Funkcją układu moczowego jest wytwarzanie moczu, magazynowanie go w obrębie pęcherza moczowego oraz okresowe wydalanie na zewnątrz organizmu. Pęcherz moczowy i pozostałe składowe układu moczowego określane są mianem struktur jałowych. Oznacza to, iż nie powinny zawierać patogenów, w tym także bakterii. Czasami zdarza się obecność skąpej flory bakteryjnej w moczu, która zwykle świadczy o nadkażeniu próbki moczu, wskutek nieprawidłowego jej pobrania bądź dostania się do niej bakterii, np. pochodzących z pochwy. Przy pozostałych parametrach moczu w granicach normy nie jest to powodem do niepokoju. Jednakże obfita flora bakteryjna w moczu najczęściej jest przejawem stanu zapalnego dróg moczowych. Przy dodatkowych objawach klinicznych (np. częste lub bolesne oddawanie moczu, świąd przy mikcji) jest ona wskazaniem do określenia patogenu, który jest odpowiedzialny za stan zapalny, a następnie włączenia leczenia celowanego.
Jak zbadać florę bakteryjną w moczu? Badanie ogólne moczu, wskazania do jego wykonania i technika pobrania próbki
Badanie ogólne moczu to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych. Zlecane jest przez lekarzy rodzinnych, a także specjalistów (m.in.: nefrologów, urologów, ginekologów). Analiza próbki moczu jest metodą przesiewową, której ewidentne zalety to: niska cena, szybkość otrzymania wyniku oraz szeroka dostępność. Przy badaniu ogólnym oceniane są właściwości fizyczne moczu, do których należą: barwa, odczyn i przejrzystość. Poza tym mocz badany jest na obecność wielu składników, między innymi białka, glukozy, azotanów, bakterii. Zwykle badanie dotyczy pojedynczej próbki moczu, jednakże czasami są wskazania, aby zbadać mocz pochodzący z dobowej zbiórki.
Najczęściej do wykonania analizy moczu skłaniają uciążliwe objawy przemawiające za infekcją układu moczowego. Zwykle jest to zapalenie pęcherza moczowego, przy którym obserwujemy ból i pieczenie cewki moczowej, zwiększoną częstość oddawania moczu, czasem mogą pojawić się dolegliwości bólowe okolicy nadłonowej. Przy zapaleniu wyższych pięter układu moczowego dolegliwości są jeszcze bardziej nasilone, wraz z gorączką, nudnościami i wymiotami.
Do bakterii, które najczęściej kolonizują drogi moczowe, należą: Escherichia coli, Staphylococcus Saprophyticus, Proteus mirabilis, Klebsiella spp. Zwykle za zakażenie odpowiada jeden gatunek bakterii, jednakże zdarza się, że izolowanych jest kilka gatunków. Mówimy wówczas o mieszanej florze bakteryjnej w moczu.
Na wynik badania moczu duży wpływ ma technika jego pobrania. Niezachowanie odpowiedniej staranności przy pobieraniu próbki może być przyczyną zafałszowania wyniku. W przychodniach i aptekach dostępne są plastikowe pojemniki, które powinny być używane do przechowywania i transportu próbki moczu. Mocz do badania powinien być pobrany rano, z pierwszego oddania moczu po odpoczynku nocnym. Przed pobraniem należy umyć dokładnie okolicę cewki moczowej, nie należy jednak stosować preparatów antybakteryjnych. Do badania powinien trafić mocz z tzw. środkowego strumienia, co oznacza, że pierwszą porcję moczu należy oddać do toalety, dopiero po niej oddać mocz do pojemnika. Zabezpieczona próbka moczu powinna być dostarczona do laboratorium w ciągu 2–3 godzin. Dłuższe przechowywanie moczu może sprawić, iż zaczną w nim zachodzić procesy biochemiczne, które będą przyczyną patologicznego wyniku.
Co o zdrowiu może powiedzieć badanie moczu? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Flora bakteryjna w moczu. Kiedy bakterii jest za dużo i czy zawsze oznaczają zakażenie dróg moczowych?
Należy liczyć się z tym, iż mimo jałowości dróg moczowych od pęcherza moczowego w górę w badanej próbce moczu często znajduje się niewielka ilość bakterii. Ma to związek z przepływem moczu przez cewkę moczową, w której obecne są drobnoustroje, a u kobiet dodatkowo z bliskością pochwy, która również zawiera kolonie bakteryjne. Dlatego podczas badania przyjmuje się, że pewna ilość bakterii w moczu może być obecna. Aby rozróżnić fizjologię od patologii, wprowadzono pojęcie bakteriomoczu znamiennego. Za taki uznaje się liczbę bakterii przekraczającą 105 w 1 ml moczu. Stwierdzenie takiej wartości przy współobecnych objawach wskazujących na zakażenie dróg moczowych jest wskazaniem do wykonania posiewu moczu i po otrzymaniu wyniku zastosowania właściwego leczenia. Jednakże zdarza się, że wynik moczu potwierdza znamienny bakteriomocz, ale pacjent nie ma żadnych dolegliwości, prawidłowa jest także wartość badanych leukocytów w moczu. W takim przypadku diagnozowany jest bakteriomocz bezobjawowy, który wymaga zupełnie innego postępowania terapeutycznego.
