Jamistość rdzenia kręgowego, czyli inaczej syringomyelia, jest patologią polegającą na powstawaniu jam w rdzeniu kręgowych. Jamy te rozszerzają się, a wraz z postępem choroby dochodzi do zaburzeń czucia, niedowładów, bólu w obrębie kręgosłupa czy zaników mięśniowych. Niejednokrotnie jamistość rdzenia współistnieje z innymi wadami wrodzonymi, a jedyną metodą leczenia jamistości rdzenia jest leczenie neurochirurgiczne.
Jamistość rdzenia – co to jest?
Rdzeń kręgowy przebiega wewnątrz kręgosłupa i sięga od podstawy czaszki do pierwszego kręgu lędźwiowego. Na każdym z odcinków od rdzenia odchodzą nerwy ruchowe i czuciowe. Substancja szara rdzenia to komórki nerwowe. Od wewnątrz znajduje się istota biała, czyli przede wszystkim włókna nerwowe. Jamistość rdzenia polega na tym, że w rdzeniu kręgowym występuje jama wypełniona płynem. Najczęściej nie można określić, jaka jest przyczyna powstania tych jam. Zdarza się, że jamistość rdzenia powstaje na skutek urazu kręgosłupa, przebytej infekcji ośrodkowego układu nerwowego, a także długotrwałego unieruchomienia kręgosłupa na wysokości lędźwiowej. Ponadto wiele wad wrodzonych kręgosłupa predysponuje do wystąpienia jamistości rdzenia, w tym np. przepuklina oponowo-rdzeniowa czy rozszczep kręgosłupa.
Teorie powstawania jamistości rdzenia
Istnieje w literaturze wiele teorii na temat patogenezy jamistości rdzenia. Są one następujące:
- O. D’Angers twierdził, że jamistość rdzenia powstaje przez zatrzymanie rozwoju rdzenia kręgowego i degenerację komórek glejowych w rdzeniu kręgowym. Niestety to z kolei przeczy powstawaniu tej patologii dopiero w wieku dorosłym.
- Teoria nowotworowa mówi o tym, że jamistość rdzenia jest efektem rozpadu glejaka rdzenia niskiego stopnia.
- H. Hallopeau twierdził, że jamistość rdzenia jest efektem stanu zapalnego, który generuje niedrożność kanału środkowego rdzenia.
- Teoria krwotoczna mówi o tym, że podłożem jamistości rdzenia może być udar krwotoczny śródrdzeniowy.
- Teoria sekrecyjna mówi o tym, że komórki wyściełające kanał śródkomorowy rdzenia wydzielają płyn, który po zamknięciu kanału ulega uwięźnięciu, tworząc jamę (zamknięcie kanału może być związane ze zmianami wynikającymi z wieku chorego).
- Teoria przesiękowa obejmuje powstawanie jam w przebiegu guzów nowotworowych czy torbieli śródrdzeniowych.
- J. Tannenberg twierdził, że jamistość rdzenia może powstawać w przebiegu obrzęku rdzenia.
- Teoria hydrodynamiczna mówi o tym, że jamistość może powstać ze względu na utrudniony odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego w następstwie trudności w odpływie z komory IV.
Polecamy: Rdzeń kręgowy – anatomia, uszkodzenia i choroby
Jamistość rdzenia – objawy
Objawy jamistości rdzenia są bardzo zróżnicowane. Wśród pierwszych objawów często obserwuje się urazy czy uszkodzenia termiczne, których chory nie czuje. Ma on bowiem zniesione czucie bólu i temperatury. Czucie dotyku i czucie głębokie są zazwyczaj zachowane. Osoby, u których występuje jamistość rdzenia, mogą cierpieć z powodu niedowładów, jak również zaników mięśniowych czy przykurczy. Chorzy skarżą się na piekący ból na przebiegu nerwów obwodowych, a także zaburzenia w zakresie funkcjonowania układu autonomicznego. Asymetryczne, postępujące osłabienie mięśni przykręgosłupowych powoduje skrzywienie kręgosłupa. Często obserwuje się także nietrzymanie stolca czy moczu, zmiany zanikowe skóry i przydatków, a także ogólne osłabienie. Rozległość i stopień nasilenia objawów jamistości rdzenia kręgowego zależą od tego, na jakiej wysokości pojawiają się jamy, a także ile ich jest i jaką mają wielkość. Wysokie umiejscowienie jamy w odcinku szyjnym może stać się nawet zagrożeniem dla życia, szczególnie gdy jamy osiągają wysokość rdzenia przedłużonego, gdzie znajdują się najważniejsze dla podstawowych funkcji życiowych ośrodki.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o układzie kostnym:
Jak rozpoznać jamistość rdzenia?
Podstawową metodą diagnostyczną służącą do rozpoznania jamistości rdzenia jest rezonans magnetyczny. Inne metody obrazowania typu tomografia komputerowa czy zdjęcie rentgenowskie mogą jedynie uwidocznić dodatkowe patologie, jak np. rozszczep kręgosłupa. Mają jednak mniejsze znaczenie w obrazowaniu rdzenia kręgowego i takich zmian, jak jamistość rdzenia, ponieważ uwidaczniają przede wszystkim struktury kostne.
Jamistość rdzenia kręgowego – leczenie
Leczenie jamistości rdzenia opiera się przede wszystkim na neurochirurgii. Konieczna jest również właściwa rehabilitacja. Odgrywa ona kluczową rolę w leczeniu powikłań powstałych na tle jamistości rdzenia, takich jak przykurcze czy niedowłady. Jeśli jamistość rdzenia powstaje na tle innych wad wrodzonych, dąży się również do ich usunięcia. Ważna w terapii jamistości rdzenia jest przewlekła walka z dolegliwościami bólowymi. Stosowane obecnie metody neurochirurgiczne pozwalają często na zahamowanie procesu chorobowego czy też redukcję objawów, jednak nie zawsze dochodzi do całkowitego wyleczenia. Mają na celu zahamowanie postępu patologii, a także zredukowanie objawów. Brak jakichkolwiek działań z zakresu neurochirurgii może być przyczyną inwalidztwa i znacząco pogorszyć komfort życia chorych.
