Pojęcie smog wywodzi się z języka angielskiego i powstało ze zbitki dwóch słów: smoke (dym) i fog (mgła). Smog to nic innego jak związki chemiczne, pyły i wilgotne powietrze. Jest obecnie powszechnie występującym zjawiskiem, dlatego opracowana została specjalna mapa smogowa, która informuje o stopniu zanieczyszczenia powietrza w poszczególnych regionach Polski i Europy.
Co to jest mapa smogowa?
Zanieczyszczenie powietrza w postaci smogu uważane jest za konsekwencję postępującej globalizacji i szkodliwego wpływu człowieka na środowisko. To obecnie powszechne zjawisko stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet ludzkiego życia. Dlatego też, aby informować społeczeństwo o stopniu zanieczyszczenia powietrza, powstała specjalna mapa smogowa.
Jest ona opracowywana na podstawie danych pochodzących z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Dostępna jest w internecie, a w sytuacji wzmożonych alarmów smogowych prezentowana bywa podczas programów z prognozą pogody. Ze względu na rosnący problem smogu w Polsce powstały nawet specjalne aplikacje na telefon informujące o stopniu zanieczyszczenia powietrza.
Polecamy: Czy smog występuje tylko zimą? Co to jest smog wtórny?
Co powoduje zanieczyszczone powietrze? Skąd w ogóle wziął się problem smogu? Odpowiedź na filmie:
Jak czytać mapę smogową?
Na mapie różnymi kolorami zaznaczone są wyniki pomiarów stężenia m.in. pyłu PM10, pyłu PM2,5 i benzenu:
1. Kolor ciemnozielony
Stan powietrza: bardzo dobry.
Opis: niewielkie zanieczyszczenie (lub jego brak), które nie stanowi zagrożenia dla zdrowia; warunki bardzo sprzyjające do wszelkiej aktywności na wolnym powietrzu.
Stężenie pyłu PM10 (w µg/m3): 0-21
Stężenie pyłu PM2,5 (w µg/m3): 0-13
Stężenie benzenu (w µg/m3): 0-6
2. Kolor jasnozielony
Stan powietrza: dobry.
Opis: jakość powietrza zadowalająca; zanieczyszczenie powoduje niskie ryzyko zagrożenia dla zdrowia; można przebywać na wolnym powietrzu i wykonywać bez ograniczeń dowolną aktywność.
Stężenie pyłu PM10 (w µg/m3): 21-61
Stężenie pyłu PM2,5 (w µg/m3): 13-37
Stężenie benzenu (w µg/m3): 6-11
3. Kolor żółty
Stan powietrza: umiarkowany.
Opis: jakość powietrza dopuszczalna, akceptowalna, zanieczyszczenie jest umiarkowanie szkodliwe w przypadku osób niezwykle na nie wrażliwych, w tym dla osób chorych, starszych, kobiet w ciąży i małych dzieci; warunki umiarkowane do aktywności na wolnym powietrzu.
Stężenie pyłu PM10 (w µg/m3): 61-101
Stężenie pyłu PM2,5 (w µg/m3): 37-61
Stężenie benzenu (w µg/m3): 11-16
4. Kolor pomarańczowy
Stan powietrza: dostateczny.
Opis: zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla zdrowia i może mieć negatywne skutki zdrowotne; należy rozważyć ograniczenie (skrócenie lub rozłożenie w czasie) aktywności na wolnym powietrzu, szczególnie jeśli wymaga ona długotrwałego lub wzmożonego wysiłku fizycznego.
Stężenie pyłu PM10 (w µg/m3): 101-141
Stężenie pyłu PM2,5 (w µg/m3): 61-85
Stężenie benzenu (w µg/m3): 16-21
5. Kolor czerwony
Stan powietrza: zły.
Opis: wartość niezdrowa, osoby chore, starsze, kobiety w ciąży i małe dzieci powinny unikać przebywania na wolnym powietrzu, a pozostała populacja powinna ograniczyć do minimum wszelką aktywność fizyczną na wolnym powietrzu.
Stężenie pyłu PM10 (w µg/m3): 141-201
Stężenie pyłu PM2,5 (w µg/m3): 85-121
Stężenie benzenu (w µg/m3): 21-51
6. Kolor czarny
Stan powietrza: bardzo zły.
