Prawidłowa ciąża trwa 9 miesięcy, czyli od 38 do 42 tygodni. Okres ten dzieli się na trzy trymestry. Kalendarz ciążowy opisuje przebieg ciąży tydzień po tygodniu. Umożliwia przyszłej matce obserwowanie rozwoju dziecka oraz zrozumienie zmian, które zachodzą w jej ciele.
Pierwszy trymestr ciąży
Ciąża dla każdej kobiety jest niezwykłym doświadczeniem. W jej trakcie w organizmie kobiety dochodzi do wielu zmian. Duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka ma przebieg pierwszego trymestru ciąży, który trwa od zapłodnienia do 12. tygodnia ciąży. W tym okresie przyszłej matce często mogą towarzyszyć nieprzyjemne dolegliwości, takie jak: poranne mdłości, wymioty oraz bezsenność. Pierwsze trzy miesiące ciąży to czas, w którym powstają wszystkie narządy wewnętrzne dziecka, a serce rozpoczyna swoją pracę. Pod koniec pierwszego trymestru rozwijające się dziecko zaczyna przypominać miniaturę człowieka. Osiąga wagę około 14 gramów i wysokość ciała około 6 centymetrów.
Jak przebiega ciąża w pierwszym trymestrze, czyli najważniejszym okresie w rozwoju dziecka?
Przyjmuje się, że 1. tydzień ciąży rozpoczyna się od pierwszego dnia ostatniej miesiączki, dlatego ważne jest, by kobieta regularnie prowadziła swój kalendarzyk miesiączkowy. 2. tydzień ciąży jest czasem, w którym organizm kobiety przygotowuje się do zapłodnienia. W tym okresie pojawia się owulacja polegająca na uwolnieniu komórki jajowej z pęcherzyków Graafa, która jest gotowa na zapłodnienia przez plemnik. W 3. tygodniu ciąży dochodzi do połączenia komórki jajowej z plemnikiem, czyli do zapłodnienia, jednak w tym czasie nie należy wykonywać testu ciążowego – jest na to za wcześnie. Określenie ciąży jest możliwe około 4.-5. tygodnia, kiedy hormon – gonadotropina łożyskowa osiąga wykrywalne stężenie w moczu kobiety.
Zobacz także: Pierwszy, drugi i trzeci trymestr ciąży - jak zmienia się ciało przyszłej matki?
W czasie 4. tygodnia, niektóre kobiety, zwłaszcza przy swojej pierwszej ciąży, intensywnie odczuwają zmiany hormonalne, jakie zachodzą w ich organizmie. Może wystąpić niewielkie krwawienie z pochwy określane jako krwawienie implantacyjne, czyli spowodowane zagnieżdżeniem się zarodka w macicy, ból w dolnej części brzucha, zmęczenie i rozdrażnienie. W 5. tygodniu większość kobiet zaczyna podejrzewać ciążę, którą sygnalizuje spóźniająca się miesiączka i decyduje się na wykonanie testu ciążowego. U zarodka wykształcają się zawiązki mózgu i układu nerwowego, kończyny, przedsionki i komory serca oraz formuje się twarz. Pod koniec 5. tygodnia ciąży zarodek osiąga długość ciała około 2 milimetrów. 6. tydzień ciąży jest bardzo ważny dla rozwijającego się dziecka – w tym czasie jest ono szczególnie narażone na działanie różnych szkodliwych czynników. W tym czasie często u kobiety zaczynają się pojawiać poranne mdłości. Należy zadbać o picie dużych ilości wody niegazowanej oraz unikanie mocno przyprawionych i ostrych potraw.
W 7. tygodniu ciąży kobieta może zacząć przybierać na wadze, choć nie dotyczy to każdej przyszłej mamy. W organizmie kobiety zaczynają pojawiać się zmiany, które są niezbędne dla stworzenia dziecku optymalnego środowiska dla dalszego wzrostu i rozwoju. W tym okresie dotyczą przede wszystkim układu krążenia – w większości narządów wewnętrznych zwiększa się przepływ krwi. Kobieta może odczuwać senność, zmęczenie, niekiedy dochodzi do omdleń. W 7. tygodniu najczęściej wykonuje się pierwsze badanie USG. W 8. tygodniu ciąży rozpoczyna się rozwijanie gruczołów mlecznych, dlatego piersi kobiety mogą stać się obolałe i nabrzmiałe. Dziecko w tym okresie ma około 2 centymetrów długości. Zaczynają wykształcać się dłonie oraz stopy. 9. tydzień jest początkiem trzeciego miesiąca ciąży. U dziecka kształtują się płuca, wątroba, nerki, układ krwionośny oraz pokarmowy. Kościec – zbudowany z galaretowatej chrząstki – jest już w pełni ukształtowany.
