Obecnie stosowane metody leczenia raka skóry pozwalają zwykle na pełny powrót do zdrowia w szybkim czasie, w przeciwieństwie do czerniaka, który późno wykryty może wywołać wielkie szkody w organizmie.
Leczenie raka skóry
Najczęstszym nowotworem złośliwym jest rak podstawnokomórkowy (BCC). Zazwyczaj choroba nie ma agresywnego przebiegu i dotyczy osób po 80. roku życia. Leczenie nie jest obciążające dla chorego i w większości przypadków kończy się sukcesem.Terapia raka skóry opiera się przede wszystkim na leczeniu operacyjnym. W większości przypadków udaje się wyciąć zmianę, a dla zachowania większego bezpieczeństwa usuwa się również tak zwany margines, czyli fragment zdrowej tkanki - wynoszący od 0,5 do 1 cm. Odsetek nawrotów po tak przeprowadzonym leczeniu ma miejsce jedynie u 5% pacjentów. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, a po wycięciu zmiany zakłada się szwy.
Alternatywą dla leczenia operacyjnego raka skóry jest radioterapia, czyli napromienianie zmiany. Charakteryzuje się ona podobną skutecznością do postępowania chirurgicznego, jednak zwykle wykonuje się ją jedynie, gdy przeprowadzenie zabiegu wiązałoby się z możliwością okaleczenia chorego. Radioterapia sprawia się również doskonale jako leczenie uzupełniające, kiedy nie ma się pewności o zachowaniu odpowiednich marginesów.
W przypadku dużych obszarów skóry zajętych przez nowotwór u chorych z immunosupresją oraz chorzy z ekstremalnie dużą dawką ekspozycji na słońce, kiedy niemożliwa jest całkowita resekcja, stosuje się leki miejscowe - 5-fluorouracyl oraz imikwimod. Leczona tymi preparatami skóra staje się zaczerwieniona, a po kilku tygodniach dochodzi do regeneracji naskórka oraz powrotu do zdrowia.
Leczenie czerniaka
Nowotwór złośliwy skóry o gorszym rokowaniu i przebiegu to czerniak. Im szybciej zastosuje się leczenie, tym większe szanse na powrót do zdrowia, po rozpoznaniu tej choroby ogromne znaczenie ma wybór odpowiedniej terapii i natychmiastowe jej wdrożenie.
Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie biopsji wycinającej - cała zmiana zostaje wycięta wraz z około 2 mm marginesem zdrowej skóry i przesłana do badania histopatologicznego. Taki zabieg można wykonać w przychodni, a pobyt w szpitalu nie jest niezbędny. Po uzyskaniu diagnozy konieczne jest doszczętne usunięcie pozostałej blizny, a grubość marginesów zależy od głębokości naciekania nowotworu.
W celu wykluczenia rozsiewu choroby wykonuje się biopsję węzła wartowniczego, czyli takiego, który stanowi pierwszą stację spływu chłonki z nowotworu, w której mogą znajdować się nieprawidłowe komórki. W przypadku potwierdzenia obecności procesu rozrostowego wykonuje się zabieg radykalny - limfadenektomię, czyli wycięcie węzłów chłonnych. Przed wykonaniem operacji konieczne jest wykonanie badań, które wykluczą obecność przerzutów odległych.
Przerzuty odległe są znakiem znacznego zaawansowania choroby i nie rokują korzystnie. Leczenie każdego przypadku jest rozpatrywane indywidualnie, a pod uwagę bierze się metody chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię, immunoterapię i terapię biologiczną. Zabiegi operacyjne powinny być rozważone u osób, u których istnieją pojedyncze przerzuty. Poprawa rokowania w czerniaku w stadium rozsiewu z roku na rok się poprawia, a nadzieję dają leki takie jak przeciwciało ipilimumab, interleukina 2 czy też wemurafemib, które wpływają korzystnie na czas przeżycia.
Obecnie uważa się, że nie ma żadnych korzyści z uzupełniającego leczenia czerniaka. Indywidualnie rozważa się możliwość zastosowania radioterapii.
Postępowanie po leczeniu nowotworów skóry
Jak w każdym nowotworze niezbędne jest monitorowanie stanu pacjenta po terapii. Po zakończonym leczeniu raka skóry należy pamiętać, iż schorzenie to zdarza się często i można zachorować na niego nawet kilkakrotnie w ciągu życia, natomiast nawroty i przerzuty odległe zdarzają się bardzo rzadko. Mimo wszystko konieczne jest obserwowanie wyglądu swojej skóry w celu jak najszybszej interwencji w przypadku wznowy.
Obserwacja po leczeniu czerniaka musi być prowadzona w sposób dokładniejszy, niż w przypadku raka skóry. Częstość kontroli oraz wybór odpowiednich badań zależy od stadium zaawansowania choroby pierwotnej. Należy wziąć pod uwagę, iż nawroty choroby mogą nastąpić nawet po 10 latach od wyleczenia. Początkowo kontrole są wykonywane częściej - przez pierwsze 2 lata co 3-4 miesięcy - następnie przez 3 lata co pół roku, a w późniejszym czasie raz na rok. W trakcie wizyty lekarz ocenia wygląd blizny oraz bada węzły chłonne, zlecając niekiedy badanie ultrasonograficzne (USG). Warto pamiętać o istnieniu grup wsparcia, które pomogą z uporaniem się z chorobą.
Zobacz film: Czym jest czerniak
Bibliografia:
1. Nowotwory złośliwe skóry. Krajowy Rejestr Nowotworów http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-skory/#a
2. Czerniak skóry. Krajowy Rejestr Nowotworów http://onkologia.org.pl/czerniak-skory-2/
3. Pabiańczyk R. Metody leczenia raka podstawnokomórkowego skóry. [w:] „Chirurgia Polska 2011”, 13, 1, 48–58
4. Rutkowski P. Cutaneous melanoma — diagnostic and therapeutic guidelines in 2016. [w:] Oncol Clin Pract 2015; 11: 216–231.
