Infekcyjne zapalenie wsierdzia polega na zakażeniu wsierdzia w obrębie jam serca, czyli komór i przedsionków, w obrębie zastawek, jak również zapaleniu śródbłonka, czyli wewnętrznej warstwy dużych naczyń krwionośnych klatki piersiowej. Stan zapalny może być związany z obecnością ciał obcych w sercu (np. elektrody). Najczęściej rozwija się na zastawce mitralnej i aortalnej.
Przyczyny infekcyjnego zapalenia wsierdzia
Jednym z czynników ryzyka wystąpienia infekcyjnego zapalenia wsierdzia jest wszczepienie urządzeń kardiologicznych. Czynnikiem etiologicznym w tym przypadku są gronkowce. Wśród czynników zakaźnych infekcyjnego zapalenia wsierdzia wymienia się przede wszystkim bakterie, w tym głównie gronkowce i paciorkowce. Grupą, w której etiologia zakażenia jest określona jako mieszana, są najczęściej narkomani. Do infekcyjnego zapalenia wsierdzia predysponują niektóre choroby serca, ale również inne czynniki m.in.:
- długotrwałe utrzymywanie cewników w żyłach centralnych,
- upośledzenie odporności,
- choroba reumatyczna,
- wady zastawkowe,
- kardiomiopatia przerostowa,
- narkomania,
- ciała obce w układzie naczyniowym czy sercu,
- protezy zastawkowe,
- zabiegi kardiochirurgiczne.
Zobaczcie, kiedy powinno się udać na wizytę do kardiologa:
Objawy infekcyjnego zapalenia wsierdzia
Objawy infekcyjnego zapalenia wsierdzia obejmują przede wszystkim wysoką gorączkę z towarzyszącymi dreszczami, czasami stan podgorączkowy. Często występują symptomy grypopodobne w postaci złego samopoczucia, nadmiernego zmęczenia, utraty apetytu, spadku masy ciała, bólu głowy, mięśni i stawów, a czasem także nudności.
Objawy swoiste dla infekcyjnego zapalenia wsierdzia są zależne od tego, czy dotyczy ono lewej części serca, czy prawej. W przypadku zajęcia lewej połowy serca dochodzi do obrzęku płuc, objawów niewydolności serca, a niejednokrotnie obecny jest szmer niedomykalności uszkodzonej zastawki. Infekcyjne zapalenie wsierdzia przyczynia się do tworzenia zatorów w ośrodkowym układzie nerwowym, w tętnicach nerkowych, krezkowych czy zatoru w tętnicach wieńcowych (bardzo rzadko). Infekcyjne zapalenie wsierdzia prawej części serca związane jest z objawami zapalenia płuc, objawami zatorowości płucnej, czyli kaszlem i bólem w klatce piersiowej, krwiopluciem i dusznością.
Co robić przy podejrzeniu infekcyjnego zapalenia wsierdzia?
W przypadku podejrzenia infekcyjnego zapalenia wsierdzia konieczne jest przede wszystkim wykonanie posiewów krwi. Ważne by były one pobrane przed wdrożeniem antybiotykoterapii. Pobiera się co najmniej 3 próbki krwi w 30-minutowych odstępach czasu. Za każdym razem konieczne jest około 10 ml krwi zarówno w kierunku bakterii tlenowych, jak i beztlenowych. Krwi na posiew nie pobiera się z obecnych już w naczyniach cewników. W niektórych przypadkach (przy podejrzeniu zakażenia Chlamydią czy Legionellą, wykonuje się również badania serologiczne). W dalszej kolejności konieczne jest badanie echokardiograficzne, które pozwala wykryć echogeniczne twory przytwierdzone do serca, jak również uwidaczniające zaburzenia pracy zastawek serca. W diagnostyce infekcyjnego zapalenia wsierdzia wykonuje się również badania laboratoryjne, pozwalające stwierdzić wzrost wskaźników zapalnych, odchylenia w badaniu morfologicznym czy obecność krwi i białka w moczu. W EKG zmiany są zazwyczaj nieswoiste. Czasami poszerza się diagnostykę o tomografię komputerową.
Kryteria rozpoznania infekcyjnego zapalenia wsierdzia obejmują tzw. kryteria duże:
- dodatni wynik posiewów krwi z drobnoustrojami typowymi dla infekcyjnego zapalenia wsierdzia,
- potwierdzenie infekcyjnego zapalenia wsierdzia w badaniach obrazowych.
Oraz kryteria małe:
- gorączka,
- zjawiska immunologiczne,
- zatory,
- współistnienie czynnika ryzyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia,
- dodatni wynik posiewu krwi.
Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu dwóch kryteriów dużych lub 1 dużego i 3 małych, lub 5 małych.
Leczenie infekcyjnego zapalenia wsierdzia
W leczeniu zastosowanie ma przede wszystkim antybiotykoterapia, modyfikowana względem wyników posiewów krwi. Dołącza się też profilaktykę przeciwgrzybiczą. Konieczna jest również operacja, lecz to stan chorego warunkuje, kiedy może zostać przeprowadzona. Jeśli przyczyną jest wszczepione urządzenie kardiologiczne, konieczne jest rozważenie usunięcia mechanizmu, ewentualne wprowadzenie urządzenia zastępczego.
Profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia
Wśród metod profilaktyki infekcyjnego zapalenia wsierdzia wymienia się te nieswoiste, jak higiena jamy ustnej, odkażanie ran, ograniczenie ilości przyjmowanych antybiotyków (jeśli nie ma do tego medycznych przeciwwskazań) czy kontrolowanie ilości cewników naczyniowych. Równie ważne jest przestrzeganie zasad higieny i dezynfekcji w opiece nad chorym oraz stosowanie profilaktycznej antybiotykoterapia przy protezach zastawkowych, zabiegach kardiochirurgicznych czy wewnątrznaczyniowych.