Opis: wartość bardzo niezdrowa, niebezpieczeństwo poważniejszych skutków zdrowotnych; osoby szczególnie wrażliwe powinny bezwzględnie unikać przebywania na wolnym powietrzu, pozostała populacja powinna ograniczyć przebywanie na wolnym powietrzu do niezbędnego minimum; odradzane są wszelkie aktywności fizyczne na zewnątrz.
Stężenie pyłu PM10 (w µg/m3): > 201
Stężenie pyłu PM2,5 (w µg/m3): > 121
Stężenie benzenu (w µg/m3): > 51
Jak się zachować przy bardzo dużym stężeniu smogu? Zobaczcie:
Jak prezentuje się mapa smogowa Polski?
Mapa smogowa Polski aktualizowana jest na bieżąco na podstawie danych pozyskanych ze stacji pomiarowych, które znajdują się w miastach liczących powyżej 100 tysięcy mieszkańców. Na terenie Polski istnieje 305 takich stacji.
Występowanie smogu determinowane jest warunkami pogodowymi. Dlatego porą zimową jakość powietrza jest najgorsza. W tym czasie w większości województw odnotowuje się znacznie podwyższone normy. Problem ten dotyczy zwłaszcza województwa śląskiego, małopolskiego, łódzkiego i dolnośląskiego, a także opolskiego, kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego, podkarpackiego i mazowieckiego. Na początku ubiegłego roku w południowej Polsce wystąpiło rekordowo wysokie zanieczyszczenie powietrza – normy pyłów PM10 i PM2,5 zostały przekroczone o ponad 3000%. Na podstawie bieżących danych pomiarowych (stan z 14 maja 2018 roku) w całym kraju zanotowano bardzo dobre lub dobre pomiary zanieczyszczeń powietrza.
Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia z końca 2016 roku, opracowanego na podstawie danych zebranych przez Europejską Agencję Środowiska, aż 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej leży w Polsce. Wśród nich wymienia się m.in.: Żywiec, Pszczynę, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Suchą Beskidzką, Kraków, Katowice, Nowy Sącz, Wadowice, Zduńską Wolę, Gliwice i Sosnowiec.
Polecamy: Dzieci i kobiety w ciąży są szczególnie narażone na negatywne działanie smogu
Jak walczyć ze smogiem? Jak możemy sobie pomóc? Czy warto kupować maski antysmogowe? Jeśli tak, to jakie wybrać? Sprawdź:
Jak prezentuje się mapa smogowa Europy?
Fatalna jakość powietrza w Polsce to niemalże standard, a kraj plasuje się w europejskiej czołówce rankingów państw z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Na podstawie rocznego sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska „Jakość powietrza w Europie” z 2017 roku Estonia, Finlandia, Islandia i Irlandia to państwa, w których stężenia pyłu były najmniejsze.
W krajach Unii Europejskiej poziomy informowania o smogu (PM10) są dużo niższe niż w Polsce. Dla przykładu w Szwajcarii wynosi on 75, w Wielkiej Brytanii 101, we Włoszech, Macedonii i Finlandii 50, podczas gdy w Polsce jest to 200 μg/m3.
Mapa smogowa Europy, znana jako Europejski wskaźnik jakości powietrza (z ang. European Air Quality Index), to nowy serwis internetowy Europejskiej Agencji Środowiska i Komisji Europejskiej dostarczający aktualne informacje na temat jakości powietrza w oparciu o pomiary pochodzące z ponad 2000 stacji w Europie. Oprócz bieżących danych mapa posiada też dostęp do grafiki przedstawiającej sytuację z ostatnich 100 dni, przegląd średniego rocznego zanieczyszczenia i wywołanych przez nie przedwczesnych zgonów.
Bibliografia:
1. Treder M., Smog zagrożeniem bezpieczeństwa zdrowotnego w Polsce, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, 2017, 11(1), s. 190-204.
2. Magiera A., Balcerzak B., Różnice w informowaniu o zanieczyszczeniu powietrza w Krakowie w sezonie grzewczym i poza nim przez prasę lokalną wydaną w latach 2009–2013, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu”, 2015, 2(43), s. 81-88.
