Przez wiele lat pojęcie inteligencji uznawano za tożsame ze sprawnością umysłu w zakresie czynności poznawczych – spostrzegania, zapamiętywania, analizy. W 1983 r. amerykański psycholog Howard Gardner zaproponował rozszerzenie definicji poza obszar umiejętności mierzonych przez testy psychometryczne (np. test Wechslera), twierdząc, że zdolność do funkcjonowania w rzeczywistości zależy także od innych cech umysłu. Przedstawił teorię inteligencji wielorakiej, jeden z jej typów określając mianem interpersonalnej, czyli społecznej. Nie było to pojęcie nowe – po raz pierwszy pojawiło się w 1920 r. w pismach innego amerykańskiego psychologa, Edwarda Thorndike’a. Odnosiło się do zdolności rozumnego działania w relacjach międzyludzkich oraz kierowania innymi. Termin „inteligencja społeczna” spopularyzował Daniel Goleman (także amerykański psycholog), wydając w 2017 r. książkę o takim tytule.
Jak rozpoznać fobię społeczną? Czym różni się ona od nieśmiałości? Odpowiedź znajdziecie na filmie:
Inteligencja interpersonalna – zakres umiejętności
Wysoka inteligencja interpersonalna to zdolność rozpoznawania i rozumienia ludzkich emocji, intencji, zachowań oraz adekwatnego na nie reagowania. W pojęciu tym zawiera się też umiejętność jasnego, efektywnego komunikowania własnych myśli, zamiarów, potrzeb. Świadomość różnic pomiędzy ludźmi, empatia i asertywność to cechy, które przekładają się na łatwość nawiązywania relacji, predyspozycję do budowania satysfakcjonujących więzi oraz harmonijnego współdziałania z innymi osobami.
Człowiek obdarzony wysoką inteligencją interpersonalną najczęściej potrafi:
- spoglądać na rozmaite zagadnienia z różnych perspektyw,
- porozumieć się z każdym, niezależnie od różnic poglądów,
- trafnie interpretować przyczyny postępowania i zamiary innych ludzi,
- uważnie, aktywnie słuchać,
- kontrolować własne emocje i adekwatnie je wyrażać,
- umiejętnie formułować i przyjmować krytykę,
- dbać o komfort drugiego człowieka, jednocześnie nie zaniedbując własnych potrzeb.
Inteligencja interpersonalna pozwala czuć się swobodnie w towarzystwie. Obdarzone nią osoby przeważnie mają rozległą wiedzę i zainteresowania, ponieważ najszybciej i najchętniej uczą się poprzez kontakty międzyludzkie. Potrafią dobierać repertuar zachowań i sposób komunikacji tak, by z korzyścią dla obu stron wymieniać opinie. Doskonale funkcjonują w zespołach, a dzięki swoim umiejętnościom często zostają ich liderami.
Inteligencja interpersonalna w praktyce
Osoby o wysokim poziomie inteligencji interpersonalnej bardzo dobrze radzą sobie w kontaktach międzyludzkich. Z tego względu bez trudu przychodzi im budowanie satysfakcjonujących relacji w życiu osobistym. Ich zdolność empatii sprawia, że łatwo zyskują przyjaciół. Z sukcesem budują głębokie, oparte na porozumieniu więzi partnerskie. Ze swoimi nieprzeciętnymi kompetencjami „miękkimi” dobrze radzą sobie także w życiu zawodowym. Potrafią współpracować, integrując przy tym zespół i łagodząc konflikty. Często obejmują stanowiska kierownicze, ponieważ mają umiejętność „zarażania” swoimi ideami, efektywnego zarządzania ludźmi, motywowania ich do działania, tworzenia dobrej atmosfery pracy. Osoby obdarzone wysoką inteligencją interpersonalną doskonale sprawdzają się w roli mediatorów, negocjatorów, menedżerów, handlowców, specjalistów w dziedzinie PR lub HR, polityków, adwokatów, nauczycieli, terapeutów, lekarzy – w zawodach, w których sukces zależy w dużej mierze od zdolności nawiązywania pozytywnych relacji z ludźmi.
Inteligencja interpersonalna – ćwiczenia
Inteligencję, pojmowaną jako sprawność w zakresie czynności poznawczych, uznawano za cechę wrodzoną, nieznacznie tylko rozwijającą się w procesie uczenia. Badania testami psychometrycznymi wskazują na to, że iloraz inteligencji pozostaje niezmienny w ciągu życia, co dowodziłoby powyższej tezy. Ta jednak często podlega krytyce w związku z faktem, że możliwości ludzkiego umysłu wciąż zaskakują badaczy. Istnieją także niezaprzeczalne różnice pomiędzy osobami o podobnym ilorazie inteligencji – niektórzy z nich są znacznie lepiej przystosowani do rzeczywistości od innych. Właśnie tego rodzaju obserwacje skłaniają wielu psychologów do rozszerzania definicji inteligencji. Co więcej, jej istotny składnik, za jaki uznaje się współcześnie zdolności interpersonalne, to obszar, który może podlegać modyfikacji.
Zasób umiejętności związanych z relacjami międzyludzkimi jest w pewnym stopniu uwarunkowany cechami genetycznymi i procesem socjalizacji, jaki następuje w dzieciństwie. Każdy człowiek może jednak rozwijać swoje kompetencje społeczne. Najlepszym, dostępnym dla każdego sposobem kształtowania inteligencji interpersonalnej jest angażowanie się w relacje z ludźmi – uczestniczenie w spotkaniach towarzyskich, życiu lokalnych społeczności, przynależność do kół zainteresowań, podejmowanie pracy charytatywnej itp. Każda znajomość z drugim człowiekiem stwarza okazję do poznawania różnych sposobów myślenia, konfrontacji własnych przekonań z opiniami innych osób, trenowania umiejętności słuchania czy asertywnego wyrażania swoich uczuć i potrzeb. Zdolności interpersonalne można pogłębiać także poprzez lekturę literatury poświęconej temu zagadnieniu, uczestnictwo w szkoleniach i warsztatach w tym zakresie. Cennym i pomocnym doświadczeniem może być udział w kilkudniowym treningu interpersonalnym.
