Serce to organ, od którego zależy funkcjonowanie całego organizmu. Odpowiada za dostarczanie wszystkim tkankom tlenu i substancji odżywczych. Na skutek zmian miażdżycowych dojść może do niedokrwienia mięśnia sercowego, które prowadzi do jego martwicy. Leczenie zawału serca powinno zostać podjęte możliwie jak najszybciej, ponieważ martwica komórek następuje już po 15–30 minutach od zamknięcia tętnicy.
Przeczytaj też: Cichy zawał serca – czy można przejść zawał i o tym nie wiedzieć?
Zawał serca – leczenie początkowe
Kluczowym elementem wpływającym na efekty leczenia zawału serca jest czas, w jakim udzielona zostanie pomoc. W ciągu 3–6 godzin umiera zaopatrywana przez tętnicę wieńcową część mięśnia. Po wezwaniu pogotowia ratunkowego leczenie zawału serca skupia się na ułożeniu chorego w sposób minimalizujący ucisk na klatkę piersiową i ułatwieniu oddychania (np. zapewnienie dostępu do świeżego powietrza, zdjęcie elementów garderoby utrudniających swobodne oddychanie). Jeśli istnieje taka możliwość, poszkodowanemu należy podać nitroglicerynę lub ewentualnie pochodne kwasu acetylosalicylowego. W przypadku zatrzymania oddechu konieczne jest rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Po przyjeździe pogotowia ratunkowego choremu zakłada się wenflon do żyły. Podaje się mu niepowlekaną tabletkę aspiryny, leki przeciwpłytkowe hamujące agregację płytek krwi, nitroglicerynę (jeśli wcześniej ich nie zażył), podłącza się mu tlen do oddychania, a w razie konieczności stosuje się środki przeciwbólowe. Chory zanoszony jest do karetki na noszach lub krześle.
Leczenie szpitalne zawału serca
Każda osoba z rozpoznaniem martwicy mięśnia sercowego musi być natychmiast przyjęta do szpitala. Najczęstszą przyczyną ataku serca jest zakrzep w tętnicy wieńcowej. Stąd też zasadniczym celem terapii jest udrożnienie zatkanego naczynia krwionośnego, zapobieganie narastaniu skrzepu oraz powiększaniu się martwicy. Leczenie szpitalne zawału serca determinowane jest typem martwicy, ogólnym stanem chorego czy możliwościami technicznymi placówki, do której został przewieziony. Początkowo przeprowadza się koronarografię, nazywaną też angiografią lub cewnikowaniem tętnic wieńcowych. Badanie umożliwia uwidocznienie i ocenę stanu naczyń krwionośnych. Podejmuje się terapię trombolityczną – leki rozpuszczające skrzepy w tętnicach wieńcowych. Kolejnym etapem leczenia zawału mięśnia sercowego jest przezskórna angioplastyka wieńcowa (PCI), potocznie zwana balonikowaniem. Zabieg powinien być wykonany w ciągu 2 godzin od przyjęcia do szpitala. Polega na wprowadzeniu w miejsce zwężenia tętnicy specjalnego balonu, który się rozpręża i zwiększa światło naczynia. W cięższych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne – wszczepienie by-passów. Zabieg nazywany jest inaczej pomostowaniem aortalno-wieńcowym (CABG). Polega na wytworzeniu sztucznych połączeń między tętnicą główną a tętnicami wieńcowymi. Poprawę ukrwienia niedokrwionego mięśnia sercowego zapewnia ominięcie miejsc zwężeń w naczyniach.
Zawał mięśnia sercowego i leczenie po hospitalizacji
Po przebyciu zawału mięśnia sercowego bardzo duży wpływ na rokowania ma leczenie po hospitalizacji. Obejmuje ono farmakoterapię i postępowanie niefarmakologiczne, opierające się na modyfikacji stylu życia. Konieczne jest zaprzestanie spożywania alkoholu i palenia papierosów oraz unikanie biernego narażenia na dym tytoniowy. Ważną rolę w leczeniu po zawale serca odgrywa systematyczna aktywność fizyczna i redukcja nadmiernej masy ciała. Intensywność wysiłku dostosowywana jest do możliwości chorego. Zaleca się wysiłek umiarkowany, półgodzinny, podejmowany 5 razy w tygodniu. Rekomendowane formy aktywności stanowią jazda na rowerze, marsz, pływanie, nordic walking, taniec. Zmianie ulec powinien sposób odżywiania. Ograniczyć trzeba całkowitą podaż tłuszczu, spożycie soli, kwasów tłuszczowych nasyconych. Dieta opierać się powinna na warzywach, owocach, rybach morskich, pełnoziarnistych produktach zbożowych, chudym mięsie, niskotłuszczowych produktach nabiałowych. Duże znaczenie w leczeniu po zawale przypisuje się normalizacji poziomu cholesterolu oraz kontroli wartości ciśnienia tętniczego krwi.
Leczenie farmakologiczne po zawale serca
Leczenie farmakologiczne po zawale serca zmniejsza ryzyko wystąpienia kolejnego ataku. Wśród leków, jakie powinien przyjmować chory, wymienia się m.in.:
- hamujące działanie płytek krwi – zmniejszają ich lepkość i krzepnięcie,
- blokujące receptory beta-adrenergiczne – zwalniają czynność serca, obniżają ciśnienie tętnicze oraz napięcie ścian lewej komory, poprawiają dzięki temu bilans tlenowy niedokrwionego mięśnia,
- inhibitory konwertazy angiotensyny – obniżają ciśnienie tętnicze krwi, rozszerzają naczynia krwionośne, poprawiają hemodynamikę lewej komory serca, przywracają funkcję śródbłonka, działają antyproliferacyjne, zmniejszają agregację płytek,
- statyny – obniżają poziom cholesterolu we krwi,
- inne środki dopasowane do potrzeb chorego.
Przeczytaj też: Koronawirus udaje zawał serca? Najświeższe doniesienia z USA
Bibliografia:
- K. Niedolaz, K. Hałas, A. Kaźmierczak-Dziuk, Postępowanie z chorym po zawale serca, [w:] „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2011, 7(3), s. 186–198.
- M. Dłużniewska, I. Pakulska, A. Budaj, Zasady postępowania po zawale serca, [w:] „Postępy Nauk Medycznych”, 2000, 3, s. 3–9.
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie. T. I, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.
- B. Więckowska, Proces leczenia w Polsce – analizy i modele. Tom II: Kardiologia, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2015.
Zobacz, jak wygląda zawał serca u dzieci.
