W przypadku jaskry u dzieci przyczyna zachorowania leży na ogół po stronie predyspozycji genetycznych, ale równie dobrze może być konsekwencją urazów mechanicznych, nowotworów oraz stanów zapalnych. Związana jest także z nieprawidłowościami w budowie gałki ocznej.. Jakie są sposoby leczenia tej choroby?
Czym jest jaskra i jak przebiega?
Jaskra to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób oczu. Zmaga się z nią kilkadziesiąt milionów ludzi na całym świecie. Schorzenie dotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jaskra pogarsza znacznie ostrość widzenia. Oczy chorego często łzawią i są wrażliwe na światło. Zaniedbanie leczenia może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Istotą jaskry są zaburzenia w przepływie cieczy wodnistej w gałce ocznej. U zdrowego człowieka ciecz nieustannie dopływa i odpływa z przedniej komory. U chorego ten proces jest zachwiany, przez co prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe nie zostaje zachowane i jest nieustannie podwyższone. Wzrost ciśnienia w oku prowadzi do stopniowego uszkodzenia nerwu wzrokowego i pogorszenia widzenia.
Jaskry nie powinno się zaniedbać, bo mimo że jest to choroba wyłącznie okulistyczna, może doprowadzić do poważnych kłopotów ze zdrowiem. Jednym ze skutków braku leczenia jest nieodwracalna, całkowita ślepota, która uczyni człowieka niesamodzielnym. Sama operacja jaskry też nie gwarantuje pełnego wyleczenia, ponieważ po zabiegu może dojść do powikłań np. częściowego niedowidzenia lub zaćmy.
Jaskra – przyczyny zachorowania
Bezpośredniej przyczyny jaskry do tej pory nie ustalono, ale wiele mówi się o predyspozycjach genetycznych. Bywa to zauważalne zwłaszcza u dzieci obarczonych dodatnim wywiadem rodzinnym. Nie jest to jednak jedyny czynnik, który może wpływać na pogorszenie ostrości widzenia, dlatego wyróżnia się kilka rodzajów jaskry:
- prostą pierwotną otwartego kąta (JPOK) – jest jaskrą idiopatyczną. Spekuluje się, że przyczyną jej powstania są nieprawidłowości w budowie kąta przesączania. Choroba przebiega podstępnie i bez zauważalnych objawów. Dotyka oboje oczu, doprowadzając do powolnego zaniku nerwu wzrokowego. Ciśnienie wewnątrzgałkowe chorego jest jedynie lekko podwyższone;
- pierwotną zamkniętego kąta (JPZK) – przyczyną tego rodzaju jaskry jest nieprawidłowa budowa kąta tęczówkowo-rogówkowego, co doprowadza do drastycznego wzrostu ciśnienia wewnątrz oka. W efekcie kąt przesączania zostaje zablokowany, a potem zamknięty. Przyczyną blokady jest zmiana szerokości i położenia źrenicy.
- wrodzoną – występuje głównie u niemowląt i dzieci. Specjaliści twierdzą, że jest ona dziedziczna i niemożliwa do wyleczenia, ponieważ w większości przypadków prowadzi do całkowitej utraty wzroku. Rezultatem jaskry pierwotnej, bo tak też mówi się o tym rodzaju, jest wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, które może ujawnić się nawet w prenatalnym okresie rozwoju;
- wtórną – u osoby ze zdiagnozowaną wtórną jaskrą przyczyna zachorowania może być związana z negatywnym oddziaływaniem szeregu czynników na gałkę oczną. Do nich zalicza się: nowotwory, stany zapalne oka oraz urazy mechaniczne;
Przyczyną jaskry mogą być też choroby, które prowadzą do uszkodzenia nerwów wzrokowych np. cukrzyca lub obecność tarczy zastoinowych w oczach. Schorzeniu sprzyjają też wady w budowie anatomicznej oczu np. zaburzenia kąta przesączania, płaska lub wklęsła tęczówka lub twardówkorogówka.
Jak rozpoznać jaskrę?
Rozpoznanie jaskry u dziecka jest o wiele trudniejsze, niż u osoby dorosłej, ponieważ nie potrafi ono być w bezruchu, a jest to konieczne podczas badań diagnostycznych. W związku z tym przeprowadza się je czasem w znieczuleniu ogólnym. Dziecku z podejrzeniem jaskry mierzy się ciśnienie wewnątrzgałkowe, kąt przesączania oraz długość gałki ocznej. Niezbędne jest również badanie dna oka i ocena tarczy nerwu wzrokowego oraz szczegółowy wywiad rodzinny. Diagnostyka okulistyczna jest taka sama u dorosłego, ale badania przebiegają sprawniej i trwają krócej. Rozpoznanie jaskry i stopnia zaawansowania uszkodzeń jest kluczowym elementem w doborze właściwego leczenia. Być może chory ma jeszcze inne wady wzroku, które wymagają farmakoterapii lub korekty.
Leczenie jaskry
Jaskra wymaga często leczenia operacyjnego, dlatego tak ważne jest odnalezienie przyczyny choroby. Jeśli powodem uszkodzeń jest wyłącznie wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, podejmuje się próbę jego obniżenia środkami farmakologicznymi np. beta-blokerami w połączeniu z inhibitorami anhydrazy węglanowej. Jeśli chory ma stwierdzone inne choroby oczu, wykonuje się zabiegi chirurgiczne, które mają na celu nie tylko poprawę jakości widzenia, ale też skorygowanie istniejących wad.
Zobacz film: Choroby oczu
Bibliografia:
1. M. Rękas, K. Skonieczna, I. Grabska-Liberek, J. Wierzbowska, A. Zaleska-Żmijewska, Postępowanie w jaskrze, [w:] Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, https://pto.com.pl/storage/guidelines/8/47529700bce94af1523bd3303c77f18d.pdf, [dostęp: 28.08.2019].
