Hyzop lekarski, zwany także józefkiem lub józefką, w średniowieczu wykorzystywany był w celach leczniczych. Najlepsze warunki do jego uprawy występują w Afryce, skąd pochodzi. Można spotkać go także w Polsce.
Czym jest hyzop lekarski i gdzie go spotkać?
Hyzop lekarski jest krzewem o niewielkich gabarytach. Zazwyczaj osiąga wysokość 20–30 cm, jednak sprzyjające warunki rozwojowe mogą sprawić, że urośnie aż do metra. Ma sztywne łodygi oraz wąskie i spiczaste liście. Ziele to w okresie od lipca do października wypuszcza drobne niebiesko-fioletowe kwiaty.
Hyzop wywodzi się z Afryki Północnej, z terenów dzisiejszej Algierii i Maroka. Występował także na Kaukazie, w południowej i środkowej Europie oraz w zachodniej Azji – w Iranie i Turcji. Rozprzestrzenił się po świecie, zahaczając także o Amerykę Północną. Obecnie ziele hyzopu jest dosyć często spotykane na wielu szerokościach geograficznych, zwłaszcza przy drogach i w ogrodach.
Jak uprawiać hyzop?
Przy uprawie hyzopu lekarskiego wskazane jest wykorzystanie nasłonecznionego miejsca, chociaż sprawdzi się także lekko zacienione. Ziele powinno być wysiewane prosto do gleby na głębokość do 1 cm.
Najlepsza do uprawiania ziela hyzopu jest wapienna, sucha i skalista gleba o czynniku pH 5–7,5. Jednak z powodzeniem wyrośnie także na każdym innym podłożu, pod warunkiem że będzie ono bogate w azot. Przy upływie starszych roślin zalecane jest uzupełnianie gleby nawozami azotowymi, zwłaszcza wiosną.
Roślina rozmnaża się z nasion wysianych do gleby na kilka tygodni przed nadejściem ciepłych dni wiosny. Wzrost hyzopu następuje w ciągu 2–3 tygodni od wysiewu. Zaleca się zbieranie go w okresie od kwietnia do lipca. Może być rozmnażany także przez odnóżki i podział korzenia.
Hyzop lekarski – właściwości
Zarówno liście, jak i kwiaty oraz łodygi hyzopu lekarskiego zawierają bogactwo niezwykle aromatycznych olejków eterycznych. Roślina jest także źródłem antyoksydantów. Ma działanie wykrztuśne i oczyszcza drogi oddechowe z zalegającej wydzieliny – sprawdzi się w tym celu zwłaszcza w postaci herbaty z dodatkiem miodu. Działa także bakteriobójczo, przeciwzapalnie, moczopędnie i wiatropędnie. Ogranicza również pocenie.
Ziele hyzopu wspiera pracę układu pokarmowego. Reguluje procesy trawienne, działa stymulująco na ruchy perystaltyczne jelit i wspomaga wydzielanie soku żołądkowego. Wzmaga apetyt, ale również pomaga zmniejszyć uczucie sytości.
Hyzop lekarski – zastosowanie
Już starożytni Rzymianie wykorzystywali właściwości smakowe hyzopu i przygotowywali z niego wino. W średniowieczu zakonnicy przyprawiali różne sosy i zupy wyciągami z tego zioła.
Ze względu na występujące w hyzopie olejki aromatyczne jest on lubiany przez pszczoły. Pobierają one nektar z kwiatów i wytwarzają ciekawie pachnący miód. Wyciąg z hyzopu lekarskiego stosowany jest w likierach i przy produkcji niektórych wód kolońskich.
Wykorzystywany jest również w medycynie. Wspomaga leczenie chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego i zwalcza biegunki. Poprzez działanie wykrztuśne wspomaga leczenie infekcji gardła, ale także działa pomocniczo w zwalczaniu grypy, przeziębień i anginy. Może być stosowany także jako płukanka.
Ziele hyzopu stosowane jest w leczeniu grzybicy stóp. Pomaga łagodzić dolegliwości związane z kontuzjami i trudno gojącymi się ranami. Działa pomocniczo przy leczeniu zapaleń układu moczowego. Hyzop wykazuje także działanie zmniejszające ból w schorzeniach artretycznych i reumatycznych.
Osoby w podeszłym wieku mogą stosować hyzop lekarski przy problemach nierozdzielnie związanych z wiekiem, powinny jednak zasięgnąć w takim przypadku opinii lekarza, zwłaszcza jeśli przyjmują lekarstwa lub cierpią na przewlekłe choroby. W przypadku dzieci warto skonsultować leczenie hyzopem z lekarzem pediatrą.
Hyzop ma także inne, oprócz leczniczego, zastosowanie. Sprawdza się doskonale jako przyprawa do różnego rodzaju zup, sosów, dań warzywnych i marynat. Liście i kwiaty hyzopu stanowią interesujący dodatek do mięsa (np. jako farsz), także drobiowego. Sprawdzą się także jako składnik sałatek warzywnych oraz owocowych, z powodu charakterystycznego posmaku nieco zbliżonego do smaku mięty. W celach relaksacyjnych pomoże wypicie herbaty z ziela hyzopu połączonego z melisą i miętą.
Hyzop lekarski – przeciwwskazania
Ziele hyzopu, zwłaszcza przyjmowane w nadmiarze, może wywołać niepożądane efekty. Jego zbyt duże ilości powodują drgawki oraz krwawienia z dróg rodnych. Dlatego też zabronione jest długotrwałe stosowanie wysokich dawek hyzopu przez kobiety w ciąży – ziele może spowodować poronienie.
