Faza lutealna nazywana jest także fazą ciałka żółtego ze względu na gromadzenie się w tym czasie luteiny, będącej żółtym barwnikiem, która jest zgromadzona w wakuolach komórek jajnika. W fazie lutealnej zachodzi dużo zmian w jajnikach oraz w błonie śluzowej macicy.
Faza lutealna a cykl menstruacyjny
Faza lutealna jest ostatnią fazą cyklu miesiączkowego. Wcześniejszymi fazami, w kolejności występowania, są: faza miesiączkowa, faza folikularna, faza owulacyjna. Faza lutealna zazwyczaj powinna występować między 15. a 28. dniem cyklu, choć jest uzależnione od indywidualnych cech i zdrowia kobiety. W owulacji, która poprzedza fazę lutealną, dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graffa i tym samym uwolnienia komórki jajowej, która jest gotowa do zapłodnienia. To moment największej płodności kobiety, który trwa kilka dni przed oraz kilka dni po owulacji.
Faza lutealna jest oznaką końca owulacji i rozpoczyna się, gdy w jednym z pęcherzyków jajnikowych tworzy się ciałko żółte, które stanowią resztki pękniętego pęcherzyka Graffa. W czasie fazy lutealnej w macicy kobiety zachodzi wiele zmian, dzięki czemu możliwe jest potencjalne zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej. Jak informują ginekolodzy, w fazie lutealnej dochodzi do się przebudowy i dojrzewania błony śluzowej macicy, poszerzenia obecnych w niej gruczołów, a także pogrubienia tkanki łącznej i gromadzenia wartości odżywczych w jej tkankach.
Faza lutealna a ciałko żółte
Procesy, które zachodzą w jajniku w czasie trwania fazy lutealnej, noszą nazwę luteinizacji. Ciałko żółte jest unaczynioną strukturą, zbudowaną z dwóch warstw komórek luteinowych, zawierających wspomniany barwnik – luteinę. Pierwszą warstwę ciałka żółtego stanowi przekształcona warstwa ziarnista jajnika, natomiast druga zbudowana jest z warstwy tekalnej jajnika. Ciałko żółte jest odpowiedzialne za wytwarzanie progesteronu.
Zobacz także: Bolesne miesiączki – przyczyny, skuteczne domowe sposoby
Początkowa i późna faza lutealna
Fazę lutealną często dzieli się na początkową, która występuje zazwyczaj między 15. a 19. dniem cyklu miesiączkowego, późną fazę lutealną między 20. a 25. dniem cyklu oraz fazę przedmiesiączkową między 26. a 28. dniem cyklu. W początkowej fazie lutealnej dochodzi do intensywnego unaczyniania luteinizowanych komórek ziarnistych jajnika, a także do wspomnianego formowania się ciałka żółtego. Późna faza lutealna zaczyna się, gdy w jajniku pojawia się dojrzałe ciałko żółte. Między 26. a 28. dniem cyklu jeśli nie doszło do zapłodnienia następuje tzw. inwolucja, czyli zanik ciałka żółtego.
Faza lutealna a hormony
Faza lutealna jest okresem sporych zmian w narządach rodnych i całym organizmie kobiet, zmianie ulega także wydzielanie hormonów. Ciałko żółte, które w głównej mierze produkuje progesteron, wydziela go w dużych ilościach do końca późnej fazy lutealnej. W przypadku braku zapłodnienia ilość progesteronu znacznie spada w fazie przedmiesiączkowej. W fazie lutealnej zwiększa się także stężenie estrogenów, których największy poziom występuje między 20. a 25. dniem cyklu. W fazie przedmiesiączkowej ilość estrogenu spada. Charakterystyczna dla tego okresu jest także zmiana wydzielania hormonów gonadotropowych, które są produkowane przez przysadkę mózgową. Zmniejsza się poziom folikulotropiny (FSH) oraz lutropiny (LH).
Objawy fazy lutealnej
Jak podkreślają lekarze, możliwe jest rozpoznanie fazy lutealnej, choć nie jest to łatwe zadanie. Aby było możliwe, kobieta musi bacznie obserwować organizm, aby rozróżnić następujące po sobie fazy cyklu miesięcznego. Typowymi objawami fazy lutealnej jest zmiana barwy i konsystencji śluzu, a także podwyższenie temperatury ciała. Widoczne jest zmniejszenie ilości śluzu, a także zmiana jego gęstości i barwy na mniej przezroczystą. Temperatura ciała kobiety w fazie lutealnej wzrasta i wynosi 36,9–37,1°C, za co odpowiedzialne jest duże stężenie progesteronu.
Zbyt długa lub za krótka faza lutealna
Kobiety borykające się z problemami menstruacyjnymi mogą skarżyć się na zbyt długą lub za krótką fazę lutealną. Przedłużająca się faza lutealna naturalnie wpływa na opóźnienie miesiączki więc w wielu przypadkach jest utożsamiana z zajściem w ciążę. Zbyt długa faza lutealna uniemożliwia stwierdzenie dni płodnych. Jej przyczyną może być długotrwały stres, błędy żywieniowe, a także zmiana aktywności fizycznej.
Zobacz także: Obfite miesiączki – przyczyny, leczenie, domowe sposoby
Zbyt krótka faza lutealna w wielu przypadkach wskazuje na problemy z płodnością u kobiety. Niewydolność fazy lutealnej może być także przyczyną poronień, zmiany cyklu menstruacyjnego oraz plamienia z dróg rodnych. W przywróceniu właściwego czasu trwania fazy lutealnej może pomóc zmiana diety poprzez wprowadzenie produktów bogatych w błonnik (reguluje poziom estrogenów we krwi), a także eliminację spożywanych tłuszczów zwierzęcych. Zaleca się także suplementację witaminy B6, magnezu oraz wapnia.
