Szczepionka na krztusiec chroni przed pałeczką krztuśca przez około 3 lata. Nieleczony lub poddany niewłaściwej terapii krztusiec prowadzi do zapalenia płuc, ropniaka opłucnej lub rozedmy płuc. Koklusz przebiega w trzech fazach: nieżytowej, napadowej i zdrowienia.
Objawy krztuśca u dorosłych
- faza nieżytowa (trwa 1-2 tygodnie): katar, zaczerwienienie oczu (może wystąpić zapalenie spojówek), ból i podrażnienie gardła, delikatne pokasływanie - szczególnie w nocy, czasem może wystąpić również gorączka, ogólne rozbicie i osłabienie.
- Faza napadowa (trwa około 2-4 tygodnie): napadowy, gwałtowny, dokuczliwy i bardzo męczący kaszel z odksztuszaniem gęstego i lepkiego śluzu, atak kaszlu może kończyć się dreszczami, odruchem wymiotnym lub wymiotami. Pojawiają się problemy z zasypianiem, brak apetytu, duszności i ból w klatce piersiowej będące wynikiem fizycznego zmęczenia spowodowanego kaszlem.
- Faza zdrowienia: epizody kaszlu stają się coraz rzadsze, ale odruch kasłania może występować nawet przez kilka miesięcy.
Objawy kokluszu u niemowląt i dzieci
Przewlekły kaszel u osób dorosłych rzadko bywa kojarzony z kokluszem. Często osoba zgłaszająca się do lekarza jest leczona na inne schorzenia. Krztusiec u dorosłych, który bywa nazywany "100 dniowym kaszlem" ma następujący przebieg: Krztusiec u niemowląt i dzieci ma bardzo gwałtowny, ostry przebieg, dlatego ważna jest wczesna diagnoza i podjęcie antybiotykoterapii.
Koklusz u niemowląt i dzieci objawia się następująco:
- Faza nieżytowa (trwa 1-2 tygodnie): zapalenie spojówek, katar, lekka gorączka, osłabienie, suchy kaszel, który nasila się w nocy.
- Faza napadowa: (trwa około 2-4 tygodnie): przebiega inaczej w zależności od wieku dziecka.
U niemowląt zamiast kaszlu może pojawić się kichanie, występują napady duszności, bezdech (często jest jedynym objawem krztuśca u niemowląt), drgawki, obfite łzawienia z oczu oraz zaczerwienienie i zasinienie twarzy. Dzieci starsze mają nasilające się napady kaszlu. Może dojść nawet do kilkudziesięciu ataków kaszlu w ciągu doby, które występują w czasie jedzenia, ziewania lub zdenerwowania oraz w trakcie snu.
Epizod kaszlu z reguły rozpoczyna się serią od kilku do kilkunastu pokasływań na jednym oddechu. Wdech jest świszczący i często niemożliwy z powodu kolejnych kaszlnięć. Dochodzi to tzw. piania lub zanoszenia się i wysuwania języka. Kaszlowi towarzyszy odrywająca się lepka i gęsta wydzielina. W konsekwencji ataku kaszlu pojawia się wytrzeszcz gałek ocznych, pękanie naczyń krwionośnych (w oczach i nosie), nadmierne wydzielanie śliny, łzawienia oczu, a nawet płacz. Koniec kaszlu u niemowląt często prowadzi do bezdechu, sinicy i drgawek. W czasie pomiędzy kolejnymi atakami kaszlu dziecko jest zmęczone, rozdrażnione i płaczliwe z powodu braku snu, nie ma apetytu, ma podkrążone oczy oraz opuchniętą buzię z sinymi wybroczynami.
- Faza zdrowienia: napady kaszlu są coraz rzadsze i w końcu ustępują, dziecko jest wypoczęte, ustają wymioty i wraca apetyt. Odruch kaszlowy może utrzymywać się przez kolejne kilka miesięcy.
Jak działa układ oddechowy? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Krztusiec - powikłania
Do najczęstszych powikłań krztuśca zarówno u dorosłych, jak i dzieci zalicza się:
- zapalenie ucha środkowego,
- niedodma - czyli zapadnięcie płuca,
- zapalenie płuc.
U niemowląt i małych dzieci do groźnych powikłań kokluszu, należy krztuścowe uszkodzenie mózgu, mogące prowadzić do degeneracji nerwów czaszkowych, opóźnionego rozwoju umysłowego i fizycznego, zaburzeń mowy, wzroku i słuchu. Objawia się drgawkami, niedowładami kończyn oraz zaburzeniami świadomości. W 2% przypadków dzieci, u których nastąpiły powikłania dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu.
Dodatkowo u dorosłych może wystąpić ropniak opłucnej oraz rozedma płuc. Osoby starsze narażone są na wewnątrzczaszkowe krwawienie, do którego dochodzi w czasie ataku kaszlu. Schorzenie to może prowadzić do śmierci.
Profilaktyka kokluszu - szczepienia przeciwko krztuścowi
Krztusiec charakteryzują nietypowe objawy, przez co często bywa niewłaściwie diagnozowany - szczególnie u dorosłych. Opóźnienie leczenia lub jego zaniechanie prowadzi do szeregu powikłań niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia, dlatego warto wykonywać szczepienia ochronne. Zachorowanie na koklusz nie wyklucza ponownego zakażenia Bordetella pertussis. Szczepionka przeciwko krztuścowi występuje w formie szczepionek skojarzonych (DTP). Są to szczepionki, które chronią jednocześnie przez krztuścem, błonicą i tężcem.
