Frakcja wyrzutowa (z ang. ejection fraction, w skr. EF) lewej komory serca powinna przekraczać 65%. Poniżej wartości 50% diagnozowana jest niewydolność serca. Jeśli frakcja wyrzutowa wynosi poniżej 20%, najczęściej mówi się o poważnym zagrożeniu życia i konieczności szybkiej transplantacji serca.
Co to jest frakcja wyrzutowa?
Jak informują lekarze, frakcja wyrzutowa jest stosunkiem objętości wyrzutowej serca (SV) do objętości końcoworozkurczowej komory serca (EDV). Objętość wyrzutowa serca to ilość krwi, która jest wtłaczana przez jedną z komór serca do zbiornika tętniczego podczas pojedynczego skurczu. Przykładowo, u mężczyzny o masie ok. 70 kg w pozycji leżącej podczas spoczynku każda z komór tłoczy blisko 80 ml krwi w czasie jednego cyklu pracy serca (skurcz przedsionków, skurcz komór, rozkurcz serca). Ostatecznie w każdej z komór serca pozostaje po ok. 50 ml krwi, która jest określana mianem krwi zalegającej.
Objętość końcoworozkurczowa, zwana także objętością późnorozkurczową, jest objętością krwi, która znajduje się w komorach serca przed fazą skurczu komór. Ilość krwi ma duży wpływ na siłę skurczu (im większa objętość, tym większa siła). Zazwyczaj objętość końcoworozkurczowa wynosi ok. 120 ml krwi. Zakłada się, że normą jest przedział od 65 do 240 ml. Wyróżnia się frakcję wyrzutową lewej komory serca (LVEF, EF) oraz frakcję wyrzutową prawej komory serca (RVEF).
Kiedy określa się frakcję wyrzutową?
Wartość frakcji wyrzutowej określana jest podczas echokardiografii (ECHO serca). To badanie ultrasonograficzne (USG) serca, które pozwala ocenić budowę oraz czynność tego narządu. Wskazaniami do jego wykonania są: zawał serca, podejrzenie wad i niewydolności serca, choroba wieńcowa, arytmia, długotrwałe nadciśnienie tętnicze, a także choroby osierdzia. Badanie można wykonać za darmo po wcześniejszym otrzymaniu skierowania od lekarza specjalisty.
Normy frakcji wyrzutowej
Zdrowe serce jest w stanie wypompować od 50 do 70% krwi w czasie jednorazowego skurczu. Wartość w tym zakresie uznawana jest za prawidłową. Wartość mniejsza niż 50% uznawana jest za wynik poniżej normy. W takiej sytuacji diagnozowana jest niewydolność serca. Wynik frakcji wyrzutowej znacznie poniżej normy (35% i mniej) uznawany jest za zagrożenie życia ze względu na bardzo wysokie ryzyko nagłej śmierci sercowej. Frakcja wyrzutowa poniżej normy oznacza, że serce osoby badanej nie jest w stanie dostarczać krwi bogatej w tlen. Przyczyną niskiej frakcji wyrzutowej jest najczęściej mięśnia sercowego.
Niska frakcja wyrzutowa a niewydolność serca
Diagnozowana na podstawie frakcji wyrzutowej niewydolność serca może mieć charakter przewlekły, a także może być wywołana chorobą niedokrwienną serca, przewlekłym nadciśnieniem tętniczym, a także kardiomiopatiami. Niewydolność serca może mieć charakter nagły. Taka sytuacja ujawnia się w trakcie badania frakcji wyrzutowej u osób po zawale serca, a także z zapaleniem mięśnia sercowego. Niewydolność lewej komory serca wpływa na spadek wydolności wysiłkowej. Znaczna niewydolność serca zwiększa ryzyko zastoju w krążeniu płucnym, a także obrzęku płuc. Należy pamiętać, że frakcja wyrzutowa może się poprawić, jeśli podjęte zostanie właściwe leczenie.
Niska frakcja wyrzutowa – skutki dla organizmu
Zdaniem kardiologów bardzo niebezpieczną sytuacją jest wartość frakcji wyrzutowej w badaniu ECHO serca poniżej 35%. U osób z takimi parametrami najczęściej są widoczne typowe objawy niewydolności serca, takie jak przewlekłe zmęczenie, krótki oddech. U osób z bardzo niską frakcją wyrzutową dochodzi do częstych duszności w trakcie spoczynku, które uniemożliwiają wykonywanie najprostszych codziennych czynności. Serce, które słabo pompuje krew, zagraża życiu, dlatego konieczna jest szybka interwencja medyczna. Leczenie przewlekłej niewydolności serca skupia się na farmakologicznych metodachterapii, takich jak stosowanie leków z grupy beta-blokerów, antagonistów receptora aldosteronu, leków diuretycznych, ACE inhibitorów, a także leków intropowo dodatnich, które zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego.
W sytuacji ostrej niewydolności serca konieczne jest podanie leków przeciwwstrząsowych lub mechanicznego wspomagania mięśnia sercowego. Niewydolność serca może być leczona poprzez wszczepienie kardiowertera-defibrylatora, które działaniem przypomina rozrusznik serca. Ponadto stale monitoruje ono pracę serca. W przypadku ewentualnego zagrożenia życia kardiowerter-defibrylator wysyła impuls elektryczny, który przywraca normalny rytm serca.
Bibliografia
1. Gołąb B.K, Traczyk W. Z., Karasek M., Anatomia i fizjologia człowieka: podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1986
2. Klimczak K. Echokardiografia kliniczna, Urban & Partner, Wrocław 2007
3. Sobkowicz B. Echokardiografia w stanach naglących, Urban & Partner, Wrocław 2002
4. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011.
