Kocimiętka powszechnie znana jest z tego, że działa uspokajająco na koty. Ludzie także polubili właściwości tej rośliny. W związku z tym popularność jej upraw wzrasta.
Co to jest kocimiętka?
Kocimiętka jest to rodzaj roślin przynależący do rodziny jasnotowatych. Obejmuje ponad 200 różnych gatunków, które pochodzą ze strefy umiarkowanej Europy, Azji oraz częściowo Afryki. Największą różnorodność wśród gatunków kocimiętki można spotkać w rejonie śródziemnomorskim, a także na wschód od niego, aż do Chin. Niektórych rozprzestrzeniły się na kompletnie odmiennych terenach – są coraz częściej spotykane nawet w Ameryce Północnej.
Typowym, najpopularniejszym gatunkiem rośliny jest Nepeta cataria L, gdzie L pochodzi od nazwiska szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza. Popularna nazwa – kocimiętka – wzięła się od tego, jaki wpływ wywołuje na koty. Jej łaciński pierwowzór, Nepeta cataria, w wolnym tłumaczeniu oznacza kocimiętkę właściwą. Roślina określana jest także tylko przy pomocy pierwszego członu łacińskiej nazwy – Nepeta, który pochodzi od nazwy miasta Nepi, które mieściło się w starożytnym Rzymie. Była tam uprawiana w ogrodach przez jego mieszkańców, którzy po zbiorach i suszeniu stosowali ją w celach leczniczych i jako przyprawę do potraw.
Spośród gatunków kocimiętki tylko niektóre są jednoroczne, natomiast większość stanowią wieloletnie rośliny zielne o mocnej i rozrośniętej łodydze i sercowatych, ogonkowych liściach ułożonych naprzeciwlegle. Liście mają karbowaną bądź ząbkowaną blaszkę przy brzegu i zieloną lub szarozieloną barwę. Kwiaty kocimiętki zebrane są na szczytach łodyg i mają kolor biały, niebieski, różowy albo liliowy.
Popularnym gatunkiem kocimiętki jest kocimiętka właściwa – roślina o lekko cytrynowej woni, osiągająca wysokość od 45 do 120 cm. Ma rozgałęzioną, miękko owłosioną łodygę i naprzeciwległe, omszone liście, z wierzchu zielone, a od spodu szare. Dolne mają kształt trójkąta, a górne są wydłużone. Kwiaty kocimiętki właściwej występują w postaci kielichów i mają ubarwienie białe bądź różowe. Kwitną od czerwca do sierpnia. Roślina wytwarza też owoce o poczwórnej rozłupni.
Najlepsze do wzrostu kocimiętki właściwej są gleby mineralne, które znajdują się w obrębie stanowisk nasłonecznionych i lekko zacienionych. Roślina jest często spotykana na poboczach dróg, w zaroślach, a także na wysypiskach śmieci. Można ją kupić w postaci sadzonek lub wysiać z nasion – siewu należy dokonać na wiosnę, w rzędach pozostających w co najmniej 40-centymetrowych odstępach. Kocimiętka dobrze znosi mrozy. Ponadto łatwo się rozsiewa, więc trzeba uważać, by z pożytecznej rośliny nie stała się chwastem.
Kocimiętka – właściwości i zastosowanie. Działanie na ludzi
Właściwości kocimiętki znalazły szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie. Liście tej rośliny w odmianie właściwej charakteryzuje bogata zawartość olejków eterycznych i garbników oraz innych składników chemicznych, które sprawiają, że roślina ma działanie uspokajające, a ponadto moczopędne i żółciopędne. Może być dzięki temu z powodzeniem stosowana pomocniczo w leczeniu chorób układu pokarmowego i moczowego oraz zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego. Ze względu na działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne kocimiętka pomoże wyleczyć zapalenie górnych dróg oddechowych.
Roślina odnajdzie się także w kuchni. Jej młode liście stanowią ciekawą przyprawę o ostrym smaku, którą można wzbogacić wiele warzywnych surówek i sałatek, suszone natomiast posłużą w zamarynowaniu i przyprawieniu mięsa. Można także zaparzyć na ich bazie herbatę.
Kocimiętka na komary i inne owady
Kocimiętka ma właściwości odstraszające niektóre owady, m.in. muchy domowe, karaluchy i komary, a także muchy bolimuszki kleparki, które żywią się krwią pewnych gatunków zwierząt, w tym koni i krów. Może być z powodzeniem stosowana do odstraszania owadów podczas imprez na świeżym powietrzu. Upodobali ją sobie także właściciele stadnin i gospodarstw wiejskich, a także pszczelarze, którzy sadzą kocimiętkę nieopodal uli. Roślina przyciąga pszczoły i działa na nie uspokajająco. Pszczelarze do pracy przy ulu nacierają ręce kocimiętką, aby owady nie były agresywne, a często także ściany ula, by zwabić do niego pszczoły.
Kocimiętka działa także na koty – zawiera nepetalakton uchodzący za koci feromon szczęścia. Po interakcji z nią (bez jej spożycia) zwierzęta domagają się pieszczot i uwagi. Zjedzenie rośliny powoduje u kota rozluźnienie i odprężenie. Jednak ten stan trwa dosyć krótko – do 10 minut. Jej działaniu ulegają najczęściej koty w wieku rozrodczym, młode kocięta są na nią odporne.
