Współcześnie większość ludzi nie rozstaje się ze smartfonem, używając go nie tylko do kontaktu z bliskimi czy klientami, ale też jako istotnego narzędzia pracy, rozrywki oraz źródła wiedzy. Co więcej, telefony komórkowe zastąpiły wiele przedmiotów codziennego użytku – budzik, terminarz, mapę, odtwarzacz muzyki itd. Z tego względu niemal zawsze użytkownik smartfona czuje dyskomfort, gdy zapomni go z sobą zabrać, wychodząc z domu. Choć nie oznacza to, że każdy jest fonoholikiem, bardzo łatwo jest przekroczyć granice zdrowego rozsądku w korzystaniu z telefonu.
Fonoholizm – czym jest uzależnienie od telefonu?
Fonoholizm to kompulsywne nadużywanie telefonu w codziennych sytuacjach. W dzisiejszych czasach organizowanie życia z użyciem smartfona stało się standardem, od którego nie sposób się uwolnić właśnie dlatego, że z tego narzędzia korzysta całe społeczeństwo. Co więcej, jest to urządzenie niezwykle praktyczne, które wiele ułatwia i pozwala zaoszczędzić cenny czas. Smartfon zapewnia wygodę, a nawet poczucie bezpieczeństwa. O fonoholizmie można mówić wówczas, gdy po telefon sięga się nie wtedy, gdy jest on przydatny, lecz niemal w każdej sytuacji. Brak takiej możliwości powoduje zaś silny dyskomfort, porównywalny z tym, którego doświadcza np. nałogowy palacz pozbawiony papierosów.
Objawy uzależnienia od telefonu
Fonoholizm najczęściej dotyka te osoby, które przy indywidualnej skłonności do nałogów (spowodowanej trudną sytuacją rodzinną czy problemami psychicznymi) wszystkie swoje sprawy – zawodowe, towarzyskie, a także rozrywki czy zakupy – przenoszą w sferę wirtualną. Wówczas charakterystycznymi objawami uzależnienia stają się:
- nieustanna gotowość do kontaktu – fonoholik wszystkie wiadomości odczytuje niezwłocznie i zwykle natychmiast na nie odpowiada,
- unikanie kontaktów „na żywo” i preferowanie komunikacji za pomocą smartfona,
- wypełnianie wolnego czasu wyłącznie aktywnościami w wirtualnym świecie czy prowadzeniem bezproduktywnych rozmów telefonicznych (o „niczym”),
- uczucie niepokoju, rozdrażnienia, a wręcz lęku wówczas, gdy nie można korzystać z telefonu, np. gdy zabraknie zasięgu sieci,
- przesadna troska o to, by nie utracić kontaktu z wirtualną rzeczywistością, np. noszenie z sobą zapasowej baterii czy unikanie sytuacji, w których nie wolno korzystać z telefonu,
- problemy zdrowotne, takie jak zespół cieśni nadgarstka, bóle kręgosłupa, pogorszenie wzroku, zaburzenia snu.
Fonoholizm dzieci, młodzieży i młodych dorosłych
Na uzależnienie od telefonu narażeni są szczególnie młodzi ludzie, którzy nie znają i nie potrafią wyobrazić sobie rzeczywistości bez telefonów komórkowych. Zdobywają (lub – zdobywali) oni bowiem umiejętności społeczne w świecie, w którym każdy posługuje się smartfonem. Często uczą się, że jest on podstawowym narzędziem komunikacji, przy jednoczesnym braku odpowiedniej stymulacji ze strony dorosłych, dzięki której mogą poznać i docenić alternatywne sposoby kontaktu i spędzania wolnego czasu. W konsekwencji młodzież nie spuszcza oka z wyświetlacza komórki nawet w kinie, w kościele, podczas zajęć lekcyjnych czy rodzinnego obiadu. To zaś stopniowo prowadzi do uzależnienia.
Konsekwencje uzależnienia od telefonu
Fonoholizm może mieć wiele negatywnych skutków, począwszy od braku zainteresowań innych niż te, które rozwijać można w wirtualnej rzeczywistości, a skończywszy na trudności w formułowaniu złożonych wypowiedzi, a nawet w operowaniu poprawną polszczyzną (ten problem dotyka w szczególności dzieci w wieku szkolnym). Najpoważniejszą konsekwencją uzależnienia od telefonu jest jednak, paradoksalnie, alienacja jednostek – osłabienie więzi społecznych spowodowane trudnością w budowaniu szczerych, głębokich relacji. Niezależnie bowiem od tego, jakie bogactwo możliwości stwarza telefon komórkowy, nie pozwala on na bliski, autentyczny kontakt z drugim człowiekiem, nie uczy empatii ani okazywania uczuć.
Czy zbyt częste korzystanie z telefonu komórkowego może być niebezpieczne dla zdrowia? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Jak zapobiec fonoholizmowi?
Fonoholizm to zaburzenie behawioralne, które można leczyć tak samo, jak inne uzależnienia – z pomocą terapii odwykowej, poznawczo-behawioralnej, grup wsparcia, leków o działaniu przeciwlękowym. Zjawisku temu należy jednak przede wszystkim zapobiegać. Ponieważ dotyka ono głównie dzieci i młodzież, kluczowe znaczenie ma postawa rodziców, wychowawców. Fonoholizmowi przeciwdziałać można:
- proponując młodym ludziom atrakcyjne dla nich zajęcia, podczas których nie ma potrzeby, a nawet możliwości, korzystania z telefonu,
- rozmawiając z dziećmi o istotnych dla nich sprawach, interesując się ich problemami, fascynacjami (dzięki temu młodzi ludzie nie potrzebują szukać oparcia w wirtualnych znajomych i uczą się nawiązywać „żywą” relację z drugim człowiekiem),
- pielęgnując zwyczaj rodzinnego spędzania czasu (bez smartfonów w dłoni), np. wspólnych posiłków, spacerów, gier,
- ograniczając komunikowanie się z dziećmi przez telefon komórkowy,
- nie nagradzając dzieci możliwością korzystania z telefonu (to utrwala w nich przekonanie o szczególnej atrakcyjności wirtualnej rzeczywistości),
- dając młodym ludziom odpowiedni przykład własnym zachowaniem, tj. nie nadużywając smartfona w codziennym życiu.