W 10. tygodniu ciąży dziecko osiąga długość około 4 centymetrów i posiada wszystkie narządy. U większości kobiet zaczynają zanikać nieprzyjemne dolegliwości – mdłości, wymioty, uczucie senności, gdyż organizm przystosowuje się do zachodzących w nich zmian hormonalnych. W tym okresie płód może zacząć poruszać rączkami i nóżkami, jednak ruchy są zbyt słabe, by były wyczuwalne przez kobietę. W 11. tygodniu ciąży lekarz prowadzący kobietę ciężarną powinien ocenić anatomię płodu, czyli jego główkę, kończyny, kręgosłup, serce itd. Dziecko waży około 8 gramów i ma 5 centymetrów długości. W 12. tygodniu ciąży wyraźnie zmniejsza się ryzyko nieprawidłowego rozwoju ciąży, poronienia oraz obumarcia płodu. Pojawia się lepsze samopoczucie psychiczne i fizyczne.
Drugi trymestr ciąży
Drugi trymestr ciąży przez większość kobiet ciężarnych określany jest jako najprzyjemniejszy. Przyszła matka ma znacznie lepsze samopoczucie, gdyż minął pierwszy, najbardziej niebezpieczny dla dziecka, okres ciąży. W tym czasie u płody zaczynają rozwijać się zmysły. Pod koniec tego trymestru dziecko osiąga długość około 40 centymetrów i wagę około 1 kilograma.
Od 14. tygodnia ciąży kobieta zaczyna regularnie przybierać na wadze. Ciało dziecka staje się wrażliwe na dotyk, a jego ruchy są skoordynowane. W 15. tygodniu wiele przyszłych mam obserwuje na swoim ciele zmiany skórne, takie jak ciemnienie pieprzyków czy pojawienie się tzw. „linea negra”, czyli ciemnej linii biegnącej od przez środek brzucha. W 16. tygodniu ciąży dziecko waży około 75 gramów i ma 11 centymetrów długości, a u niektórych matek można określić już płeć dziecka. U kobiety mogą wystąpić nasilone upławy oraz lekkie bóle w podbrzuszu. Pierwsze ruchy dziecka zaczynają być odczuwane przez przyszłe matki około 17.-20. tygodnia ciąży.
W 21. tygodniu ciąży kobieta powinna uważnie obserwować swój organizm, gdyż w tym czasie często ujawniają się ciążowe choroby, takie jak cukrzyca ciężarnych czy nadciśnienie indukowane ciążą. W 22. tygodniu brzuch kobiety jest już widocznie zaokrąglony, a przyszła matka wyraźnie wyczuwa ruchy swojego dziecka. W 23.tygodniu ciąży dziecko mierzy około 30 centymetrów i waży 45 gramów. Kolejny tydzień ciąży może przebiegać z dolegliwościami w postaci zgagi, częstego oddawania moczu, zaparć czy bólów kręgosłupa.
Kobietom, zwłaszcza pierworódkom, towarzyszy często zaniepokojenie związane z przyszłością. Na zwiększającym swój obwód brzuchu mogą pojawiać się rozstępy, czyli blizny powstające na skutek pękania rozciągającej się skóry. Warto wówczas zastosować specjalistyczne kremy przeciw rozstępom.
Trzeci trymestr ciąży
Podczas trzeciego trymestru ciąży kobieta może odczuwać silne bóle pleców. U wielu przyszłych mam pojawiają się skurcze łydek, opuchlizna nóg oraz żylaki. Płód swoim wyglądem coraz bardziej przypomina noworodka. W tym okresie zachodzi intensywny rozwój mózgu. Pod koniec trzeciego trymestru dziecko osiąga wagę od 2,5 do 3,6 kilogramów. Ze względu na to, że staje się coraz większe jego ruchy zaczynają być ograniczone, a przez to rzadsze. W trakcie ostatnie trymestru ciąży, czyli od 27. do 40. tygodnia ciąży kobieta może odczuwać bolesność żeber oraz mieć trudności z oddychaniem (tzw. „zadyszka”).
W 29. tygodniu ciąży dziecko mierzy około 37 centymetrów i waży około 1,2 kilograma. W tym okresie uspokajająco na dziecko, którego szybkie ruchy i kopnięcia nóżkami mogą powodować ból u przyszłej mamy, działa muzyka relaksacyjna. W 30. tygodniu ciąży lekarz prowadzący najczęściej wykonuje badanie USG, które pozwala ocenić stopień rozwoju dziecka. Trzeci trymestr, zwłaszcza jego ostatnie tygodnie, mogą być dla kobiety bardzo ciężkie. Nierzadko pojawia się zmęczenie, bolesność i opuchnięcie piersi, obrzęki, skurcze, duszność i zawroty głowy, zwiększenie upławów, zaparcia, zgaga oraz trudności z koncentracją. W 40. tygodniu ciąży u kobiety może wystąpić delikatne plamienie lub śluz z domieszką krwi. Świadczy to o skracaniu się szyjki macicy i sygnalizuje zbliżający się poród.
