Cykl snu dorosłego człowieka trwa od 90 do 100 minut i powtarza się w ciągu nocy kilkukrotnie. Na cykl składają się dwie fazy snu i cztery jego stadia. W miarę upływu czasu w kolejnych cyklach w ciągu nocy proporcje faz snu zmieniają się – skraca się faza regeneracyjna, a wydłuża faza marzeń sennych.
Faza REM, czyli faza marzeń sennych
Fizjologicznie sen rozpoczyna się od fazy SEM (inaczej NREM), która ma trzy stadia:
- stadium lekkiego snu, w którym rozpoczyna się przygotowanie organizmu do snu głębokiego,
- stadium przejściowe, w którym dochodzi do zwolnienia oddechu i pracy serca, spada temperatura ciała i rozluźniają się mięśnie,
- faza snu głębokiego – organizm spowalnia maksymalnie oddech i bicie serca, rozluźnia mięśnie, w tym czasie się regeneruje.
Kolejnym etapem snu jest faza REM. To w niej pojawiają się marzenia senne. Oddech, bicie serca i ciśnienie krwi przypominają stan czuwania, czyli ten, w którym człowiek nie śpi. Natomiast mięśnie pozostają rozluźnione. Brak możliwości poruszania się zabezpiecza przed uderzeniem się czy spadnięciem z łóżka.
Zobacz także: Co się dzieje kiedy niemowlę śpi? Sprawdź, jak sen wpływa na jego mózg!
Sen można pamiętać lub nie, a w zdecydowanej większości przypadków człowiek jest podczas marzeń sennych nieświadomy. Szansa na zapamiętanie snu rośnie, jeśli obudzenie nastąpi właśnie w fazie REM. W ciągu życia nawet około 20 procent ludzi przynajmniej raz doświadcza świadomego śnienia. W latach 70. ubiegłego stulecia dowiedziono, że jest to zjawisko związane z fazą REM.
Świadome śnienie – jak wywołać fazę REM? Techniki i test rzeczywistości
Świadome śnienie, podobnie jak OOBE (z angielskiego Out Of Body Experience) czyli eksterioryzacja, to pojęcie z pogranicza psychologii i ezoteryki. Nie ma wiarygodnych badań naukowych zajmujących się tematem świadomego śnienia, natomiast dostępne są źródła zarówno internetowe, jak i drukowane poruszające ten problem. Opisują zazwyczaj indywidualne doświadczenia osób, które przeprowadzały eksperymenty na sobie, a także zawierają porady, jak wywołać fazę REM i świadome śnienie.
Świadomy sen to taki, w którym osoba śpiąca jest świadoma, że śpi. Zachowuje jasność myślenia i wspomnienia oraz informacje ze stanu czuwania. Podczas świadomego śnienia osoba doświadczająca tego zjawiska ma wpływ na treść marzenia sennego, a niekiedy może je całkowicie kontrolować.
Uważa się, że aby osiągnąć zdolność świadomego śnienia na życzenie, należy trenować przy użyciu technik pozwalających wprowadzić się w fazę REM podczas snu. Czasem jako narzędzie pomocne w tym procesie i w procesie eksterioryzacji wskazuje się także medytację.
- Technika MILD (z angielskiego Mnemonic Induction of Lucid Dream) – polega na uświadomieniu sobie w trakcie snu, że się śni. W trakcie zasypiania zaleca się skupienie na tym, by pamiętać, że się śpi.
- Technika WILD (z angielskiego Wake Induced Lucid Dream) – polega na zachowaniu świadomości podczas zasypiania, umożliwiając wejście do snu, od razu do fazy REM; wedle praktyków technika ta jest trudna do opanowania i może powodować nieprzyjemne doznania, stosuje się ją w połączeniu z techniką WBTB.
- Technika WBTB (z angielskiego Wake-Back-To-Bed) – polega na budzeniu się po krótkim czasie snu i ponownym zasypianiu. Czasem zaleca się, by po wybudzeniu nie spać przez od 10 do 60 minut. Zaburza to naturalny cykl snu, ale w miarę upływu czasu i ćwiczeń może pomóc w osiągnięciu świadomego śnienia.
- Technika CAT (z angielskiego Cycle Adjustment Technique) – polega na dostosowaniu czasu świadomego śnienia do własnego cyklu snu. Aby osiągnąć świadome śnienie, należy przez tydzień zasypiać codziennie o tej samej godzinie, ale każdego dnia budzić się 90 minut wcześniej niż dnia poprzedniego. Po przebudzeniu należy wykonywać tzw. testy rzeczywistości. Następnie w kolejnym tygodniu także należy zasypiać o tej samej porze i być nastawionym na przeprowadzenie testów rzeczywistości. Jest szansa, że testy te zostaną przeprowadzone właśnie podczas świadomego śnienia.
- Technika VILD (z angielskiego Visual Incubated Lucid Dream) – polega na wizualizacji snu, który chce się śnić. Tuż przed zaśnięciem należy kilkukrotnie zwizualizować sobie bardzo szczegółowo sen, do którego się dąży. Jest szansa, że po zaśnięciu pomoże to w osiągnięciu świadomego śnienia.
Dla osób podatnych na hipnozę metodą pomagającą wejść w świadomy sen jest autosugestia. Indywidualne doświadczenia osób zaangażowanych w tematykę świadomego śnienia opisywane w internecie świadczą o tym, że nienajlepszym pomysłem jest korzystanie z gadżetów elektronicznych czy środków odurzających, by osiągnąć świadome śnienie.
Zobacz także: Melatonina – hormon snu. Stosowanie melatoniny na sen u dzieci i dorosłych
Bardzo ważnym aspektem problemu świadomego śnienia są testy rzeczywistości. Pomagają one rozróżnić jawę od snu i zaakceptować rzeczywistość snu. Testy rzeczywistości polegają np. na sprawdzeniu, czy odczuwa się ból (szczypnięcie lub przygryzienie języka), czy jest się w stanie czytać lub odczytywać godzinę lub czy da się policzyć palce u dłoni bądź czy wygląda się w lustrze normalnie. Pełna gama testów rzeczywistości dostępna jest na forach i blogach internetowych poświęconych tematyce świadomego śnienia.
Bibliografia:
S. LaBerge, Lucid Dreaming: Psychophysiological Studies of Consciousness during REM Sleep, [w:] R.R. Bootzen, J.F. Kihlstrom, D.L. Schacter, Sleep and Cognition, Waszyngton, American Psychological Association, 1990, s. 109-126.
https://pl.wikibooks.org/wiki/%C5%9Awiadome_%C5%9Bnienie/Techniki_wywo%C5%82ywania.
