też atakom serca i miażdżycy. Jego dobry wpływ na układ krwionośny znany jest już od wielu lat, dlatego stosowany jest w profilaktyce zakrzepicy. Jednak nie każdy może go przyjmować. Należy przestrzegać bezpiecznych dawek, ponieważ może powodować skutki uboczne.
Kwas acetylosalicylowy – działanie
Działanie kwasu acetylosalicylowego jest bardzo szerokie. Posiada on właściwości przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, ale medycyna docenia też ASA w profilaktyce zakrzepicy. Zakrzepy są naturalnym wytworem organizmu, który u zdrowego człowieka tworzy się w celu zamknięcia powstałej rany. Składają się na niego płytki krwi, które posiadają zdolność do skupiania się w miejscu uszkodzenia naczynia krwionośnego. Niestety do podobnego mechanizmu może dojść, jeśli naczynia krwionośne pokryte są tzw. blaszką miażdżycową – w przypadku jej pęknięcia organizm traktuje zmienione miejsce jako obszar uszkodzony, a powstałe wewnątrz żył i tętnic skrzepy są już poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Jeśli są duże, zmniejszają światło naczynia, przez co przyczyniają się do ograniczenia przepływu krwi. Przykładowo zablokowana tętnica wieńcowa oznacza ryzyko zawału serca w przeciągu kilku godzin od powstania zatoru, na skutek postępującej martwicy mięśnia sercowego.
Kwas acetylosalicylowy hamuje aktywność cyklooksygenazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za wytwarzanie tromboksanu i możliwość zlepiania się płytek krwi. Dodatkowo reguluje produkcję prostacykliny, czyli substancji, która zapobiega przyklejaniu się płytek do ścian naczynia, a dodatkowo działa przeciwmiażdżycowo. Są to zalety ASA, które medycyna zna dopiero od około 20 lat. Jeśli występuje ryzyko miażdżycy lub została ona zdiagnozowana, stałe przyjmowanie niewielkich dawek leku pozwala zwolnić zachodzące w organizmie patologiczne procesy.
Kwas acetylosalicylowy – zastosowanie
Kwas acetylosalicylowy ma powszechne zastosowanie jako lek redukujący ból mięśni, głowy czy zębów, określany jako mały lub umiarkowany. W leczeniu przeziębienia lub grypy wykazuje dodatkowe działanie przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Przy zdiagnozowanej chorobie wieńcowej i miażdżycy zaleca się regularne dawki leku, które powinny być przyjmowane w trybie ciągłym. Podaje się go również osobom po przebytym zawale w celu ograniczenia ryzyka kolejnego, zwłaszcza w pierwszym miesiącu terapii. Lek stosowany jest także w leczeniu tzw. zarostowej miażdżycy tętnic obwodowych.
Dawkowanie kwasu acetylosalicylowego powinno odbywać się zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego leczenie. Modyfikowanie dawek na własną rękę zwiększa ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Niepożądane działanie ASA ogranicza się przez przyjmowanie niewielkich dawek – nie mniej niż 75 mg, ale też nie więcej niż 160 mg na dobę przy chorobach przewlekłych. Jedynie w przypadku leczenia zakrzepicy początkowe dozy są wyższe i przekraczają 300 mg substancji dziennie. Porcja leku jest jednak stopniowo zmniejszana.
Kwas acetylosalicylowy w ciąży
Przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego w ciąży jest niebezpieczne zwłaszcza w ostatnim trymestrze, ponieważ zwiększa ryzyko komplikacji w okresie okołoporodowym. Nie zaleca się również stosowania leków na jego bazie w I i II trymestrze, chyba że leczenie odbywa się pod kontrolą lekarza w grupie pacjentek ze specjalnymi wskazaniami (np. nawrotowe poronienia), a przyjmowane dawki ASA są minimalne.
Przeciwwskazaniami są też:
- karmienie piersią;
-
choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, gdyż kwas zmniejsza wydzielanie ochronnego śluzu, który pokrywa ścianki tych narządów;
- astma, ponieważ zwiększa się ryzyko wystąpienia duszności;
-
skaza krwotoczna i przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, których działanie może się dodatkowo nasilić po podaniu ASA;
- cukrzyca, gdyż zwiększa się ryzyko obniżenia poziomu glukozy we krwi i w konsekwencji zasłabnięcia.
Leki zawierające tę substancję nie powinny być podawane dzieciom do 12 roku życia, gdyż zwiększają ryzyko wystąpienia u nich tzw. zespołu Reye'a (oznaczającego szereg objawów, z których najpoważniejszym jest encefalopatia). Powinny z nich zrezygnować również osoby, które czekają na operację – ASA nie powinien być przyjmowany na 7 do 10 dni przed planowanym zabiegiem, aby nie prowadzić do zaburzeń procesów krzepnięcia.
Uczulenie na kwas acetylosalicylowy
Nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy może prowadzić do objawów związanych z uczuleniem, które zwykle występuje u osób starszych. Niepożądane działanie zależy od przyjętej dawki i tzw. wrażliwości osobniczej. Najczęściej objawia się kichaniem, zaczerwienieniem skóry, wodnistą wydzieliną z nosa i łzawieniem. Charakterystyczne są także rumień i pokrzywka. Mogą wystąpić kaszel i trudności w oddychaniu przez skurcze oskrzeli. Niebezpiecznym następstwem jest tzw. obrzęk naczynioruchowy (Quinckego) widoczny na twarzy, szczególnie w okolicy warg, języka i powiek, co przyczynia się do trudności z oddychaniem.
Jeżeli wystąpią objawy sugerujące reakcję alergiczną, należy skonsultować się z lekarzem w celu zmniejszenia dawki bądź zmiany leku.
